5651 Sayılı İnternet Kanunu ve Toplumsal Algısı

Yıl 2022, Sayı: 47, 342 - 362, 25.04.2022

Nurettin Güz , Esra Serdar Tekeli

https://doi.org/10.52642/susbed.1030363

Öz

5651 Sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”, kabul edildiği günden bu yana sıklıkla tartışma konusu olmuştur. Özellikle Kanun’a getirilen düzenlemelerle eklenen maddeler, devlet eliyle gerçekleştirilen gözetimi, çevrimiçi gizlilik ve mahremiyet ihlâlleri gibi konular bağlamında tartışmaya açmıştır.
Bu çalışma, 5651 sayılı İnternet Kanunu’nu ile ilgili değerlendirmeleri ele almakta ve vatandaşların kanun ile ilgili algılarını ortaya koymak üzere yapılan alan araştırmasını içermektedir. Çalışma ile gözetimin iki unsurundan biri olan “gözlenenler”in, Kanun’u tartışmalı kılan gözetim, çevrimiçi gizlilik, mahremiyet ve paylaşım özgürlükleri gibi haklara yönelik düşüncelerini ve gözetim farkındalıklarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak Ankara ilinden 620 kişiye yüz yüze anket uygulanmış ve araştırma ile ilgili elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarında katılımcıların yapılan kanuni düzenleme çerçevesinde getirilen ve bir anlamda gözetim mahiyeti taşıyan yeniliklere rıza gösterdikleri ortaya çıkmıştır. Araştırma ile, gözetim çalışmalarında sıklıkla dile getirilen fakat aynı sıklıkla göz ardı edilen “gözlenenler” görünür kılınmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

internet hukuku, gözetim, basın özgürlüğü, toplumsal algı, çevrimiçi gizlilik.

