Orta Çağ’da Sistersiyen Ekonomisi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Sayı: 46, 58 - 73, 20.10.2021

Halil Yavaş

https://doi.org/10.52642/susbed.895242

Cited By: 2

Öz

Çalışmamızda, Sistersiyen tarikatının Orta Çağ Avrupası’ndaki (1100-1450) ekonomik faaliyetlerini ele alacağız. Bu tarikat, bataklık, kumsal ve çalılıklardan oluşan atıl durumdaki arazileri değerlendirmesi ve yeni tarım teknikleri geliştirmesiyle adını duyurmuştur. Öyle ki ilerleyen dönemde, Avrupa’nın en önemli şarap ve yün üreticilerinden birisi olurken, elde ettikleri ürünlerin ticaretini de bizzat kendileri yapmışlardı. Sistersiyen ekonomisinin temel unsurlarından birisi laik biraderlerdir. Bunlar ruhban sınıfı dışından olup manastır bünyesinde hizmet eden dindar kişilerdir. Makalemizde Sistersiyen tarikatını bazen Benedikten ve Kluni tarikatları ile kıyaslayacağız. Bu kıyaslamada onların diğer tarikatlara göre ne kadar çalışkan oldukları anlaşılmaktadır. Ancak olumlu ifadelerin yanı sıra özellikle dönem kaynaklarında onlara yönelik yapılan eleştirilere de değineceğiz. Çünkü Sistersiyenler aşırı bir şekilde hırslı ve açgözlü olmakla suçlanmışlardı. O zamanki dini yapıların gösterişli yaşam sürmelerine tepki olarak ortaya çıkmış olmalarına karşın üç kuşak sonra kendileri de benzer bir duruma düşmüşlerdi. Bu eleştirilere rağmen Sistersiyen tarikatı Avrupa’daki tarımın iyileştirilmesinde ve Baltık bölgesinin kolonizasyonlaştırılmasında önemli misyonlar üstlenmişti. Makalemizin sonlarında, onların bu çalışmaları ile Anadolu’da Beylikler ve Osmanlı’nın kuruluş dönemindeki dervişlerin benzer faaliyetlerine değinip, bazı karşılaştırmalarda bulunacağız.

