Bir Sanatçının Otoportresi: Özel Mektuplarından Hareketle Şair, Çevirmen ve Ressam Olarak İlhan Berk

Yıl 2018, Sayı: 40, 44 - 59, 01.08.2018

Canan Sevinç Ferman Polat

Öz

Şair ve ressam İlhan Berk’in, editörleri Memet Fuat ve Enis Batur’a yazdığı özel mektupların içeriğini yine sanat oluşturmaktadır. Mektuplar incelendiğinde, Berk’in hayatını, sanata ve dünyaya bakışını gözler önüne serdiği görülmektedir. Dolayısıyla bu eserler, edebiyat tarihi için de önemli belgelerdir. Buna göre Berk, dünyayı bir yazı konusu olarak görmüş ve tüm dünyayı yazarak bitirmek arzusu taşımıştır. Yazmaktan, kendini anlatmayı anlayan Berk’in şiirlerine aşk, kadın, cinsellik, tarih gibi temalar hâkim olsa da o, hiçbir konuda ya da biçimde derinleşmemiştir. Bu yüzden de onun için her şiir, her kitap yeni bir başlangıçtır. “Deneyci”liğini en önemli özelliklerinden biri olarak gören sanatçının şiirleri, sürekli bir değişim içindedir. Şiirinin değişmeyen yönü ise dil ve anlam özelliğidir. Dili, modern şiirin en önemli sorunu olarak gören sanatçı, şiir dilinin kolayca tüketilmesine karşıdır. Şiirlerinin anlamca kapalılığı, zaman zaman anlamsızlıkla karıştırılan sanatçı, iyi şiirin çok anlamlı olması gerektiğini ve ancak bu şekilde kalıcı olabileceğini düşünmektedir. Nitekim kalıcılığın ve iyi şiirin peşinde koşan İlhan Berk, Türk edebiyatının şiir geleneklerini bilen ve bunlardan yararlanan bir sanatçı olmuştur. Aynı zamanda Batı şiirini ve teorik eserlerini orijinallerinden okuma ve tanıma fırsatı bulmuş, bu zengin kültürel donanımı şiirleriyle buluşturabilmiş nadir sanatçılardan biridir. Her zaman önce şair kimliğiyle bilinmek isteyen sanatçı; bu yönünü, düzyazılarına, resimlerine ve tüm yaşamına bulaştırmış, âdeta şiir için nefes alıp vermiştir. Yazmadan yaşamayı bilmeyen İlhan Berk, böylece Türk edebiyatının da en üretken kalemlerinden biri olmuştur.Bu çalışmada da İlhan Berk’in, Memet Fuat ile Enis Batur’a yazdığı mektuplar özelinde, şair, çevirmen ve ressam yönlerine dair bütünlüklü bir portresi ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İlhan Berk, Enis Batur, Memet Fuat, mektup, şiir.

Self-portrait of an Artist: İlhan Berk as a Poet, Interpreter and Artist in His Private Letters

Öz

Art composes the content of private letters written to Memet Fuat and Enis Batur, who are the poet and artist İlhan Berk’s editors. When the letters are analyzed, we notice that those represent Berk’s life and his perspective on art and world. So these works are important for the history of literature. Berk considers that the world to be a subject of writing and he has a desire to live all his life by writing. For Berk, writing means expressing himself. Although the themes of love, woman, history and sexuality dominate his poems, he never deepens in a subject or a style. So, for him, every poem or book is a new beginning. Berk thinks that empiricism is one of his most important characteristics and his poems are always in a change. The permanent side of his poems are language and meaning. For the poet, language is the most important problem in modern poems and he disagrees with wasting the poetic language. The ambiguity of meaning in his poems is sometimes confused with meaningless but he thinks that a poetry has to have a lot of meanings. Thus it can be permanent. İlhan Berk, who searches for permanency and good poetry, is an artist that is aware of poetry traditions of Turkish Literature and benefits from these traditions. He is also one of the rare poets that has an opportunity of reading and acknowleding western poems in original and bring together these cultural richness with his own poems. This artist, who wants to be known as a poet first, reflects it to his prose, drawings and all his life, and in a sense he breathes poetry . İlhan Berk who is in love with writing, became one of the most productive artist of Turkish literature. In this study, through the highlighted letters which were written to Memet Fuat and Enis Batur, İlhan Berk is portrayed as a poet, interpreter and artist totally

Anahtar Kelimeler

İlhan Berk, Enis Batur, Memet Fuat, letter, poem

Kaynakça

• Akgün, A. (2002). “İlhan Berk Şiirinde Nesne Sorunu”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Berk, İlhan. Uzun Bir Adam, İstanbul, YKY, 1997.
• --------------- İlhan Berk’ten Memet Fuat’a Mektuplar - Elin Üstünde Gezsin, İstanbul, YKY, 2012.
• -------------- Poetika, İstanbul, YKY, 2013.
• -------------- Enis Batur’a Mektuplar, İstanbul, Noktürn Yayınları, 2014.
• Hece Dergisi Mektup Özel Sayısı, Ankara, Hece Yayınları, 2006.
• Issı, A. Cüneyt (2017). “İlhan Berk’in ‘Saint-Antoine’ın Güvercinleri’ Şiiri”, Mikro Eleştiri (Kuram - Uygulama), İstanbul, Roza Yayınevi.
• Karaca, Alâattin. İkinci Yeni Poetikası, Ankara, Hece Yayınları, 2013.
• Kefeli, Emel. Anlatım Tekniği Olarak Mektup, İstanbul, Kitabevi Yayınları, 2002.
• Morsunbul, H. (2006). “Resim Şiir İlişkisi Işığında İlhan Berk Sanatı”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Okay, Orhan. Poetika Dersleri, Ankara, Hece Yayınları, 2004.
• Örgen, Ertan. Türk Şiirinde Gelenek (Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri), Konya, Palet Yayınları, 2010.
• Özcan, Tarık. Aykırı ve Şair, İstanbul, Hayat Yayınları, 2009.
• Özmen, Kemal. Modern Türk Şiirinde Fransız Etkileri, İstanbul, Sel Yayıncılık, 2016.
• Polat, F. (2017). “İlhan Berk’in Özel Mektupları Üzerine Bir Çalışma”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.