İslami Kimliğin Dizilerdeki Sunumu: Kızılcık Şerbeti Örneği

Yıl 2023, Sayı: 52, 74 - 91, 27.12.2023

Beyza Beşikci

https://doi.org/10.52642/susbed.1338644

Öz

Diziler, insanlar için vakit geçirmeyi sağlayan, onları günlük telaşlarından uzaklaştıran eğlence araçlarından bir tanesidir. Dizilerde yansıtılan yaşantılar ve karakterler bazen doğrudan bazen de dolaylı olarak izleyicilerin zihnine belli yapıları inşa etmektedir. Dizilerin etkililiği, diziler aracılığıyla verilen mesajlar ile sağlanmaktadır. Dini içerikli TV dizilerinde İslami kimliğin nasıl sunulduğu ve yansıtılan ile var olan arasında nasıl bir mesafenin olduğunu ortaya koymak araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi seçilmiş ve söylem analizi kullanılmıştır. Araştırma örneklemi için Kızılcık Şerbeti dizisi seçilmiştir. Çözümlemeler, 8-15 Mayıs arasında gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler çözümlenerek araştırma sonucunda İslami kimliğinin ve İslam dininin seküler kesim tarafından uygarlığın gerisinde ve eğitimsiz bireylerin bir inancı olarak konumlandırıldığı bulgusuna ulaşılmıştır. Muhafazakâr kesim ile de bu savın doğrulanarak, içselleştirilerek sunulduğu görülmüştür. Varılan bir diğer sonuç ise muhafazakâr kesimin yansıttığı kültürel davranışların birer İslami kimlik değeri olarak sunulduğu ve İslam dini için dezenformasyon sağladığıdır. İslam dininde yer alan ilkelerin bağlamsız olarak yer aldığı, bu nedenle irrasyonel ve abartılı sunularak spekülasyon oluşturduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dizi, Söylem Analizi, İslam Dini, Kızılcık Şerbeti, İslami Kimlik

Teşekkür

Yunus Emre Şentürk hocama ve manevi kardeşim Nimet Kaya'ya araştırma sürecinde desteklerinden ötürü ve bilgileri ile yolumu aydınlatan değerli hocalarıma gönülden teşekkür ederim. Özel olarak, makale yazmam konusunda sürekli yanımda olan kendimi güvende hissetmemi sağlayan Doç. Dr. Özer Silsüpür hocama ayrıca teşekkürü borç bilirim.

Presentation of Islamic Identity in Tv Series: The Example of Kızılcık Şerbeti

Öz

Series are one of the entertainment tools that allow people to spend time and distract them from their daily routine. The experiences and characters that are reflected in the series build up certain structures in the minds of the audience, sometimes directly and sometimes indirectly. The effectiveness of the series is ensured by the messages that are given through the series. The aim of the research is to reveal how Islamic identity is presented in TV series with religious content, and what kind of distance exists between the projected and the existing. In the study, qualitative research method and discourse analysis were used. The Kızılcık Şerbeti series was chosen as the research sample. The analyses were conducted between 8 and 15 May. The data obtained was analysed and as a result of the research, the Islamic identity and the religion of Islam were revealed as a belief of uneducated individuals who are behind civilisation. It has been seen that this argument has been confirmed and internalised by the conservative segment of the population. Another conclusion is that the cultural behaviour reflected by the conservative segment is presented as an Islamic identity value and provides disinformation for the religion of Islam.

