TEK PARTİ DÖNEMİNDE SİİRT’TE ARAPÇA KULLANIMI

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 9, 277 - 293, 13.09.2017

Şerif Demir

Öz

Siirt köklü bir tarihe ve zengin bir kültüre sahiptir. Tarihi süreç içinde şehirde farklı dini inançlar ve çeşitli etnik kimlikler var oldular. Şehir asırları aşan bu kültürün yanında oldukça köklü eğitim gelenekleriyle de dikkat çekmekteydi. Geleneksel medrese eğitimi Siirt’te varlığını etkin bir şekilde devam ettirdi. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte yurt genelinde önemli reformlar gerçekleştirildi. Dil inkılabı şehir merkezinde Arapça konuşan insanları çok etkiledi. Asırlardır kendine özgü bir Arapça konuşan Siirtlilere, kısa sürede Türkçe’nin öğretilmesi ve şehirde Türkçe kullanımın yaygınlaştırılması için yoğun mesai harcandı. Siirtlilerin evde, çarşıda ve kamu kurumlarında Türkçe kullanabilmeleri için büyük uğraş verildi. Yerel yöneticiler Hükümetten aldıkları maddi destekle şehrin birçok bölgesinde ve Halkevi bünyesinde gerçekleştirilen kurslarla halka Türkçe öğretmeye çalıştılar. Ayrıca şehirde yayın yapan tek gazete üzerinden Türkçe kullanımın halk arasında yaygınlaştırılması teşvik edildi. Yerel yöneticilerin bu çabaları, halka hedeflendiği ölçüde Türkçe öğretimini gerçekleştiremedi.

Anahtar Kelimeler

Siirt, Arapça, Tek Parti Dönemi, Dil İnkılabı

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• 490 01 990 833 1 2
• 490 1 0 0 1002 871 2
• 490 1 0 0 1058 1064 1
• 490 1 0 0 1580 436 3
• ATALAY, Ömer, Siirt Tarihi, Çeltut Matbaası, İstanbul 1946
• BULAK, Şahap, “Türkçenin Sadeleştirilmesinde Yanlış Ek Kullanımı veya Eklerin Yanlış Kullanılması”, The Journal of Academic Social Science Studies, Vol. 6 Issue 3 (March 2013) p.57-76
• ÇINKIROĞLU, Hilmi, “Türkün Dili Türkçedir”, Siirt Gazetesi, 24 Kasım 1945
• DEMİR, Şerif, Cumhuriyet Döneminde Siirt, Düzey yay., İstanbul 2016
• DİLAÇAR, A., Devlet Dili Olarak Türkçe, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 1962
• ERDEN, Mithat, Anılar, Pusula yayıncılık, Ankara 2012
• H.D. “Ana-dil Davamız”, Siirt Gazetesi, 12 Temmuz 1944
• HACIEMİNOĞLU, Necmettin, Türkçenin Karanlık Günleri, Türk Edebiyatı Vakfı yay., İstanbul 2015
• KARDAŞ, Abdulaziz, “Cumhuriyet Dönemi’nde Bir Modernleşme Hareketi Olarak Siirt Halkevleri ve Halkodaları (1934-1951)”, Turkish Studies, Vol. 9/7 Summer 2014, s. 411-444
• LEVEND, Agah Sırrı, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TTK yay., Ankara 1960
• LEWİS, Geoffrey, Trajik Başarı- Türk Dil Reformu, çev. M. F. Uslu Paradigma yay., İstanbul 2007
• OLGUN, Said, “Siirt Halkevi ve Faaliyetleri (1934-1951), History Studies, Vol.5 Issue 2, March 2013, ss287-301
• ÖZTÖRÜN, Nihat, Siirt Gazetesi, 29 Eylül 1945
• SEVÜK, İsmail Habib, Dil Davası, İnkılap Kitabevi, İstanbul 1949
• Siirt Gazetesi, 1937-1950 Arası Sayılar (Sayı Tarihleri Metindedir.)
• ŞALIŞ, Zeki, “Dil Bayramı münasebetiyle”, Siirt Gazetesi, 1 Ekim 1938
• YÜCEL, Tahsin, Dil Devrimi ve Sonuçları, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1982