Ötenazi Konusunda Algı: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2023, Sayı: 52, 268 - 284, 27.12.2023

Mustafa Filiz Yalçın Karagöz Yusuf Karaşin

https://doi.org/10.52642/susbed.1349253

Öz

Bu çalışmada temel amaç, Türkiye toplumunun ötenaziye yönelik tutumlarını incelemek amacıyla bir ölçeğin geliştirilmesidir. Çalışmanın örneklemini gönüllü katılım sağlayan 18 yaş üstü 293 kişi oluşturmaktadır. Ölçek geliştirme sürecinde literatür taraması, örnek anket taslağının oluşturulması, uzman görüşünün alınması, pilot uygulama ve evrenden veri toplama şeklinde bir dizi aşamalar takip edilmiştir. Veriler, açıklayıcı faktör ve doğrulayıcı faktör analizleri ile değerlendirilmiştir. Verilerin analiz edilmesinde SPSS ve AMOS paket programından yararlanılmıştır. Açıklayıcı faktör analizi bulgularına göre ölçeğin 38 ifade ve 5 boyutta toplandığı görülmüştür. Ölçek ve alt boyutlarının güvenirlik katsayılarının iyi ve yeterli düzeyde olduğu saptanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizinde ölçek uyum düzeylerinin iyi düzeyde olduğu saptanmıştır. Ayrıca madde yük değerlerinin yeterli düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Diğer yandan CR ve AVE değerlerinin istenen düzeyde olmasından dolayı modelin geçerli olduğu görülmüştür. Ötenaziye yönelik toplumun tutumunu belirlemek amacıyla geliştirilen ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğu tespit edilmiştir. Ölçeğin 38 ifade ve olumlu tutum, olumsuz tutum, cezai tutum, çıkarcı tutum ve kültürel tutum olmak üzere beş farklı boyuttan oluştuğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ötenazi, Tutum Ölçeği, Sosyal Politikalar

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Yok

Euthanasia Perception: A Scale Development Study

Öz

The primary objective of this study is to develop a scale to investigate the attitudes of the Turkish society towards euthanasia. The sample of the study consists of 293 individuals over the age of 18 who participated voluntarily. The scale development process followed a series of stages including literature review, drafting a sample survey, obtaining expert opinions, pilot testing, and data collection from the population. Data were evaluated with exploratory factor and confirmatory factor analyses. SPSS and AMOS software packages were employed for data analysis. According to the findings of the exploratory factor analysis, it was observed that the scale was gathered in 38 expressions and 5 dimensions. It was determined that the reliability coefficients of the scale and its sub-dimensions are good and adequate. In the confirmatory factor analysis, it was identified that the scale fit levels were at a good level. Furthermore, it was observed that item load values were at an adequate level. On the other hand, due to the CR and AVE values being at the desired level, it was seen that the model was valid. It was determined that the scale developed to determine the society's attitude towards euthanasia is valid and reliable. It was concluded that the scale consists of 38 expressions and five different dimensions, namely positive attitude, negative attitude, penal attitude, opportunistic attitude, and cultural attitude.