Anahtar Kelimeler

TV Series, Discourse Analysis, Religion of Islam, Kızılcık Şerbeti

Kaynakça

• Adam, B. (2017). Dinler tarihi el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Addai, K. (2022). Women's negative portrayal in Iraqi TV series 2022: A critical discourse analysis. Social Sciences & Humanities Open, 1-12.
• Akbulut, İ. (2003). İslam hukukunda suçlar ve cezalar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 52(1), 167-181.
• Akkoç, A. (2019). Geç kapitalist dönemde başarı-başarısızlık: Dizi gerçekliği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(4), 15-38.
• Balcı, Ş. & Çifçi, M. E. (2021). “Makul”ü Öldürmek: Kalifat Dizisinde Müslüman Kimliğinin Temsili . Medya ve Din Araştırmaları Dergisi , 4 (2) , 237-250.
• Baños, J.-E., Lucena, M., & Farré , M. (2019). The usefulness of TV medical dramas for teaching clinical pharmacology: A content analysis of House, M.D. Educación Médica, 20(5), 295-303.
• Barker, C., & Galasiński, D. (2001). Cultural studies and discourse analysis: A dialogue on language and identity. ABD: SAGE Publications Ltd.
• Baş, T., & Akturan, U. (2008). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Beşikci, B., & Silsüpür , Ö. (2023). Spor sponsorluğuna yönelik içerik analizi: Spor toto süper lig. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(40), 23-45.
• Boštjan, S., Vanja, I., Igor, A., & Bojan , D. (2020). Do fictional forensic and criminal investigation television shows influence students’ enrollment decisions? Journal of Criminal Justice Education, 31(1), 23-42.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel , F. (2022). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (32. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Cengiz, L. (2001). Emeviler döneminde kader problemi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 1(2), 107-127.
• Cereci, S. (2014). Türk televizyon dizilerinin küresel başarısı: Evrensel insan yaklaşımı. The Journal of Academic Social Science Studies(28), 1-12.
• Creswell, W. J. (2017). Araştırma Deseni Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (3. b.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çetin, N. S. (2023). Dindar Aile ve Modern Aile İlişkisinde Değişim ve Çatışmaları Dizi Filmler Üzerinden Okumak: Kızılcık Şerbeti. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi , 6 (1) , 143-165.
• Din İşleri Yüksek Kurulu. (2018). Fetvalar (4. b.). Ankara: Diyanet İşleri başkanlığı yayınları.
• Elkamel, F. (1995). The use of television series in health education. Health Education Research, 10(2), 225-232.
• Esslin, M. (2001). Televizyon çağı: TV beyaz camın arkası. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Fairclough, N. (2001). Language and power. London: Routledge.
• Geçer, E., & Serbes, H. (2018). Judgment, Surveillance and Cultural Desensitization Triangle in TV Series: The Case of Black Mirror. OPUS International Journal of Society Researches, 8(15), 1669 -1695.
• Hassan, M. (2022, Ekim 4). Discourse analysis – methods, yypes and examples. Strategies, Processes & Techniques utilized in the collection of data: https://researchmethod.net/discourse-analysis/ adresinden alındı
• İsam. (2020). Temel islam ansiklopedisi (Cilt 4). (T. Başoğlu, Dü.) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• İsam. (2020). Temel islam ansiklopedisi (Cilt 1). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Janks, H. (1997). Critical discourse analysis as a research tool. 18(3), 329-342 .
• Jansen, I. (2008). Discourse analysis and Foucault’s Archaeology of knowledge”. International Journal of Caring Sciences, 1(3), 107–111.
• Karagöz, İ. (2017). Günahlar, tövbe ve istiğfar (3. b.). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Karagöz, İ., Canbulat, M., Karaman, F., & Paçacı, İ. (2015). Dini Kavramlar Sözlüğü. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Karakaya, H. (2018). Türk sinemasında din adamı tiplemesi. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 48-69.
