İran’da Ta‘âruf Kültürü ve Farsça Üzerine Etkileri

Yıl 2024, Sayı: 55, 135 - 143, 30.12.2024

Mehmet Enes Temiz

https://doi.org/10.52642/susbed.1533655

Öz

Bu makalede, İran toplumunda yaygın olan Ta‘âruf kültürünün dil üzerindeki etkileri incelenmiştir. İran, geçmişten günümüze sanatı, mimarisi, edebiyatı, musikisi, gelenek ve görenekleriyle sürekli bir değişim içinde olmuş olmasına rağmen, kültür ve medeniyetinin canlılığını muhafaza ederek uluslararası alanda ilgi odağı olmaya devam etmektedir. Ta‘âruf, İran toplumunun günlük yaşamında ve ikili ilişkilerinde karşımıza çıkmaktadır. Ta‘âruf en basit şekliyle nezaket kuralları olarak tanımlanabiliyor olsa da İran toplumuna özgü yönleriyle her millette bulunan nezaket kurallarından farklı yönlere sahiptir. Bu çalışmada, Ta‘âruf’un tanımı yapıldıktan sonra Farsçaya etkileri örneklerle ele alınmıştır. Bu şekilde Ta‘âruf’un Farsçada karşımıza çıkan söz varlığının anlaşılması amaçlanmıştır. Ta‘âruf kültürü, davetlerde, alışverişte ve sosyal etkileşimlere kadar birçok alanda belirgin bir şekilde kendini göstermektedir. Bu çalışmada atasözleri, ibareler ve mastarlar üzerinden Ta‘âruf’un dil ve kültür üzerindeki etkileri göz önüne serilmeye çalışılmıştır. Ta‘âruf'un sözlük anlamlarını ve kültürel bir terim olarak ne ifade ettiğini açıkladıktan sonra, İran kültürünün ayrılmaz bir parçası olan Ta‘âruf kültürü ve dil üzerindeki etkileri incelenmiştir. Farsça üzerinde derin etkiler bırakan Ta‘âruf, İran kültürünü anlamak için önemli bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Çalışmamızda dilin kültürel bağlam içinde öğrenilmesi gerektiği vurgulanmış ve Ta‘âruf’un dil öğretimindeki önemine de değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İran, Ta‘âruf, Kültür, Dil, Söz Varlığı

Taarof Culture in Iran and its Effects on Persian Language

Öz

In this article, the effects of the Taarof culture, which is prevalent in Iranian society, on language have been examined. Although Iran has been in a constant state of change from past to present with its art, architecture, literature, music, and traditions, it continues to preserve the vibrancy of its culture and civilization, remaining a center of international interest. Taarof appears in the daily life and interpersonal relationships of Iranian society. While Taarof can be defined in its simplest form as rules of politeness, it has aspects unique to Iranian society that differentiate it from the politeness rules found in other cultures. In this study, after defining Taarof, its effects on Persian are discussed with examples, aiming to understand the vocabulary of Persian that embodies Taarof. The Taarof culture is distinctly evident in many areas, from invitations to shopping and social interactions. In this study, the impact of Taarof on language and culture has been explored through proverbs, phrases, and infinitives. After explaining the dictionary meanings of Taaaruf and what it signifies as a cultural term, the Taarof culture, which is an integral part of Iranian culture, and its impact on language have been analyzed. Taarof, which has had a profound influence on Persian, emerges as an important element in understanding Iranian culture. The importance of learning a language within its cultural context has been emphasized in our study, and the significance of Taarof in language teaching has also been addressed.

Anahtar Kelimeler

Iran, Taarof. Culture, Language, Vocabulary

Kaynakça

• Akalın, Ş. H., Toparlı, R., Argunşah, M., Bozdemir, N., Gözaydın, N., Özyetgin, A. M., Zülfikar, H., Tezcan Aksu, B., Durkun, A., Gültekin, B., Okkalı, B., Terzi, Â., Mete, Ş., Kaya, Ö., & Tekeli, S. (2011). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Âzâd Ermekî, T., & Bîkerân Bihişt, M. (1389). Ta’aruf Der Zîst-i Rûzmerre-yi İrânî. Berg-i Ferheng, 22, 196-209.
• Beeman, W. O. (2020). Ta’ārof Pragmatic key to Iranian social behavior. İçinde J.-O. Östman & J. Verschueren (Ed.), Handbook of Pragmatics (ss. 203-224). John Benjamins Publishing Company.
• Caferî, F., & Gıyasî Zârç, E.-K. (1397 Hş.). Taaruf ve Revâbit-i İctimâî-yi İrâniyan: Mutalaa-yi Movridî-yi Taaruf Der Âmuzeş-i Zebân-i Farsî be-unvan-i Zebân-i Dovvom. Zebân-i Farsî ve Gûyeş-Hâ-yi İranî, 5, 93-112.
• Dehhoda, A. E. (1364 Hş.). Emsal u Hikem (C. 1). İntişârât-i Emîr Kebîr.
• Dehhoda, A. E. (1377 Hş.). Ta’aruf. İçinde Lugatname-i Dehhoda (C. 5, s. 6793). Muessese-i İntişârât ve Çâp-i Daneşgâh-i Tahran.
• Demir, M. (2012). Gündelik Yaşamda Selamlaşma ve Yemek Görgü Kurallarının Toplumlardaki Farklılaşması. Folklor/Edebiyat, 18(70), 165-186.
• Enverî, H. (1379 Hş.). Ta’aruf. İçinde Ferheng-i Rûz-i Sohen (6. bs). İntişârât-i Sohen.
• Enverî, H. (1383 Hş.). Ta’aruf. İçinde Ferheng-i Kinayât-i Sohen-i Farsî (1-2). İntişârât-i Sohen.
• Gedik, Ü. (2020). Kültürel Unsurların Çevirisinde Eşdeğerlik Sorunu: Farsça Ta’âruf Cümleleri. İçinde E. Uluşahin (Ed.), Çeviriye Kültürel Bakış (ss. 273-300). Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaplan, M. (1985). Kültür ve Dil (3. bs). Dergâh Yayınları.
• Kosogovski, V. A. (1987). Tahran Notları (Ö. C. Eren, Çev.). Belleten, 51(200), 981-1002.
• Kulî Emînî, E. (1369 Hş.). Ferheng-i Avâm yâ Tefsîr-i Emsâl u Istılâhât-i Zebân-i Parsî. İntişârât-i Muessese-i Matbûâtî-yi Ali Ekber-i İlmî.
• Mutçalı, S. (2014). Ta’aruf. İçinde Arapça-Türkçe Sözlük. Dağarcık Yayınları.
• Şamlu, A. (1387 Hş.). Ta’aruf. İçinde Kitab-i Kûçe Cami-i Lugat, Istılâhat,Ta’bir’at, Zarbu’l-mesel-hâ-yi Farsi: C. ت (ss. 334-338). İntişârât-i Mazyar.
• Şâyelî, A. (1387 Hş.). Taaruf Der Ferheng-i Merdom-i İran. Necvâ-yi Ferheng, 8-9, 102-114.
• Şehrî, C. (1381 Hş.). Kand u Nemek (Zarbulmesel-hâ-yi Tahrâni Be Zebân-i Muhâvere). İntişârât-i Muîn.
• Zeyrek, S. (2020). Dil-Kültür İlişkisi Doğrultusunda Yabancı Dil Öğretimi. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 3(2), 165-186.