Bir Düşünce Tarihi Metodolojisi: Şerif Mardin’in Bilgi Sosyolojisi Perspektifi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Sayı: 47, 294 - 308, 25.04.2022

Ebuzer Karaaslan

https://doi.org/10.52642/susbed.1028938

Öz

Bilgi sosyolojisi, bir düşünce tarihi metodolojisi olarak fikir ürünlerinin toplumsal ve siyasal yapının şekillenmesindeki etkilerini sosyal bilim perspektifiyle ele alarak onları bilimsel araştırmaların konusuna dönüştüren, böylece toplumsal ve siyasal düşünce tarihi araştırmaları için oldukça zengin bir arka plan okuması yapma fırsatı sunan teorik bir disiplin olarak ifade edilebilir. Türkiye’de bahse konu arka plan okumasından ilk yararlanan sosyal bilimcilerin başında Şerif Mardin gelmektedir. Bu çalışma; toplumsal ve siyasal süreçleri fikir tarihi ve tahlilleri üzerinden ele alan Mardin’in bilgi sosyolojisi perspektifine dair bir değerlendirmeyi içermektedir. Çalışma, veri analiz yöntemi olarak doküman analizine dayanmaktadır. Çalışmanın amacı, bilgi sosyolojisi metodolojisini açıklayarak Mardin’in bilgi sosyolojisi perspektifine ilişkin açıklayıcı bir çerçeve oluşturmaya çalışmaktır. Dolayısıyla çalışma, bilgi sosyolojisi disiplinin neye karşılık geldiği, Mardin’in bilgi sosyolojisi perspektifinin arka planı ve neleri içerdiği, bu arka planın Mardin’in Türkiye’nin düşünce tarihine ilişkin tahlillerine ne ölçüde katkı sunduğu sorularına yanıt aramaktadır.

Anahtar Kelimeler

Siyasal Düşünceler Tarihi, Şerif Mardin, Bilgi Sosyolojisi, İdeoloji, Din.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Proje Numarası

Bulunmamaktadır.

Teşekkür

-

A Methodology Of History Of Thought: An Evaluation on Şerif Mardin's Perspective of Sociology of Knowledge

Öz

The sociology of knowledge, as a methodology of history of thought, can be defined as a theoretical discipline which transforms the effects of thought products on the shaping of the social and political structure through a social science perspective, into the subject of scientific research, by addressing the effects of them through a social science perspective, thus providing a rich background reading for social and history of political thought research. In Turkey, Şerif Mardin is the head of social scientists who first benefited from the aforementioned background reading. This study includes an evaluation of Mardin's perspective of sociology of knowledge, which deals with social and political processes through the history of thought and analysis of thought. The study is based on document analysis as a data analysis method. The aim of the study is to try to create an explanatory framework for Mardin's perspective of sociology of knowledge by explaining the methodology of sociology of knowledge. Therefore, the study seeks answers to the questions of what the discipline of sociology of knowledge corresponds, the background of Mardin's knowledge sociology perspective and what it includes, to what extent this background contributes to the analysis of Mardin's history of thoughts in Turkey.

Anahtar Kelimeler

History of Political Thought, Şerif Mardin, Sociology Of Knowledge, Ideology, Religion.