Anahtar Kelimeler

Euthanasia, Attitude Scale, Social Policies

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Akcan, E. A. (2013). Ötenazi. Journal of Istanbul University Law Faculty, 71(1), 3-26.
• Akın, A., Mutlu, H. T., & Akın, A. (2022). Sağlık çalışanlarının ötenazi turizmine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(4), 3386-3400.
• Aşkın, U., & Yeğrim, K. (2022). Ötenazi ve hastanın kendi geleceğini belirleme hakkı arasındaki ilişki. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (52), 1-24.
• Aydın, D. & Atalay, S. (2022). Hemşirelerin bakış açısından ölüm ve Ötenazi ilişkisi üzerine fenomenolojik bir analiz. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(43), 1033-1076. https://doi.org/10.21550/sosbilder.1062357.
• Banović, B., & Turanjanin, V. (2014). Euthanasia: murder or not: a comparative approach. Iranian journal of public health, 43(10), 1316.
• Bellon, F., Mateos, J. T., Pastells-Peiró, R., Espigares-Tribó, G., Gea-Sánchez, M., & Rubinat-Arnaldo, E. (2022). The role of nurses in euthanasia: A scoping review. International Journal of Nursing Studies, 134, 104286.
• Bernal-Carcelén, I. (2020). Euthanasia: trends and opinions in Spain. Revista espanola de sanidad penitenciaria, 22(3), 112.
• Bolat, G. B., & Artan, T. (2022). Üniversite öğrencilerinin ötenaziye bakış açılarının değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 2058-2080. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1097658.
• Bozdoğan, A. E., & Uzoğlu, M. (2012). The development of a scale of attitudes toward tablet PC. Mevlana International Journal of Education (MIJE), 2(2), 85-95.
• Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for windows: A guide for social scientists. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203471548
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket geliştirme süreci. Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 1-19.
• Caddell, D. P., & Newton, R. R. (1995). Euthanasia: American attitudes toward the physician's role. Social science & medicine, 40(12), 1671-1681.
• Cohen, J., Marcoux, I., Bilsen, J., Deboosere, P., Van der Wal, G., & Deliens, L. (2006). Trends in acceptance of euthanasia among the general public in 12 European countries (1981–1999). The European Journal of Public Health, 16(6), 663-669.
• Cohen, J., Van Landeghem, P., Carpentier, N., & Deliens, L. (2014). Public acceptance of euthanasia in Europe: a survey study in 47 countries. International journal of public health, 59, 143-156.
• Çelik, S., Kalkan, M., Gündoğdu, A., & Topal, H. (2012). Yoğun bakım hemşirelerinin ötenazi hakkındaki düşünceleri. DEUHYO ED, 5(3), 101-109.
• De Beer, T., Gastmans, C., & De Casterle, B. D. (2004). Involvement of nurses in euthanasia: a review of the literature. Journal of Medical Ethics, 30(5), 494-498.
• Demir, G., Biçer, S., & Ünsal, A. (2016). Hemşirelik öğrencilerinin Ötenaziye ilişkin düşünceleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-11.
• Demirörs, Ö., & Hızal, S. A. (2016). Türk ceza hukuku açısından Ötenazi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(4), 1481-1516.
• Dierickx, S., Deliens, L., Cohen, J., & Chambaere, K. (2016). Euthanasia in Belgium: trends in reported cases between 2003 and 2013. Cmaj, 188(16), E407-E414.
• Filiz, M., Karagöz, Y., & Karaşin, Y. (2023a)Depreme Maruz Kalan Bireylerin Psikolojik Etkilerini Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 236-250.
• Filiz, M., Karagöz, Y., & Karaşin, Y. (2023b). Sağlık Hizmetlerine Erişimin Seçmen Davranışı Üzerine Etkisinin Belirlenmesi: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34), 472-486.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. SAGE Publications Sage CA: Los Angeles, CA.
• Gauthier, S., Mausbach, J., Reisch, T., & Bartsch, C. (2015). Suicide tourism: a pilot study on the Swiss phenomenon. Journal of medical ethics, 41(8), 611-617.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri – felsefe – yöntem – analiz (5. Baskı). Seçkin Yayınları.
• Hair, J. J. F., Black, W. C., Babin, B. C., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis. In International Encyclopedia of Statistical Science. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-04898-2_395
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic journal of business research methods, 6(1), 53-60.
• Inghelbrecht, E., Bilsen, J., Mortier, F., & Deliens, L. (2009). Attitudes of nurses towards euthanasia and towards their role in euthanasia: a nationwide study in Flanders, Belgium. International journal of nursing studies, 46(9), 1209-1218.
• Hurst, S. A., & Mauron, A. (2003). Assisted suicide and euthanasia in Switzerland: allowing a role for non-physicians. Bmj, 326(7383), 271-273.
• Jaye, C., Lomax-Sawyers, I., Young, J., & Egan, R. (2021). The people speak: social media on euthanasia/assisted dying. Medical humanities, 47(1), 47-55.
• Kara, Y. (2017). Yaşlıların Ötenazi hakkındaki görüşleri. Aurum Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 17-32.
• Karaarslan, B., Uysal, C., Atan, Y., Tataroğlu, Z., Bozkurt, İ., Çelepkolu, T., ... & Gören, S. (2014). Hemşirelerin çalıştıkları bölümlere göre Ötenazi hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Tıp Dergisi, 41(4), 700-706.