Kaynakça

• Althusser, L. (1994). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (4. b.). (Y. Alp, & M. Özışık, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bauman, Z. (2014). Yasa Koyucular ve Yorumcular. İstanbul: Metis Yayınları.
• Bauman, Z. ve Lyon, D. (2013). Akışkan Gözetim. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beck, U. (2011). Risk Toplumu Başka Bir Modernliğe Doğru (B. Doğan, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bernal, P. (2016). Gathering, surveillance, and human rights: Recasting the debate. Journal of Cyber Policy, 1(2), 243-264.
• Can, A. (2019). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi (8. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Cannetti, E. (2003). Kitle ve İktidar. (G. Aygen, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Carlson, D. (2005). The News Media’s 30-year hibernation. Nieman Reports, 59(3), 68-71.
• Council of Europe (t.y.). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi. https://www.echr.coe.int/documents/convention_tur.pdf [Erişim: 19 Ağustos 2021].
• Dinev, T., Hart, P. ve Mullen, M. (2008). Internet privacy concerns and beliefs about government surveillance: An emprical investigation. Journal of Strategic Information Systems, 17(3), 214-233.
• Dönmezer, S. (1976). Basın ve Hukuku (4. b.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayını.
• Dönmezer, S. (1983). Basın Suçlarında Ceza Sorumluluğu: Basın ve Basının Karşılaştığı Hukuki Sorunlar. İstanbul: Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları.
• Durmuş, B., Yurtkoru, S. ve Çinko, M. (2018). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi (7. b.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Duvarger, M. (1986). Siyasal Rejimler (T. Tunçdoğan, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Ellul, J. (1998). Sözün Düşüşü (H. Aslan, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Evans, D. ve McKee, J. (2010). Social Media Marketing the Next Generation of Business Engagement. New Jersey: Wilep Publishing Inc.
• Foucault, M. (1979). Discipline and Punish: The Birth of Prison. New York: Vintage Books.
• German, L. ve Mclean, D. (2003). Media and Society in the Twentieth Century: A Historical İntroduction. Malden: Blackwell Publishing.
• Giddens, A. (2008). Ulus Devlet Şiddet. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Güz, N. (2005). Haberde Yönlendirme ve Kamuoyu Araştırmaları. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Güz, N. (2018). Media Withıts News, Approaches and Fractions in the New Media Age. İçinde N. Güz ve C. Yegen (Ed.), News Transformationfrom Traditional Media to New Media (ss. 17-40). Berlin: Peter Lang.
• Güz, N., Yegen, C. ve Yanık, H. (2018). Instagram Yeni Bir Politik Propaganda Ortamı Olabilir mi? İçinde B. Eryılmaz, K. Özlü, Y. B. Keskin, & C. Yücetürk (Ed.), Sosyal Bilimlerde Güncel Akademik Çalışmalar-2018 (ss. 51-68). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Habermas, J. (1992). Rasyonel Bir Topluma Doğru (A.Çiğdem, & M. Küçük, Çev.). Ankara: Vadi Yayınları.
• Hardt, H. (1994). Eleştirelin Geri Dönüşü ve Radikal Muhalefetin Meydan Okuyuşu: Eleştirel Teori, Kültürel Çalışmalar ve Amerikan Kitle İletişimi Araştırması, Medya, İktidar, İdeoloji (M. Küçük, Çev.) Ankara: Ark Yayınevi.
• Herring, C. S. (2004). Content Analysis for New Media: Rethinking the Paradigm. İçinde New Research for New Media: Innovative Research Methodologies Symposium Working Papers and Readings (ss. 47-66). Minneapolis: University of Minnesota School of Journalism and Mass Communication.
• HSK (2021). İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi. https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/-Dosyalar/9a3bfe74-cdc4-4ae4-b876-8cb1d7eeae05.pdf [Erişim: 19 Ağustos 2021].
• İçel, K. (1983). Devletle Basın Arasındaki Ilişkiler, Basın ve Basının Karşılaştığıi Hukuki Sorunlar. İstanbul: Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları.
• İçel, K. (2018). Kitle İletişim Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları.
• Keleş, A. R. (2014). İnternette Cinnet. http://politeknik.org.tr/internette-cinnet-tugba-tekerekin-alternatif-bilisim-dernegi-baskani-ali-riza-kelesle-roportaji-taraf/ [Erişim: 28 Eylül 2019].
• Lauer, J. (2011). Surveillance history and the history of new media: An evidential paradigm. New Media and Society, 14(4), 566-582.
• Lippmann, W. (1965). Public Opinion. New York: The Free Press.
• Locke, J. (1689). Epistola de Tolerantia ad Clarissimum Virum T.A.R.P.T.O.L.A, Apud Justum ab Hoeve. (https://books.google.com.tr/books?id=7xNjAAAAcAAJ&printsec=-frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false. [Accessed: 19 August 2021].
• Lupton, D. (2016). Digital Risk Society. İçinde A. Burgess, A. Alemanno, & J. Zinn (Ed.), The Routledge Handbook of Risk Society (ss. 302-309). London: Routledge.
• Lyon, D. (1997). Elektronik Göz: Gözetim Toplumlarının Yükselişi. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Lyon, D. (2006). Günlük Hayatı Kontrol Etmek Gözetlenen Toplum. İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Lyon, D. (2013). Gözetim Çalışmaları. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Manovich, L. (2001). The Language of New Media. USA: Massachusetts Institute of Technology.
• McQuail, D. (1983). Mass Communication Theory Media: An Introduction, London: Sage Publications.
• McMillan, J. S. (2006). Exploring Models of Interactivity from Multiple Research Traditions: Users, Documents and Systems. İçinde L. A. Lievrouw, & S. Livingstone (Ed.), Handbook of New Media: Social Shaping and Social Consequences of ICTs (ss. 205-229). London: Sage Publications.
• Milton, J. (2018). Areopagitica Basın Özgürlüğü Üzerine. (D. Kızılay, Çev.) İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• O’Neil, J. (1998). Piyasada Gazetecilik Yapmak, Medya ve Gazetecilikte Etik Sorunlar (N. Türkoğlu, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Oblak, T. (2005). The lack of ınteractivity and hypertextuality in online media. The International Journal for Communication Studies, 67(1), 87-106.
• Özek, Ç. (1983). Basında Haber Verme Hakkının Sınırlandırılması:, Basın ve Basının Karşılaştığı Hukuki Sorunlar. İstanbul: Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları.
• Pavlik, J. (1998). New Media Technology: Cultural and Commercial Perspectives (2. ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Rogers, E. M. ve Allbritton, M. M. (1995). Interactive communication technologies in business organizations. The Journal of Business Communication, 177-195.
• Rousseau, J. J. (2004). Toplum Sözleşmesi. (M. Yalım, Çev.) İstanbul: Betik Yayınları.
• Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi: Analiz ve Raporlaştırma (3. b.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sheehan, K. (2004). How public opinion polls define and circumscribe online privacy. First Monday, 9(7).
• Siebert, F.S., Peterson, T. ve Schramm, W. (1956). Four Theories of the Press. Urbana: University of Illionis Press.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tekeli, E. S. (2020). Yeni iletişim araçlarında gözetim: twitter yasağı ve internet yasası (Yayımlanmamış doktora tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Williams, K. (2003). Understanding Media Theory. London: Hodder Arnold Publication.
• Yanık, A. (2017). Bir süperpanoptikon olarak yeni medya: Yeni medya ışığında gözetimin eleştirisi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2), 784-800.