Proje Numarası

Bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Arı, Y. (2019). Karl Mannheim’in bilgi sosyolojisi. Social Sciences Studies Journal, 5(30), 1085-1191.
• Arlı, A. (2018). Oryantalizm-oksidentalizm ve Şerif Mardin. (4. bs). İstanbul: Küre Yayınları.
• Bal, H. (2004). Bilginin felsefesi: sosyolojik boyutları. Isparta: Fakülte Yayınları.
• Berger, P. L. ve Luckman, T. (2008). Gerçekliğin sosyal inşâsı, bir bilgi sosyolojisi incelemesi. V. S. Öğütle (çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Bostan, M. (2012). C. Wright Mills’in sosyoloji anlayışı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Burke, P. (2004). Gutenberg’den Diderot’ya bilginin toplumsal tarihi. M. Tunçay (çev.). (2. bs). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Doğan, N. (2008). Şerif Mardin, Türk sosyolojisi ve sosyolojik teori. İçinde T. Takış (Ed.), Şerif Mardin okumaları (ss. 19-41), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Freud, S. (2000). Bir yanılsamanın geleceği, uygarlık ve hoşnutsuzlukları. A. Yardımlı (çev.). İstanbul: İdea Yayınevi.
• Hekman S. (1999). Bilgi sosyolojisi ve hermeneutik: Mannheim, Gadamer, Foucault ve Derrida. H. Arslan & B. Balkız (çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Kayalı, K. (2008). Şerif Mardin okumaları konusunda bazı sorular ya da bazı sorunlar. İçinde T. Takış (Ed.), Şerif Mardin okumaları (ss. 91-102), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Keyman, F. (2001). Şerif Mardin, toplumsal kuram ve Türk modernitesini anlamak. Doğu Batı, (16), 9-29.
• Mannheim, K. (2002). İdeoloji ve ütopya. M. Okyayuz (çev.). Ankara: Epos Yayınları.
• Mardin, Ş. (1990). Türkiye’de toplum ve siyaset, makaleler 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (1991a). Türk modernleşmesi, makaleler 4. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (1991b). Türkiye’de din ve siyaset, makaleler 3. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (1992a). İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (1992b). Din ve ideoloji. (5. bs) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (2005). Modern Türk sosyal bilimleri üzerine bazı düşünceler. İçinde R. Kasaba ve S. Bozdoğan (Ed.), Türkiye’de modernleşme ve ulusal kimlik (ss. 54-69), (3. bs), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Mardin, Ş. (2005). Operasyonel kodlarda süreklilik, kırılma ve yeniden inşa: dün ve bugün Türk İslami istisnacılığı. Doğu Batı, (31), 29-52.
• Mardin, Ş. (2008). Jön Türklerin siyasi fikirleri, 1895-1908. (15. bs). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (2009). Sosyolojiden tarihe bakmak. İçinde E. Özdalga (Ed.), Tarihsel sosyoloji kitabı (ss. 209-227), (2. bs), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Mardin, Ş. (2015). Yeni Osmanlı düşüncesinin doğuşu. F. Unan vd. (çev.). (12. bs). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Marx, K. (2006). Komünist parti manifestosu. L. Kavas (çev.). (3. bs). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Marx, K. (2011). Ekonomi politiğin eleştirisine katkı. S. Belli (çev.). (4. bs) Ankara: Sol Yayınları.
• McCarthy, E. D. (2002). Bilgi kültürü. F. Yılmaz (çev.). İstanbul: Chiviyazilari Yayınları.
• Mills, C. W. (2005). Bilgi, sosyoloji ve bilgi sosyolojisi üzerine. V. S. Öğütle (der. ve çev.). Ankara: Paragraf Yayınları.
• Mills, C. W. (2016). Sosyolojik tahayyül. Ö. Küçük (çev.). İstanbul: Hil Yayınları.
• Okyayuz, M. (2002). Sunuş. İçinde K. Mannheim (Yazar), İdeoloji ve ütopya (ss. 9-24), M. Okyayuz (çev.), Ankara: Epos Yayınları.
• Öğütle, V. S. ve Balkız, B. (2016). Bilim sosyolojisi üzerine bazı tespitler ve gündem önerileri. İçinde B. Balkız & V. S. Öğütle (Ed.), Bilim sosyolojisi incelemeleri, temel yaklaşımlar, kavramlar ve tartışmalar (ss. 13-29), (2. bs), Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Stark, W. (2010). The sociology of knowledge. New York: Routledge Press.
• Weber, M. (2014). Toplumsal ve ekonomik örgütlenme kuramı. Ö. Ozankaya (çev.). (2. bs). İstanbul: Cem Yayınevi.