• Karadeni̇z, G., Yanikkerem, E., Pi̇ri̇nçci̇, E., Erdem, R., Esen, A., & Ki̇tapçioğlu, G. (2008). Turkish health professional's attitude toward euthanasia. Omega-Journal of Death and Dying, 57(1), 93-112.
• Karagöz, Y. (2021). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (Güncellenmiş 3.Basım). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karaşin, Y., Filiz, M., & Karagöz, Y. (2023). Depreme Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, 6(2), 548-561.
• Kouwenhoven, P. S., Raijmakers, N. J., van Delden, J. J., Rietjens, J. A., Schermer, M. H., van Thiel, G. J., ... & van der Heide, A. (2013). Opinions of health care professionals and the public after eight years of euthanasia legislation in the Netherlands: a mixed methods approach. Palliative medicine, 27(3), 273-280.
• Kutlu, İ., Çavuşoğlu, O., & Uygun, K. K. (2018). Ötenazi algısı üzerine nitel bir araştırma. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 241-253.
• Ladki, S. M., El Hajjar, M., Nacouzi, Y., Nasereddine, L., & Mahmoud, N. (2016). Euthanasia services: The next health tourism wave. International Journal of Health Management and Tourism, 1(2), 1-16.
• Lau AM, & Wong EL. (2022). Attitude towards euthanasia among medical students: A cross-sectional study in Hong Kong. Int J Environ Res Public Health, 19(13), 7697. https://doi.org/10.3390/ijerph19137697
• Leboul, D., Bousquet, A., Chassagne, A., Mathieu-Nicot, F., Ridley, A., Cretin, E., ... & Aubry, R. (2022). Understanding why patients request euthanasia when it is illegal: a qualitative study in palliative care units on the personal and practical impact of euthanasia requests. Palliative care and social practice, 16, 26323524211066925.
• Mandıracıoğlu, A., & Özsoy, S. A. (1995). Ege üniversitesi tıp fakültesi ve hemşirelik yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin ötenazi konusuna yaklaşımları. Kriz Dergisi, 3(1-2), 307-310.
• Mendoza-Villa, J. M., & Herrera-Morales, L. A. (2016). Reflections on euthanasia in Colombia. Colombian Journal of Anestesiology, 44(4), 324-329.
• Munro, B. H. (2005). Statistical methods for health care research (Vol. 1). Lippincott Williams & Wilkins.
• Onwuteaka-Philipsen, B. D., Brinkman-Stoppelenburg, A., Penning, C., de Jong-Krul, G. J., van Delden, J. J., & van der Heide, A. (2012). Trends in end-of-life practices before and after the enactment of the euthanasia law in the Netherlands from 1990 to 2010: a repeated cross-sectional survey. The Lancet, 380(9845), 908-915.
• Özkara, E. (2008). Ötenaziye farklı bir bakış: Belçika'da ötenazi uygulaması ve ülkemizdeki durum. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (78), 105-122.
• Pavlenko, T., Dunaieva, Т., & Valuiska, М. (2020). Prospects of euthanasıa legal regulation in Ukraine. Wiad Lek, 73(10), 2289-2294.
• Rathor MY, Abdul Rani MF, Shahar MA, Jamalludin AR, Che Abdullah ST, Omar AM, & Mohamad Shah AS. (2014). Attitudes toward euthanasia and related issues among physicians and patients in a multi-cultural society of Malaysia. J Family Med Prim Care, 3(3), 230-237. https://doi.org/10.4103/2249-4863.141616
• Rosenthal, M. S. (2013). The end-of-life experiences of 9/11 civilians: Death and dying in the World Trade Center. OMEGA - Journal of Death and Dying, 67(4), 329–361. https://doi.org/10.2190/OM.67.4.a
• Ryynänen, O.P., Myllykangas, M., Viren, M., & Heino. H. (2002). Attitudes towards euthanasia among physicians, nurses and the general public in Finland. Public Health, 116, 322-331. https://doi.org/10.1038/sj.ph.1900875
• Schumacher, R. E., & Lomax, R. G. (2010). A beginner's guide to structural equation modeling: SEM. Lawrence Erlbaum Associates.
• Serdaroğlu, E. B. (2016). Ötenazi-ölme hakkı. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 463-491.
• Smets, T., Cohen, J., Bilsen, J., Van Wesemael, Y., Rurup, M. L., & Deliens, L. (2011). Attitudes and experiences of Belgian physicians regarding euthanasia practice and the euthanasia law. Journal of Pain and Symptom Management, 41(3), 580-593.
• Sulu, M. (2016). Ötenazi üzerine. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(1), 551-574.
• Şenol, S., Özgüven, D. H., Dağ, İ., & Oğuz, Y. (1996). Hekimler için Ötenazi, ölüm ve ölümcül hastaya ilişkin tutum ölçeği (ÖTÖ)'nin faktör yapısı ve iç tutarlığı. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 4(3), 185-190.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (6th Edition). Pearson Education, Boston.
• Ulas Karaahmetoglu, G., & Kutahyalioglu, N. S. (2019). Attitudes toward euthanasia among Turkish university students. OMEGA-Journal of Death and Dying, 79(2), 174-190.
• Wasserman, J. A., Aghababaei, N., & Nannini, D. (2016). Culture, personality, and attitudes toward euthanasia: A comparative study of university students in Iran and the United States. OMEGA - Journal of Death and Dying, 72(3), 247–270. https://doi.org/10.1177/0030222815575280.
• Ysebaert, D., Van Beeumen, G., De Greef, K., Squifflet, J. P., Detry, O., De Roover, A., ... & Cras, P. (2009). Organ procurement after euthanasia: Belgian experience. Transplantation proceedings, 41(2), 585-586.