Türk Basınında Göç ve Sığınmacı Temsili

Yıl 2023, Sayı: 52, 92 - 108, 27.12.2023

Ahmet Varol

https://doi.org/10.52642/susbed.1341670

Öz

İki ülke arasında başlayan savaş ya da bir ülkenin kendi içindeki çatışmalar, kitlesel göç hareketlerine neden olabilmekte ve bu olaylar değişik ülke basınlarında geniş yer bulabilmektedir. Bu minvalde 2011 yılında başlayan iç çatışmalar sonrası Suriye’de, 2022 yılında da Rusya ile savaşa girmesinden sonra Ukrayna’da yaşanan göçlerin Türk ulusal basınında ne oranda yer aldıkları ayrıca göç etmek zorunda kalan Suriyelilerin ve Ukraynalıların haber metinlerinde nasıl temsil edildikleri bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu kapsamda amaçlı örneklem yöntemiyle seçilen Yeni Akit, Milliyet ve Sözcü gazetelerinin birinci sayfalarındaki Suriyeli ve Ukraynalı sığınmacılar ile ilgili haberler ve bu haberlerin iç sayfalardaki devam haberleri, van Dijk’ın haber metinleri için geliştirmiş olduğu eleştirel söylem analizi çerçevesinde analiz edilmiştir.
Araştırma kapsamında örneklem incelendiğinde dokuz haberin Suriye’de yaşanan göç olayı ile ilgili, on yedi haberin de Ukrayna’daki göçler ile ilgili olduğu belirlenmiştir. Yapılan analizler neticesinde hem Suriyeli hem de Ukraynalı sığınmacıların ülkelerinden ayrılmak zorunda kalan mağdurlar olarak temsil edilip olumlandıkları ayrıca özellikle kadın ve çocuk görselleri kullanılarak göçün dramatize edildiği görülmüştür. Yaşanan göçlerden de Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın ve Rusya Devlet Başkanı Putin’in sorumlu tutularak olumsuzlandıkları anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Göç, Sığınmacı, Basın, Söylem Analizi, Temsil

Migration and Asylum Representation in the Turkish Press

Öz

Wars or internal conflicts cause mass migration movements and these events receive wide coverage in the press. In this study, it was investigated to what extent the migrations in Syria and Ukraine were covered in the Turkish national press and how Syrian and Ukrainian refugees were represented in the news texts. In this context, the news about Syrian and Ukrainian refugees on the front pages of Yeni Akit, Milliyet and Sözcü newspapers, selected by purposeful sampling method, and the follow-up news on the inner pages of these news were analyzed within the framework of critical discourse analysis developed by van Dijk for news texts.
When the sample was examined within the scope of the research, it was determined that nine news were about the migration incident in Syria and seventeen news were about migration in Ukraine. As a result of the analysis, it was seen that both Syrian and Ukrainian refugees were represented and affirmed as victims who had to leave their countries, and migration was dramatized, especially by using images of women and children. It has been understood that Syrian President Bashar Assad and Russian President Putin were held responsible for the migrations and were negatively criticized.

