Resim Sanatında Pan’dan Manzaranın Doğuşu

Yıl 2022, Sayı: 49, 275 - 299, 26.12.2022

Nesli Türk

https://doi.org/10.52642/susbed.1161405

Öz

İnsanlık sanatsal olarak nitelendireceğimiz ilk faaliyetlerden itibaren içinde yaşadığı doğayı resmetmeye ve yansıtmaya çalışmıştır. Manzara resmi olarak adlandırabileceğimiz anlayış başta Uzak Doğu olmak üzere dinsel bir tefekkürle ilgilidir. Avrupa’da 14. yüzyıldan itibaren geliştirilen perspektif tekniği iki boyutlu bir yüzeyde üçüncü boyut algısı yaratarak manzara için daha gerçekçi temsilleri olanaklı kılmış; 15. yüzyılda Rönesans hareketiyle ressamlar insanın içinde yaşadığı doğayı ve kenti ayrıntılarıyla resmetmeye başlamışlardır. 17. yüzyıla gelindiğinde Hollanda-Felemenk resmi manzaraya daha dünyevi bir sakinlik vererek güncel hayatı sanata dahil etmiştir. 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başında ise sanatçılar, Alman Romantizmi ile Yüce’nin estetiği çerçevesinde manzarayı yer yer insansız resmederek içsel bir bakış açısı geliştirmişlerdir. Enkaz estetiği ile ele alınan metruk mekanlar, başta melankoli olmak üzere insani duygulanım alanları yaratmıştır. Manzaranın gelişimi, insanlığın görme biçimi ve kültürü içinde zamanla pitoresk dediğimiz resimselliğin oluşmasında önemli dönüşüm aşamalarından biridir. 19. yüzyılda Modernizm geçmişin manzara resmine yeni yorumlar getirir. Hızlı fırça vuruşları ve kalın boya tabakaları ile doğaçlamaya yönelerek zamansallığın yakalanmaya çalışılması, konudan bağımsız olarak resmin kendisine dönük algılamayı talep eder. Biçim bozma-deformasyon, soyutlama ve düz renk alanlarının kullanımı modern manzarayı kuran araçlara-yaklaşımlara dönüşür. Manzaraya dönük ilgi günümüzde afiş tasarımından fotoğrafa ve sinemaya uzanan geniş bir alanda yeni teknolojilerin de kullanımıyla varlığını sürdürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Manzara, Rönesans, Romantizm, Modernizm, Yüce, Hollanda Resmi

