Konya’nın Sosyal İşareti: Şivlilik

Yıl 2024, Sayı: 54, 489 - 507, 30.08.2024

İslam Can , Hüseyin Özil

https://doi.org/10.52642/susbed.1476385

Öz

Bu çalışmanın amacı, şivlilik geleneğinin ürettiği toplumsal ilişki biçimlerinin ortaya konulmasıdır. Çalışma; şivlilik geleneği, geleneğin yaşadığı değişimler ve şivliliğe katılan kişilerin deneyimlerini ortaya koymaktadır. Söz konusu durumların ortaya konulması için nitel araştırma yöntemi benimsenmiştir. Nitel araştıma yöntemlerinden fenomenolojik desenin benimsendiği çalışmada 26 kişiyle görüşülmüştür. Görüşülen kişilere; şivlilik deneyimleri, geleneğin kaybolan adetleri, geleneğe yeni eklenen formlar, şivliliğin kişi ve toplum üzerindeki etkileri hakkında sorular sorulmuştur. Görüşmeler MAXQDA Analytics Pro 2022 programıyla analiz edilmiştir. Bulguların analizinde dört temaya ulaşılmıştır. Bunlar; geçmişten günümüze şivlilik, şivlilik günü, şivlilik tüketimi ve şivliliğin sosyal işlevidir. İlk tema kişilerin kendi çocukluk döneminde yaşadıkları ve gelenek üzerinde yaşanan değişimleri aktarmaktadır. İkinci tema şivlilik günü yaşanan mutat ritüeller üzerinde durmaktadır. Bu başlıkta fener alayı, şivlilik sabahı, şivlilik çantası, “p(b)işi” gibi şivlilikle özdeşleştirilen durumlar anlatılmaktadır. Üçüncü temada şivlilik geleneğinde yaşanan değişimler detaylandırılmakta ve ailenin şivlilik üzerindeki etkisi ortaya konulmaktadır. Son tema ise şivliliğin kişi, aile, komşuluk ve kent üzerinde oluşturduğu değişimlere değinilmektedir. Kısacası şivlilik, çocukların ve ailelerin bir bayram gibi kutladığı ve hayatın stresinden uzaklaştığı rutin dışı geçirilen bir gündür.

Anahtar Kelimeler

Şivlilik, Şivlilik Günü, Konya, Gelenek, Fenomenoloji

Etik Beyan

Çalışma Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Koordinatörlüğü tarafından desteklenmektedir.

Destekleyen Kurum

Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

XXXXX

Social Sign of Konya: Shivlilik

Öz

The aim of this study is to reveal the forms of social relations produced by the tradition of shivlilik. The study reveals the tradition of shivlilik, the changes in the tradition and the experiences of the people participating in shivlilik. Qualitative research method was adopted to reveal these situations. In the study where phenomenological design, one of the qualitative research methods, was adopted, 26 people were interviewed. The interviewees were asked questions about the experiences of shivlilik, the lost customs of the tradition, the new forms added to the tradition, and the effects of shivlilik on the individual and society. The interviews were analysed with MAXQDA Analytics Pro 2022 software. Four themes were arrived at in the analysis of the findings. These themes are as follows: shivlilik from the past to the present, shivlilik day, shivlilik consumption and the social function of shivlilik. The first theme describes the changes that people experienced in their childhood and the changes in the tradition. The second theme focuses on the customary rituals on the day of shivlilik. Under this title, situations such as torchlight procession, shivlilik morning, shivlilik bag, "p(b)isi", which are associated with shivlilik, are described. The third theme elaborates on the changes in the tradition of shivlilik and reveals the influence of the family on shivlilik. In the last theme, the changes that shivlilik creates on the individual, family, neighbourhood and city are mentioned. In summary, shivlilik is a non-routine day that children and families celebrate like a holiday and get away from the stress of life.