• Karaman, H., Dönmez , İ. K., Çağrıcı, M., & Gümüş, S. (2007). Kuran yolu Türkçe meal ve tefsir-1. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kaya , S., & Kımter, N. (2022). Yerli iki televizyon dizisinin din ve değerler psikolojisi açısından karşılaştırılmalı olarak incelenmesi: (Gönül Dağı ve Yasak Elma Örnekleri). Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(4), 387-416.
• Kudat, A. (2015). İslâm hukukunda temsil ve amacı. Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 33-62.
• Kuyucu, M. (2019). Gençlerin Türkiye’de üretilen televizyon dizilerine yönelik tutumları ve dizi tüketim faktörlerinin analizi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 558-599.
• Küçük, O., & Koçak, M. (2021). TV dizilerinde alt gelir grubunun temsili. Journal of Humanities and Tourism Research, 11(4), 690-701.
• Martı, H. (2019). İslam nedir? İstanbul: İleri Basım Matbaacılık.
• Martínez, D. F. (2007). From theory to method: A methodological approach within critical discourse analysis. Critical Discourse Studies, 4(2), 125-140.
• Medin, B. (2019). 15 Temmuz darbe girişimi ekseninde Türk sinemasında oksidentalist söylem: Kurtlar vadisi vatan örneği. Selçuk İletişim, 12(1), 444-464.
• Memiş Doğan, M. (2023). Boş Zaman Etkinliği Olarak Geleneksel Medyada Muhafazakâr Kimlikler: “Ömer” ve “Kızılcık Şerbeti” Dizisi Üzerine Bir İnceleme. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences , 6 (2) , 415-427 .
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma. (S. Turan, Dü.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ormanlı, O. (2010). Son dönem Türk dizilerinde psikolojik öğeler: “ezel” dizisi örneği. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi( 14), 189-206.
• Öztürk, Ş. (2007). Şiddet ve TV dizileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 3(12), 21-32.
• Parker, I. (1997). Discourse analysis. P. Banister, E. Burman, I. Parker, M. Taylor, & C. Tindall içinde, Qualitative methods in psychology: A research guide (s. 194). Buckingham: Open University Press.
• Postman, N. (2004). Televizyon: Öldüren eğlence. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Potter, J. (2004). Söylemsel psikoloji ve söylem analizi. S. A. Arkonaç (Dü.) içinde, Doğunun ve Batının Yerelliği (s. 65-92). İstanbul: Alfa Yayınları.
• RTÜK. (2018). Televizyon izleme eğilimleri araştırması. RTÜK Kamuoyu Araştırmaları: https://www.rtuk.gov.tr/Media/FM/Birimler/Kamuoyu/televizyonizlemeegilimleriarastirmasi2018.pdf adresinden alındı
• Shehan, P. K. (1979). The effect of the television series, music, on music listening preferences and achievement of elementary general music students. Contributions to Music Education(7), 51-62.
• Show TV. (2023). Kızılcık Şerbeti Dizisi Hikayesi ve Oyuncuları. Nisan 15, 2023 tarihinde Diziler: https://www.showtv.com.tr/dizi/tanitim/kizilcik-serbeti/2875 adresinden alındı
• Silsüpür, Ö. (2016). Popüler ve tüketim kültürü bğlamında gazetelerin haftasonu eklerinde sundukları yaşam tarzları. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1(1), 122-132.
• Sözen, E. (1999). Söylem,belirsizlik,mübadele,bilgi-güç ve refleksivite. İstanbul: Paradigma.
• Tarhan, S. H., & Karakoç, E. (2020). Popüler kültür ürünü olarak televizyon dizilerinde ideolojinin sunumu. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 70-91.
• TDK. (2023). Türk dil kurumu sözlükleri. TDK güncel sözlük: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• TDV. (2022). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt 25.). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Türk, N., & Atli, A. (2022). Popüler dizi-film karakterlerinin lise öğrencilerinin rol model alma davranışı üzerindeki etkisi: ‘onun gibi olsam’. Milli Eğitim Dergisi, 51(234), 1639-1660.
• Üstündağ, A. (2019). Dizi içeriklerinin gelişim alanları açısından önemi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 2(4), 58-72.
• Wood, L. A., & Kroger, R. O. (2000). Doing discourse analysis: Methods for studying action in talk and text. ABD: SAGE Publications.
• Yeğin, M. O. (2021). Irkçılık bağlamında ‘Elite’ dizi filminin eleştirel söylem analizi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(34), 1487-1521.
• YIıldıran Önk, Ü. (2021). Mağdur varsa izlenir: Yerli televizyon dizi tanıtımlarında mağduriyet. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(46), 1131-1153.