Anahtar Kelimeler

Sistersiyenler, Manastır, Orta Çağ, Değirmen, Şarap

Kaynakça

• Akın, Haydar. (2005). Ortaçağ'dan Bilge Bir Kadın Bingenli Azize Hildegard. İstanbul: Dharma Yayınları.
• Ancic, Mladen. (1997). “Cistercians in Thirteenth Century Croatia”. Mediaevistik, Vol. 10, s. 205-218.
• Aşıkoğlu, Yücel. (2009). Aziz Bernard Ve Hıristiyanlık Tarihindeki Yeri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Ay, Resul. (2008). Anadolu'da Derviş ve Toplum. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Baigent, Michael & Leigh, Richard. (2005). Tapınak Şövalyeleri Kutsal Kan Kutsal Kase. 20. Baskı, çev. Batur Özdinç - Yasemin Güneş Dulkadir. İstanbul: Nokta Yayıncılık.
• Barkan, Ömer Lütfi. (1942). “İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyerler”. Vakıflar Umum Müdürlüğü Neşriyatı. Sayı 2, Ankara, s. 279-386.
• Barrett, Michael. (1913). The Scottish Monasteries of Old. Edinburgh: Otto Schulze & Company.
• Bavel, Bas Van. (2010). Manors and Markets Economy and Society in the Low Countries 500-1600. Oxford: Oxford University Press.
• Bell, Adrian R.., Brooks, Chris & Dryburgh, Paul R.. (2007). The English Wool Market, c.1230-1327. Cambridge: Cambridge University Press.
• Berman, Constance Hoffman. (1986). Medieval Agriculture, the Southern French Countryside, and the Early Sistersiyens. Washington: American Philosophical Society.
• Bernard of Clairvaux. (1998). The Letters. çev. Bruno Scott James, Gloucestershire: Cistercian Publications.
• Bishop, T. A. M.. (1936). “Monastic Granges in Yorkshire Author”. The English Historical Review. Vol. 51, No. 202, April, s. 193- 214.
• Bouchard, Constance Brittain. (2009). Holy Entrepreneurs Cistercians, Knights, and Economic Exchange in Twelfth Century. London: Cornell University Press.
• Burton, Janet & Kerr, Julie. (2011). The Cistercians in the Middle Ages. Woodbridge: The Boydell Press.
• Bury, J. B.. (1926). The Cambridge Medieval V. New York: The Macmillan Company. Cantarella, Glauco Maria. (2014). “Felsefe ve Monastisizm”. Ortaçağ - Barbarlar, Hristiyanlar, Müslümanlar. 2. baskı, ed. Umberto Eco, çev. Leyla Tonguç Basmacı. İstanbul: Alfa, s. 381-390.
• Charta Caritatis, http://archive.osb.org/cist/charta.html [Accessed: 13.02.2021] Dalgairns, J. B.. (1898). St. Stephen Harding. Westminster: The Newman Bookshop.
• Delmas, Claude. (1967). Avrupa Uygarlık Tarihi. çev. Ender Gürol. İstanbul: Akşam Kitap Klübü.
• Fossier, Robert. (2008). “The Rural Economy and Demographic Growth”. The new Cambridge Medieval History IV. ed. David Luscombe - Jonathan Riley Smith. Cambridge: Cambridge University Press, s. 11-46.
• Gately, Iain. (2014). Drink. Toronto Penguin Group.
• Gerald of Wales. (2004). The Journey Through Wales. çev. Lewis Thorpe. London: Penguin Books.
• Gimpel, Jean. (2004). Ortaçağda Endüstri Devrimi. 6. Baskı, Ankara: Tübitak.
• Heaton, Herbert. (1985). Avrupa İktisat Tarihi I. çev. Mehmet Ali Kılıçbay ve Osman Aydoğuş. Ankara: Teori Yayınları.
• Honour, Fleming. (2015). Dünya Sanat Tarihi. Hakan Abacı (Çev.). İstanbul: Alfa.
• Jamroziak, Emilia. (2003). “Rievaulx Abbey As A Wool Producer In The Late Thirteenth Century: Sistersiyens, Sheep, And Debts”. Northern History. XL: 2, September, s. 197-218.
• Jotischky, Andrew. (2017). Crusading and the Crusader States. New York: Routledge.
• Kienzle, Beverly Mayne. (2001). Cistercians, Heresy and Crusade in Occitania, 1145-1229. Oxford: York Medieval Press.
• Lapidus, Ira M.. (2005). İslâm Toplumları Tarihi I. çev. Yasin Aktay. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lawrence, C.H.. (2017). Medieval Monasticism Forms of Religious Life in Western Europe in the Middle Ages. New York: Routledge.
• Le Goff, Jacques. (2015). Ortaçağ Batı Uygarlığı. çev. Hanife Güven - Uğur Güven. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Lekai, Louis J.. (1958). The White Monks. Okauchee: Our Lady Of Spring Bank.
• Lloyd, T.H.. (1977). The English Wool Trade in the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press.
• Madden, Sister James Eugene. (1963). “Business Monks, Banker Monks, Bankrupt Monks The English Cistercians in the Thirteenth Century”. The Catholic Historical Review. Vol. 49, No. 3 October, s. 341- 364.
• Mason, W. A. Parker. (1905). “The Beginnings of the Cistercian Order”. Transactions of the Royal Historical Society. Vol. 19, s. 169-207.
• Mumford, Lewis. (2007). Tarih Boyunca Kent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Odabaşı, Zehra. (2019). “Rahip Bernard de Clairvaux: Hayatı (1090-1153). ve II. Haçlı Seferi’ndeki Rolü”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı 45, Sonbahar, s. 399-416.
• Pirenne, Henri. (2012). Ortaçağ Avrupa’sının Ekonomik ve Sosyal Tarihi. 5. Baskı, çev. Uygur Kocabaşoğlu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şahin, Duygu. (2020). “Geç Orta Çağ’da Fransisken Ve Dominiken Mimarisi” Sanat Tarihi Dergisi. 29/1, Nisan, s. 253-273.
• Tannahill, Reah. (2003). Tarihte Cinsellik. çev. Sinem Gül. Ankara: Dost Kitabevi.
• Thompson, James Westfall. (1920). “The Cistercian Order and Colonization in Mediaeval Germany”. The American Journal of Theology. Vol. 24, No. 1, January, s. 67-93.
• ---------------. (1928). An Economic And Social History Of The Middle Ages. London: The Century co..
• Walter Map. (1983). De nugis curialium Courtiers’ Trifles. çev. M. R. Jame. Oxford: Clarendon Press.
• William of Malmesbury. (1847). Chronicle. çev. J. A. Giles. Henry g. London: Bohn.
• William of Newbubgh. (1856). “The History of William of Newbubgh”. The Church Historıans Of England Vol. IV. Part II.. çev. Joseph Stevenson. Durham, s. 397-672.
• Ziolkowski, Jan M.. (2018). The Juggler of Notre Dame and the Medievalizing of Modernity. Cambridge: Openbook Publishers.