Ötekileştirilen Şehir: Weber’de Batı ve Doğu Şehirleri Ayrımı

Yıl 2023, Sayı: 51, 188 - 205, 31.08.2023

Umut Erdoğan , Tuğça Poyraz

https://doi.org/10.52642/susbed.1284812

Öz

Şehirleşmenin tarihi Avrupa-merkezci biçimde yazılırken Batı ve Doğu şehirleri birbirinden tamamen ayrıştırılmakta, bu ayrıştırılma hiyerarşik bir ilişki zeminine yerleştirilmektedir. Batı şehrinin dezavantajlı, geri kalmış, irrasyonel, geleneksel ötekisi olarak inşa edilen Doğu şehri imajı, Avrupa’nın ilerlemeci ve gelişmiş, modern şehrinin yaratılabilmesi için ihtiyaç duyulan ötekiye çevrilmektedir. Bu bağlamda, düalist düşüncenin egemen olduğu Batı metafiziği, Batı-Doğu ayrımının şehirleşme olgusuna da yansıyarak Avrupa-merkezci bir tarihyazımını beslemektedir. Aydınlanmacı bir düşünür olan Weber de, dönemin düşünsel sınırları içinde gerçekleştirdiği analizlerinde şehirleşme olgusunu Avrupa-merkezci biçimde analiz etmiştir. Bu çalışmada da, Weber’in “Ekonomi ve Toplum” adlı eserindeki şehirleşme analizlerinin yapısökümcü bir okuması gerçekleştirilmiş, Batı-Doğu karşıtlığının şehirleşme olgusu bağlamında kurulduğu Avrupa-merkezci düşünsel çerçeve açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Postyapısalcı bir yaklaşımla hareket edilen çalışmada, Derrida’nın yapısöküm stratejisi yol gösterici olmuştur. Gerçekleştirilen yapısöküm neticesinde ötekileştirilen Doğu’nun inşasındaki kavramsal karşıtlıklar ortaya konmuş, Weber’in taraflı analizlerinin eleştirel bir okuması gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda Weber’de Batı-Doğu karşıtlığının modern-geleneksel, rasyonel-irrasyonel, gelişmiş-geri kalmış, aktif-pasif kavramsal karşıtlıkları üzerinde kurulduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Weber, şehirleşme, şehir, ötekileştirme, yapısöküm, oryantalizm

The City Marginalized: The Discrimination of Western and Eastern Cities in Weber

Öz

As the history of urbanization is written in a Eurocentric way, Western and Eastern cities are completely separated from each other, and this separation is placed on the ground of a hierarchical relationship. The image of the Eastern city, constructed as the disadvantaged, backward, irrational, traditional other of the Western city, is transformed into the other needed to create the progressive and developed modern city of Europe. In this context, Western metaphysics, which is dominated by dualist thought, feeds a Eurocentric historiography by reflecting the West-East distinction to the urbanization phenomenon. Weber, an Enlightenment thinker, also analyzed the phenomenon of urbanization in a Eurocentric way in his analyzes within the intellectual boundaries of the period. In this study, a deconstructive reading of the urbanization analysis in Weber's "Economy and Society" was carried out, and the Eurocentric intellectual framework in which the West-East opposition was established in the context of urbanization was tried to be revealed. Derrida's deconstruction strategy was guiding in the study, which was acted on with a poststructuralist approach. As a result of the deconstruction, conceptual contradictions in the construction of the marginalized East were revealed and a critical reading of Weber's biased analyzes was carried out. As a result of the study, it has been concluded that the West-East opposition in Weber is based on modern-traditional, rational-irrational, developed-backward, active-passive conceptual contrasts.

