San Francisco Konferansı Sürecinde Büyük Devletlerin Veto Yetkisi Üzerine Tartışmalar

Yıl 2021, Sayı: 46, 24 - 41, 20.10.2021

Mehtap Başarır

https://doi.org/10.52642/susbed.891970

Öz

İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna yaklaşılırken, bir savaşı kazanmak kadar yeni bir savaşı önlemenin zorluklarıyla hareket eden Müttefikler, savaşın galipleri olarak inisiyatifi ele almak üzere harekete geçmişlerdir. Böylece İkinci Dünya Savaşı’nın galipleri, savaş sorası kurulacak uluslararası sistemi kendi istekleri ve mevcut güç ilişkileri kapsamında şekillendirmek üzere kolları sıvamıştır. Ne de olsa savaş sonrasının uluslararası düzenleri her zaman savaşın galipleri olan güçlü devletlerin istediği biçimde şekillenmektedir. Büyük güçlerin Mihveri yenilgiye uğrattıktan sonra istikbalde barış, istikrar ve kolektif emniyeti sağlamak adına yeni milletlerarası bir düzen kurma çalışmaları Birleşmiş Milletler (BM) adını alacaktır. Bu çalışma, Sam Francisco Konferansı döneminde büyük güçlerin, BM’nin barış ve güvenliğin korunmasındaki en önemli organı Güvenlik Konseyi’nde daimi üye pozisyonuyla veto hakkına sahip olmalarının Türk basınında nasıl değerlendirildiğini ele almaktadır. Bu konu kapsamında çalışmanın verilerini Milli Kütüphane’nin Süreli Yayın Arşivi’nden konuyla ilgili olarak taranan gazetelerin haber ve başmakaleleri, TBMM Zabıtları ve literatürdeki temel eserler oluşturmaktadır. Sonuçta anlaşılmaktadır ki, savaş sırasında üslendikleri görev ve sorumluluklarla orantılı nitelendirdikleri veto hakkına sahip bulunan büyük güçlerin bu yetkisi, Türk basını tarafından eksik ve kusurlu nitelendirilerek eleştirilmiştir. Açık biçimde hem TBMM kürsüsünde hem de basında yapılan eleştirilere rağmen uluslararası düzene ayak uydurarak bir teşkilat içerisinde bulunmayı tercih eden Türkiye, BM Teşkilatının bir üyesi olmayı kabul etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Birleşmiş Milletler, Güvenlik Konseyi, Veto, Büyük Güçler

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Discussions On Veto Authority Of Great States During The San Francisco Conference (Unıted Natıons Conference On International Organization)

Öz

As the end of the Second World War approaches, the Allies, driven by the difficulties of “preventing a new war” as well as winning a war, set out to take the initiative as the victors of the war. Thus, the victors of the Second World War rolled up their sleeves to shape the international system to be established after the war within the scope of their own desires and existing power relations. After all, the international orders of the post-war are always taking shape as desired by the powerful states that are the victors of the war. The efforts of the great powers to establish a new international order in order to ensure peace, stability and collective security in the future, after defeating the Axis, will be called the United Nations (UN). This study discusses how the "veto right of the great powers with their permanent member position in the Security Council -which is the most important organ of the UN in the protection of peace and security- is evaluated in the Turkish press, during the San Francisco Conference period. Within the scope of this subject, the data of the study consists of the news and editorials of the newspapers scanned from the Periodical Publication Archive of the National Library, the minutes and records of the Turkish Grand National Assembly and the main works in the literature. As a result, it is understood that this power of the great powers that have the right to veto - which they describe in proportion to the duties and responsibilities they assumed during the war - has been criticized by the Turkish press as deficient and imperfect. Turkey; Despite the criticisms made clearly both from the chair of the TBMM and in the press; chose to be in this organization by keeping up with the international order and accepted to be a member of the UN Organization.