Kaynakça

• Aksakal, H. (2018, 20 Mart). Romantizm nedir?. Eleştirel Kültür. https://www.ekdergi.com/romantizm-nedir/
• Aksakal, H. (2019, 16 Eylül). Uçurum kenarındaki ressam: Caspar David Friedrich. Eleştirel Kültür. https://www.ekdergi.com/ucurumun-kenarindaki-ressam-caspar-david-friedrich/
• Artun, A. (2019, 19 Ocak). Bakış açısı, perspektif ve öznenin oluşumu. E-Skop Sanat Tarihi Eleştiri. https://www.e-skop.com/skopbulten/bakis-acisi-perspektif-ve-oznenin-olusumu-ulus-baker-okumalari/4348
• Bonnefoy, Y. (2018). Dinler ve mitolojiler sözlüğü-2. (E. L. Yılmaz, Çev.) Alfa Yayınları.
• Brueghel, P. (1560). Landscape with the fall of Icarus [Tuval üzerine yağlıboya]. The Royal Museums of Fine Arts, Brussels, Belgium. https://donusumler.blogspot.com/2019/03/ikarusun-dususu-srasnda-bir-manzara.html
• Cézanne, P. (1895). Mont Sainte-Victoire [Tuval üzerine yağlıboya]. Barnes Foundation, Lower Merion, Pennsylvania, PA, United States. https://www.wikiart.org/en/paul-cezanne/mont-sainte-victoire-3
• Cheng, F. (2006). Boşluk ve doluluk. (K. Özsezgin, Çev.) İmge Yayınları.
• Cheshire, L. (2019). Sanatın önemli anları. (E. Açanal, Çev.) Hep Kitap.
• Constable, J. (1816). Wivenhoe Park [Tuval üzerine yağlıboya]. National Gallery of Art, Washington, United States. https://arthive.com/johnconstable/works/342538~Wivenhoe_Park_Essex
• da Vinci, L. (1503-1506). Mona Lisa [Yağlıboya]. The Louvre, Paris, France. https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-d/da-vinci-leonardo/leonardo-da-vinci-mona-lisa-548/
• de Hooch, P. (1665). A game of ninepins [Tuval üzerine yağlıboya]. Waddesdon Manor, Buckinghamshire, United Kingdom https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pieter_de_Hooch,_A_Game_of_Ninepins,_c._1665_at_Waddesdon_Manor.jpg
• Della Francesca, P. (1495). Città ideale [Ahşap üzerine tempera]. Galleria Nazionale delle Marche, Urbino, Italy. https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-f/francesco-piero-della/piero-della-francesco-ideal-sehir-7269/
• di Bondone, G. (1306). Lamentation [Islak Sıva üzerine fresk]. Scrovegny Chapel, Padua, Italy. https://sites.google.com/a/pitt.k12.nc.us/dhconleyvisualarts/foundations-level/first-15/2nd-6-weeks/week-8-middle-ages-500-1400
• Etimoloji Sözlüğü, (t.y.). Manzara. 10.01.2022 tarihinde https://www.etimolojiturkce.com/kelime/manzara adresinden erişildi.
• Friedrich, C. D. (1818). Der Wanderer über dem nebelmeer [Tuval üzerine yağlıboya]. Kunsthalle, Hamburg, Germany. https://tr.wikipedia.org/wiki/Bulutlar%C4%B1n_%C3%9Czerinde_Yolculuk
• Friedrich, C. D. (1808). Kreuz im gebirge [Tuval üzerine yağlıboya]. Gemaldegalerie, Dresden, Germany. https://en.wikipedia.org/wiki/File:Caspar_David_Friedrich_-_Das_Kreuz_im_Gebirge.jpg
• Gray, P. (2017). Modernizm. (S. Erduman, Çev.) Everest Yayınları.
• Hegel, G. W. (2015). Estetik. (T. Altuğ-H. Hünler, Çev.) Payel Yayınları.
• Hokusai, K. (1830-1832). Tōkaidō shinagawa gotenyama no Fuji [Tahta oymabaskı baskı ve kağıt üzerine mürekkep]. Museum of Fine Arts, Boston, Uniyed States https://www.metmuseum.org/art/collection/search/55223
• Hopper, E. (1942). Night birds [Tuval üzerine yağlıboya]. Art Institute of Chicago, United States. https://www.khanacademy.org/humanities/art-1010/american-art-to-wwii/social-realism/v/edward-hopper-nighthawks-1942
• Keskin, G. (2019). Kant estetiği ve romantisizm. Alfa Yayınları.
• Karaorman, T. (2018, 12 Şubat). İkarus’un Yükselişi ve Düşüşü. Tarihli Sanat. https://www.tarihlisanat.com/ikarus-yunan-mitolojisi/
• Karatani, K. (2004). Derinliğin keşfi. (D. Çetin Güven-İ. Öner, Çev.) Metis Yayınları.
• Lorrain, C. (1658), Landscape with David and the three heroes [Tuval üzerine yağlıboya]. The National Gallery, London, United Kingdom. https://arthive.com/artists/1223~Claude_Lorrain/works/2777~Landscape_with_David_and_three_heroes
• Matisse, H. (1905). Landscape at Collioure [Tuval üzerine yağlıboya]. The Museum of Modern Art, New York, NY, United States. https://tr.pinterest.com/pin/280912095492168184/
• Monet, Claude. (1874). Impression, sunrise [Tuval üzerine yağlıboya]. Musée Marmottan Monet, Paris, France. https://www.beverlyamitchell.com/impression-sunrise-by-claude-monet/
• North, M. (2014). Hollanda altın çağ’ında sanat ve ticaret. (T. U. Belge, Çev.) İletişim Yayınları.
• Şimşek, A. (2020, 24 Mart). Panorama ya da manzaranın icadı. Eleştirel Kültür. https://www.ekdergi.com/panorama-ya-da-manzaranin-kesfi/
• Turner, W. (1844). Rain, steam and speed – the great western railway [Tuval üzerine yağlıboya]. The National Gallery, London, United Kingdom. https://www.pinterest.co.uk/pin/309200330662268617/
• van Gogh, V. (1889). Wheat field with cypresses [Tuval üzerine yağlıboya]. The Metropolitan Museum of Art, New York, NY, United States. https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Dosya:Vincent_van_Gogh_-_Wheat_Field_with_Cypresses_-_Google_Art_Project.jpg
• Vorsterman, L. II. (1614-1679). Satyr with grapes and two tigers [Gravür baskı]. The Metropolitan Museum of Art, New York, NY, United States. https://www.pinterest.co.kr/pin/744853225858064168/