Anahtar Kelimeler

Weber, urbanization, city, marginalization, deconstruction, orientalism

Kaynakça

• Ball, W. (2015). Avrupa'daki Asya ve Batı'nın Şekillenişi: Tek Dünyaya Doğru (A. A. Çağlayan, Çev.; Cilt. 2). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1999). Sosyolojik Düşünmek (A. Yılmaz, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bellou, T. (2013). Derrida's Deconstruction of the Subject: Writing, Self and Other. Peter Lang.
• Benevolo, L. (1995). Avrupa Tarihinde Kentler (N. Nirven, Çev.). AFA Yayıncılık.
• Bookchin, M. (1999). Kentsiz Kentleşme: Yurttaşlığın Yükselişi ve Çöküşü (B. Özyalçın, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bradley, A. (2008). Derrida's Of Grammatology: An Edinburgh Philosophical Guide. Edinburgh University Press.
• Burik, S. (2009). The End of Comparative Philosophy and the Task of Comparative Thinking: Heidegger, Derrida and Daoism. State University of New York Press.
• Campbell, H. M. (Ed.). (2011). A History of Western Civilization: The Ascent of the West From Prehistory Through the Renaissance. Britannica Educational Publishing.
• Choat, S. (2010). Marx Through Post-Structuralism. Continuum.
• Clarke, S. (1991). Marx, Marginalism and Modern Sociology: From Adam Smith to Max Weber. Macmillan.
• Dawson, C. (1948). Religion and the Rise of Western Culture. Image Books.
• Derrida, J. (2014). Gramatoloji (İ. Birkan, Çev.). BilgeSu Yayıncılık.
• Derrida, J. (2020). Yazı ve Fark (P. B. Yalım, Çev.). Metis Yayınları.
• Dooley, M., & Kavanagh, L. (2007). The Philosophy of Derrida. Acumen.
• Evans, J. C. (1991). Strategies of Deconstruction: Derrida and the Myth of the Voice. University of Minnesota Press.
• Goody, J. (2015). İslam ve Avrupa (F. Bulut, Çev.). Doğu ve Batı'nın Ötesinde Asya ve Avrupa içinde (ss. 193-205). Matbu Kitap.
• Hegel, G. W. F. (2016). Tarih Felsefesi (A. Yardımlı, Çev.). İdea Yayınevi.
• Hobson, J. M. (2020). Batı Medeniyetinin Doğulu Kökenleri (E. Ermert, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Hodgson, M. G. S. (1999). Rethinking World History. Cambridge University Press.
• Hörcher, F. (2021). The Political Philosophy of the European City: From Polis, through City-State, to Megalopolis? Lexington Books.
• Huberman, L. (2009). Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla (M. Belge, Çev.). İletişim Yayınları.
• Jackson, J. (2009). Encountering "the West" Through Academic Mobility: Shifting Representations and Reinforced Stereotypes. Intercultural Masquerade: New Orientalism, New Occidentalism, Old Exoticism içinde (ss. 17-32). Springer.
• Kanth, R. K. (2005). Against Eurocentrism: A Transcendent Critique of Modernist Science, Society, and Morals. Palgrave Macmillan.
• Lockman, Z. (2004). Contending Visions of the Middle East: The History and Politics of Orientalism. Cambridge University Press.
• Pirenne, H. (2014). Orta Çağ Kentleri: Kökenleri ve Ticaretin Canlanması (Ş. Karadeniz, Çev.). İletişim Yayınları.
• Raymond, A. (2008). The Economy of the Traditional City. The City in the Islamic World içinde (ss. 731-752). Brill.
• Royle, N. (2003). Jacques Derrida. Taylor&Francis.
• Sennett, R. (1999). Gözün Vicdanı: Kentin Tasarımı ve Toplumsal Yaşam (S. Sertabiboğlu & C. Kurultay). Ayrıntı Yayınları.
• Schnapper, D. (2005). Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki İle İlişki (A. Sönmezay, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Stocker, B. (2006). Derrida on Decontruction. Routledge.
• Turner, B. S. (1984). Marks ve Oryantalizmin Sonu (H. Ç. Keskinok, Çev.). Kaynak Yayınları.
• Weber, M. (2018). Ekonomi ve Toplum (L. Boyacı, Çev.; Cilt. 2). Yarın Yayınları.
• Weiss, J. (2006). On the Irreversibility of Western Rationalization and Max Weber’s Alleged Fatalism (B. Allen & S. Whimster, Çev.). Max Weber, Rationality and Modernity içinde (ss. 154-163). Routledge.
• Wood, E. M. (2012). Özgürlük ve Mülkiyet (O. Köymen, Çev.). Yordam Kitap.