Anahtar Kelimeler

United Nations, Security Council, Veto, Great States

Proje Numarası

-

Kaynakça

• HC (House of Commons) Deb (Debate) 22 August 1945 (The Full Date) vol (volume) 413 c. (Column) 659. HC Deb 22 August 1945 vol 413 c661. HC Deb 22 August 1945 vol 413 c707 HC Deb 22 August 1945 vol 413 c727 TBMM Zabıt Ceridesi, 7. Dönem, 19. Cilt, 90. Birleşim, 15.08.1945.
• (10 Nisan 1945). “Başlıca Dikkat Noktası”. İkdam.
• (16 Nisan 1945). “Ruzveltin Vasiyeti”. Yeni Sabah.
• (2 Nisan 1945). “San Francisco Konferansı”. Tasvir.
• (26 Nisan 1945). “Açış Nutku ve Hedef”. İkdam.
• (27 Nisan 1945). “Daha İyi Bir Dünya İçin”. Yeni Sabah.
• (9 Nisan 1945). “Önemli Bir Nutuk: Amerika’nın Sulh Siyasetinin Esası, Küçük Milletlerin İstiklalidir”. Vatan.
• Armaoğlu, F. (2016). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Timaş.
• Atay, F. R. (2 Nisan 1945). “Konferans Etrafında Söylentiler”. Ulus.
• Barlas, D. (2017). Milletler Cemiyeti’nde Türkiye: İyimserlik ve Kuşku Arasında. Uluslararası İlişkiler, C.14, S. 55, 93-111.
• Belge, B. (28 Nisan 1945). “Hava Rüzgârlı”. Tanin.
• Benice, E. İ. (22 Haziran 1945). “Dünyanın Emniyeti”. Son Telgraf.
• Benice, E. İ. (24 Nisan 1945). “Davanın Hassas Noktası”. Son Telgraf.
• Benice, E. İ. (26 Nisan 1945). “Konferans Açıldı!”. Son Telgraf.
• Benice, E. İ. (27 Nisan 1945). “Sulh mu, Emniyet mi Daha Önce!”. Son Telgraf.
• Çubukgil, M. (1950). Birleşmiş Milletler Teşkilâtında Veto. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7, 174-191.
• Fenik, M. F. (12 Nisan 1945). “Küçük Devletlerin Hakları”. Ulus.
• Fenik, M. F. (8 Nisan 1945). “Küçük Devletlerin Hakları”. Ulus.
• Gölçek, Ş. G. (2019). Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Reform Sorunsalı. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(4), 466-477.
• Kıran, A. (2008). Milletler Cemiyeti ve Önlenemeyen Savaş. Girne American University Journal of Social and Applied Sciences, 3 (6), 19-36.
• Kutlu, İ. (2018). Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde Reform Tartışmaları. Bilge Strateji, C.10, S. 19, 177-200.
• Nadi, N. (12 Nisan 1945). “Büyük Kim Küçük Kim?”. Cumhuriyet.
• Nadi, N. (26 Nisan 1945). “San Francisco Konferansı Açılırken”. Cumhuriyet.
• Nadi, N. (3 Nisan 1945). “San Francisco Konferansı Geri Kalırsa”. Cumhuriyet.
• Öztekin, H. (2016). Tan: Serteller Yönetiminde Muhalif Bir Gazete. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Polat, Doğan Ş. (2020). Kuruluşundan Çöküşüne Milletler Cemiyeti Sistemi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1950-1967.
• Sadak, N. (23 Nisan 1945). “Sulh ve Emniyet Pamuk İpliğine Bile Bağlanmıyor”. Akşam.
• Sadak, N. (25 Nisan 1945). “Harpte Birleşenler Arasında İlk Sulh ve İyi Niyet Denemesi”. Akşam.
• Sadak, N. (27 Nisan 1945). “M. Truman’ın Cesaretli Nutku Konferansa İlham Kaynağı Olmalıdır”. Akşam.
• Sadak, N. (28 Haziran 1945). “Amerika’dan Yükselen Ahlak, Adalet, Hürriyet Sesi”. Akşam.
• Sander, O. (2016). Siyasi Tarih 1918-1994. Ankara: İmge Kitapevi.
• Sertel, M. Z. (25 Nisan 1945). “San Francisco Konferansı Ne Yapacak?”. Tan.
• Sertel, M. Z. (27 Nisan 1945). “Türk Gazeteleri Neden Bu Kadar Kötümserdir?”. Tan.
• Sertel, M. Z. (4 Nisan 1945). “San-Francisco Konferansı Etrafında Dedikodular”. Tan.
• Sertel, M. Z. (5 Mayıs 1945). “Konferansta Türk Tezi”. Tan.
• Sertel, M. Z. (6 Mayıs 1945). “Müttefikler Arasındaki Anlaşmazlıklara Dair”. Tan.
• Sertel, M. Z. (7 Nisan 1945). “San Francisco Konferansı ve Türkiye” . Tan.
• Tekeli, E. (6 Mayıs 1945). “Konferansta Türk Tezi”. Ulus.
• Turan, K. (22 Nisan 1945). “Barış İçin Dilek ve Emekler”. Ulus.
• Uşaklıgil, E. (1 Nisan 1945). “San Francisco Yolunda Işıklar…”. Son Posta.
• Yalçın, H. Y. (1 Nisan 1945). “Arslan Payı”. Tanin.
• Yalman, A. E. (3 Nisan 1945). “Dünyanın Ana Davası 1: San Francisco Konferansı’nın Arifesinde Ahenksizlik İstidatlar”. Vatan.
• Yalman, A. E. (6 Nisan 1945). “Karşılıklı Anlayış ve Saygı”. Vatan.