İBRÂHÎM B. MUHAMMED EL-HASANKEYFÎ’NİN İRŞÂDU'L-MU'MİNÎN VE İKÂZU'L-ĞÂFİLÎN ADLI ESERİNİN HADİS İLMİ AÇISINDAN DEĞERİ

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 10, 403 - 434, 26.12.2017

Abdurrahman Ece

Öz

1933
yılında halen Batman iline bağlı Hasankeyf ilçesinde dünyaya gelen İbrâhîm b.
Muhammed, hadis alanında İrşâdu'l-mu'minîn ve ikâzu'l-ğâfilîn  adlı bir eser kaleme almıştır. İsminden de
anlaşıldığı gibi eser, daha çok irşad ve nasihat amaçlı olup, son dönemde
yazılmış eserlerden biri olması ve elliden fazla konuyla ilgili seçme hadisleri
muhtevi olması eserin hadis ilmi açısından değerlendirilmesini ve ilim
dünyasına tanıtılmasını gerekli kılmaktadır.

Eser,
müellifin yaşadığı yıllardaki toplumun, özellikle doğu halkının dinî
ihtiyaçları dikkate alınarak kaleme alınmıştır. Eserin değerlendirilmesinin
aynı zamanda dönemin hadis anlayışı hakkında da bize ipuçları vereceği
kanaatindeyiz. Zira müellif, aynı zamanda kendi dönemindeki medreselerde oturup
yüzlerce talebe okutup yetiştiren bir âlimdir.

Çalışmada
öncelikle İbrâhîm b. Muhammed kısaca tanıtılmış, daha sonra müellifin İrşâdu'l-mu'minîn
ve ikâzu'l-ğâfilîn adlı eseri, hadis ilmi açısından değerlendirilmiştir. Çalışma
neticesinde, gerek müellif ve gerekse müellifin yaşadığı dönemdeki medrese
hocaları ile bu medreselerden çıkan talebelerin hadis/sünnet anlayışları
hakkında bir fikrin ortaya çıkacağı kanaatindeyiz. 

Anahtar Kelimeler

el-Hasankeyfî, Medrese, İrşâd

Kaynakça

• Abdülfettah Ebu Gudde, Mevzu Hadsiler, İnsan Yayınları, İstanbul 2003. Ahmed b. Hanbel, Müsned, Thk. Şu’ayb el-Arnavût ve diğerleri, Müessesetu’r-Risâle, (I-L), Beyrut 1999/1420. Çağrıcı, Mustafa, “İhyâü Ulûmi’d-Dîn”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2000, cilt: 22, sayfa: 10-13. Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Edebiyatı, İfav, İstanbul 2003 Çakır, Mehmet Saki, “Seyda Molla İbrahim Kelhokî’nin Hayatı, Eserleri, Tasavvufî Yönü ve Eğitim Öğretim Metodu”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi -www.e-sarkiyat.com- ISSN: 1308-9633 Sayı: X Kasım 2013. Ebû’l-leys es-Semerkandî, Kurretü'l-uyûn, Es-Seyyid el-‘Arabî, Dârü’l-Hulefâ, el-Mensûre, ty. Ece, Abdurrahman, Cabir b. Abdullah ve Hadis Rivayetindeki Yeri, Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bayburt 2016. el-Elbânî, Nasıruddîn, Difâ’un ‘ani’l-Hadîs en-Nebevî,Menşûrâtu Müesseseti ve Mektebeti’l-Hâfikî, Dımaşk, ty. ………..., Muhammed Nasıruddîn, Silsile el-Ahâdîs ed-Da’îfe ve’l-Mevdû’a, Mektebetü’l-Me’arif, Riyâd 1421/2000. Hâkîm en-Neysâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdullah, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, (I-IV), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut trz. İbn Hacer el-Heytemî, Ahmed b. Muhammed, en-Ni’metü’l-kübrâ ‘ale’l-‘âlem bi-mevlidi seyyidi veledi Âdem, el-Mektebetü’t-Ticâriyye el-Kübrâ, Kahire, 1952/1371. ………..., Mevlidü’n-Nebî, el-Melik Su’ûd Yazma Eserler Kütüphanesi, nr: 6469, F1311/11, Riyâd. İbn Hacer el-Heytemî, el-Fetâvâ el-Hedîsiyye, Dârü’l-Ma’rifa, Beyrut, ty. Kallek, Cengiz, “İbn Hacer el-Heytemî”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul: 1999, cilt: 19, sayfa: 531-534. ……….., Cengiz, “İbn Hacer el-Heytemî”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1999, cilt: 19, sayfa: 531-534. Kandemir, M. Yaşar, “İbn Hacer el-Askalânî”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1999, cilt: 19, sayfa: 514-531. ………..., M. Yaşar, Mevzû Hadisler, İfav Yayınları, İstanbul 2009. el-Kâsımî, Cemaleddîn, Kevâ’idü’t-Tahdîs, Dârü’n-Nefâis, Beyrut 2010 Kırbaşoğlu, Hayri, Eskimez Yeni, Otto yayınları, Ankara 2017. Martı, Huriye, “et-Tarîkatü’l-Muhammediyye”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2011, cilt: 40, sayfa: 106-108. Nâsıf, Mansûr Alî, et-Tâc el-Câmi’ li’l-Usûl, I-V, Mektebetu Pâmuk, İstanbul 1381/1961. Nevevî, Yahyâ b. Şeref, Riyâzu’s-sâlihîn, thk. Süphî es-Sâlih, Mektebetu Pâmuk, İstanbul 1990. Özervarlı, M. Sait, “Nebhânî”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2006, cilt: 32, sayfa: 471-472. Pekolcay, Necla, “Mevlid”, Diyanet Aylık Dergi, Mayıs-Haziran 1971, cilt: 10, sayı: 108-109, s. 190-192. Tıraşçı, Mehmet, “Güneydoğu ve Doğu Anadolu Çevresinde Arapça, Kürtçe, Zazaca Mevlidler ve Müzikal Olarak İcra Ediliş Tarzları,”, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 2013, cilt: XVII, sayı: 2, sayfa: 209-236. Tüccar, Zülfikar, “Sabbân”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2008, cilt: 35, sayfa: 335-336. Uğur, Mücteba, Hadis İlimleri Edebiyatı, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1996. Bilim Kurulu: Görmez, Mehmet; Özavşar, Mehmet Emin; Ünal, İsmail Hakkı; Ünal, Yavuz, Erul, Bünyamin, Hadislerle İslam, I-VII, DİB Yayınları, Ankara 2013. Uludağ, Süleyman, “Delâilu’l-hayrât”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1994, cilt: 9, sayfa: 113-114. Uysal, Muhittin, Tasavvuf Kültüründe Hadis, Ensar Yayınları, İstanbul 2012. Ünalan, Abdulkerim, “Molla Fahrettin Batmanî'nin Hayatı ve Eserleri”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi -www.e-sarkiyat.com- ISSN: 1308-9633 Sayı: III Nisan 2010. Üzüm, İlyas “Hüccetullâh ale’l-‘âlemîn”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1998, cilt: 18, sayfa: 452-453. Yavuz, Yusuf Şevki, “Akaidü’s-Senûsî”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1989, cilt: 2, sayfa: 219-221. Yücel, Ahmet, Hadis Tarihi, İfav yayınları, İstanbul 2013.