Anahtar Kelimeler

Migration, Asylum Seeker, Press, Discourse Analysis, Representation

Kaynakça

• Ayçiçek, E., & Tecer, Ö. (2018). Uluslararası göç rejimi itibarıyla Türkiye’nin değişen konumu: Kurumsal yaklaşımlar ve kuramsal açılımlar. ViraVerita E-Dergi, (8), s. 44-66.
• Aydın Varol, F. (2020). İslamofobi söylemi: Avrupa basınında yükselen bir trend. Pınar Yayınları.
• Bakır, H. (2022). Rusya'nın Ukrayna işgalinin Avrupa mülteci mevzuatı ve Ukraynalı mülteciler üzerindeki hukuksal etkisi. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, (7)2, s. 45-60.
• Bauman, Z. (2018). Kapımızdaki yabancılar. (E. Barca, Çev.) Ayrıntı Yayınları.
• BM Mülteci Örgütü. (tarih yok). https://www.unhcr.org/tr/35627-forced-displacement-hit-record-high-in-2021-with-too-few-able-to-go-home.html. adresinden alındı
• BM Mülteci Örgütü. (tarih yok). https://www.unhcr.org/tr/35627-forced-displacement-hit-record-high-in-2021-with-too-few-able-to-go-home.html. adresinden alındı
• BM Mülteci Örgütü. (tarih yok). https://www.unhcr.org/tr/35627-forced-displacement-hit-record-high-in-2021-with-too-few-able-to-go-home.html. adresinden alındı
• BM Mülteci Örgütü. (2022). BM Mülteci Örgütü: https://www.unhcr.org/tr/35453-unhcr-updates-ukraine-refugee-data-reflecting-recent-movements.html adresinden alındı
• BM Mülteciler Örgütü. (tarih yok). https://www.unhcr.org/tr/35627-forced-displacement-hit-record-high-in-2021-with-too-few-able-to-go-home.html. adresinden alındı
• Boyraz, H. M. (2022). Rusya-Ukrayna savaşının Avrupa’ya yansımaları. Seta Yayınları.
• Coştan, U., & Yaylı, H. (2020). Suriyeli mülteciler özelinde Türkiye’nin güvenlik politikaları. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, (Issn:2630-631X) 6(37), s. 2081-2096.
• Doğanay, Ü., & Çoban Keneş, H. (2016). Yazılı basında Suriyeli mülteciler: Ayrımcı söylemlerin rasyonel ve duygusal gerekçelerinin inşası. Mülkiye Dergisi, 4(1), s. 143-184.
• Dora, S., & Sadakoğlu, M. (2022). Rusya-Ukrayna savaşından nefret devşirmek: Suriyeli sığınmacılara yönelik çevrimiçi nefret söylemi üzerine bir araştırma. Yeni Yüzyıl’da İletişim Çalışmaları Dergisi, (5), s. 33-45.
• Efe, İ. (2015). Türk basınında Suriyeli sığınmacılar. Seta Yayınları.
• Eşidir, O., & Bak, G. (2022). Rusya-Ukrayna savaşının Türk yazılı basınında yansıması. Injocmer, 2(2), s. 66-75.
• Fansa, M. (2021). Kimim Ben? Göçmen, sığınmacı, mülteci, yabancı, vatansız ve geçici koruma: Türkiye’deki Suriyeliler. Antakiyat, 4(2), s. 289-306.
• goc.gov.tr. (tarih yok). https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/files/goc_terimleri_sozlugu(1).pdf. adresinden alındı
• Göç İdaresi Başkanlığı. (t.y.). Göç İdaresi Başkanlığı: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden alındı
• Göker, G., & Keskin, S. (2015). Haber medyası ve mülteciler: Suriyeli mültecilerin Türk yazılı basınındaki temsili. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 41, s. 229- 256.
• Güngör, N. (2011). İletişim kuramlar yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Hacıtahiroğlu, K. (2014). Küreselleşmenin siyasal etkileri, göç ve Ukrayna-Rusya krizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), s. 259-284.
• IOM Türkiye. (tarih yok). https://turkiye.iom.int/tr/veri-ve-kaynaklar. adresinden alındı
• IOM Türkiye. (tarih yok). https://turkiye.iom.int/tr/yeniden-yerlestirme. adresinden alındı
• Kaya, İ., & Eren, E. (2015). Türkiye’deki Suriyelilerin hukuki durumu: Arada kalanların hakları ve yükümlülükleri. Seta Yayınları.
• Koyuncu, A. (2011). Anadolu kentlerine göç: Konya örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 1(1), s. 130-145.
• Koyuncu, A. (2018). Misafirlikten vatandaşlığa Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyeliler. Middle East Journal of Refugee Studies, 3(2), s. 171-195.
• Lloyd, A., & Sirkeci, İ. (2022). Ukrayna'dan Toplu Göç Dalgasının Göç-Çatışma Modeli Açısından Değerlendirilmesi. Göç Dergisi, 9(2), s. 265-280.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (O. Akınhay, & D. Kömürcü , Çev.) Bilim ve Sanat Yayınları.
• Menekşe, T. (2018). Türk uluslararası koruma sisteminde karar merkezleri. Göç Araştırmaları Dergisi, 4(2), s. 190-231.
• mevzuat.gov.tr. (tarih yok). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/21.5.20146883.pdf. adresinden alındı
• mevzuat.gov.tr. (tarih yok). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6458.pdf. adresinden alındı
• Mollaalioğlu, F. N. (2020). Türkiye’den Suriye’ye gerçekleşen göçlerin tarihsel boyutu. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(17), s. 1-24.
• Ociepa-Kicińska , E., & Gorzałczyńska-Koczkodaj, M. (2022). Forms of aid provided to refugees of the 2022 Russia–Ukraine war: The case of Poland. International Journal of Environmental Research and Public Health, https://doi.org/10.3390/ijerph19127085.
• Öztürk, N. Ö. (2017). Geçici korumanın uluslararası koruma rejimine uyumu üzerine bir inceleme. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 66(1), s. 201-264.
• Paksoy, A., & Şentöregil, M. (2018). Türk basınında Suriyeli sığınmacılar: İlk beş yılın analizi (2011-2015). Selçuk İletişim, 11(1), s. 237-256.
• Pandır, M., Efe, İ., & Paksoy, A. (2015). Türk basınında Suriyeli sığınmacı temsili üzerine bir içerik analizi. Marmara İletişim Dergisi, (24), doi:10.17829/midr.20152419995, s. 1-26.
• Sansar, N. K. (2022). Avrupa Birliği’nin Ukraynalı mültecilere sağladığı imkanlar ve Ukraynalı mültecilerin sağlık hizmetlerine erişimi: Hırvatistan örneği. Sağlık Bilimleri ve Yaşam Dergisi, 6(2), s. 28-33.
• Soyadı, A. (2020, Temmuz). Çalışma Başlığı. Selçuk İletişim, 13(2), 1-12.
• Tiryaki, S. (2022). Türk basınında göçmen, sığınmacı ve mülteci haberleri üzerine bir inceleme . Kültür Araştırmaları Dergisi, (15), s. 124-156.
• Tokgöz, O. (2003). Temel Gazetecilik. İmge Kitabevi.
• van Dijk, T. (1983). Discourse analysis: Its development and application to the structure of news. Journal of Communication, 33(2), s. 20-43.
• van Dijk, T. (2003). Söylem ve ideoloji: Çok alanlı bir yaklaşım. B. Çoban , & Z. Özarslan (Dü) içinde, Söylem ve ideoloji: Mitoloji, din, ideoloji. Su yayınları.
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), s. 1-9.
• Zenginkuzucu, D. M. (2018). Türkiye’de Geçici Koruma Rejiminin Uluslararası Ölçütler Çerçevesinde Bir Değerlendirilmesi. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Akademik Dergisi, (1), s. 37-62.