Anahtar Kelimeler

Shivlik, Shivlilik Day, Konya, Tradition, Phenomenology

Proje Numarası

XXXXX

Kaynakça

• Arslan, N. (2021). Konya'da sürdürülen Şivlilik geleneğinin sosyal bilgiler dersi kültür aktarımı açısından değerlendirilmesi. Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Arslan, N., & Meydan, A. (2023). Konya'da sürdürülen şivlilik geleneğinin sosyal bilgiler dersi kültür aktarımı açısından değerlendirilmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 2(13), ss. 1125-1140.
• Aydın, M. (1985). Konya'daki manevi halk inançlarının dinler tarihi açısından tahlili. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(1), ss. 19-35.
• Cakır, V. (2005). Konya'nın Geleneksel Eğlence Kültürü. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi(17), ss. 355-382.
• Desteli, İ. (2014, 5 1). İsmail Desteli'den şivlilik (pişi'nin) tarihçesi. 02 2024 tarihinde memleket.com.tr: https://www.memleket.com.tr/ismail-detseliden-sivlilik-pisinin-tarihcesi-350342h.htm adresinden alındı
• Fikret, N. (1936). Konya şehrine mahsus eski adetlerden namaz ve şivlilik. Konya Halkevi, ss. 51-54.
• Görgülü, D. (2018). Konya'da aşure, şivlilik ve fener alayı geleneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi AraĢtırmaları Dergisi (ASEAD), 5(12), ss. 66-82.
• Gündüz, M., Çiftçi, İ., & Sekmenli, T. (2015). Shivlilik burns: injuries resulting from traditional celebrations. Int J Burn Trauma, 5(3), ss. 75-78.
• Gill, M. J. (2014). The possibilities of phenomenology for organizational research. Organizational Research Methods, 17(2), ss. 118-137.
• Işık, A. (2000). Konya'da namaz ve şivlilik adetleri. Yeni İpek Yolu Konya Ticaret Odası Dergisi(3), ss. 18-22.
• Işık, A. (2013). Şivlilik adı ve kökeni üzerine ... Merhaba Akademik Sayfalar, 13(16), ss. 254-256.
• Işık, A. (2024, 2 28). Şivlilik. Konya Ansiklopedisi: https://www.konyapedia.com/makale/3402/sivlilik adresinden alındı
• İstanbullu, S. (2023). Ramazan eğlencelerinde ezgili mânilerin korunması ve yaşatılmasının önemi: Kütahya Küpecik örneği. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, ss. 2165-2184.
• Kümbetoğlu, B. (2019). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma (6. Baskı). Bağlam Yayıncılık: İstanbul.
• Kontv Haber. (2023, Ocak 26). Turistlerin “şivlilik” şaşkınlığı, Erişim Tarihi: 15.02.2024. 02 15, 2024 tarihinde Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=8gH8Y8ONgnY adresinden alındı
• Koz, M. S. (1992). Türk halk kültürünün unutulmuş kaynaklarından biri: “Türkiye’nin sıhhı-i ictimai çoğrafyası. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildiriler (ss. 37-49). içinde Ankara: Feryal Matbaası.
• Kutlu, Ö., & Göksel, Z. S. (2014). Kent Kültürü Oluşturma Aracı Olarak Kültürel Belediyecilik: Selçuklu Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Dr. Mehmet YILDIZ Özel Sayısı, ss. 75-91.
• Merleau-Ponty, M. (2020). Algının fenomenolojisi. (E. S. Hacımuratoğlu, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma, desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel Yayınları.
• Neuman, W. L. (2017). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar cilt I-II (9. Baskı). Ankara: Yayın Odası.
• Sakaoğlu, S. (2016). Şivlilik. M. A. Saim Sakaoğlu içinde, Aile yazıları (s. 10-11). Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Sakaoğlu, S. (2023, 3). Bir zamanlar mahallemde hayat. Darülmülk Konya, ss. 43-54.
• Show Ana Haber. (2023, Ocak 27). Fener alayından sonra şivlilik. 02 15, 2024 tarihinde Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=Bb3GZlIRudc adresinden alındı
• Soyadı, A. (2020, Temmuz). Çalışma Başlığı. Selçuk İletişim, 13(2), ss. 1-12.
• Şahin, A. (2022). Medeniyetin lezzet ikramı: Konya’da şivlilik geleneği. Düşünen Şehir(16), ss. 46-49.
• Tekin, H. (2011). Şivlilik. Merhaba Gazetesi: Akademik Sayfalar. Konya.
• Tekin, Z. (2014). Konya’ya özgü bir eğlence kültürü: “Şivlilik”. Bilim ve Kültür - Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, 5(2), ss. 106-11.
• Tomkins, L., & Eatough, V. (2014). Stop ‘helping’ me! Identity, recognition and agency in the nexus of work and care. Organization, 21(1), ss. 3-21.
• TRT Avaz. (2015, Ocak 15). Şivlilik Geleneği / Konya- Derin Kökler. 02 15, 2024 tarihinde Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=-7G6a5CFe5s adresinden alındı
• van Manen, M. (1990). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. State University of New York Press: Albany.
• Varnalı, M. (2022). Şivlilik. Değer Aylık Kültür ve Yaşam Dergisi, ss. 34-35.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H. (2005). Gelenek, gelenekçilik ve geleneksecilik. Muhafazakar Düşünce(3), ss. 39-53.
• Yin, R. K. (2016). Qualitative research from start to finish (2nd b.). New York: The Guilford Press.