TURGUT UYAR’IN ŞİİRLERİNDE “BEN VE “ÖTEKİ”NİN ÖZGÜRLÜK VE KAÇIŞ İTKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 11, 97 - 122, 30.06.2018

Veysel Şahin

Öz

İnsanın kendi “ben”i ve “öteki”ine, doğa,
mekân ve zamana yabancı olması, ontolojik olarak yalnızlık ve özgür olma güçsüzlüğü
yaratır. İnsan, bu durumda kendisi ve başkaları arasında bir seçim yapar. Bu
seçim esnasında insan özgürlüğünü ekonomik, kültürel, dinî ve siyasî olarak
sağlayamazsa kendini güvenlikten yoksun, sıkışmış ve kuşatılmış hisseder.
İnsanın kendini tutunma noktalarından yoksun ve boşlukta hissetmesi, varoluşun
ayrılmaz bir parçası olarak özgürlük ve özgür olma duygusunu çekilmez bir hale
getirir. Bu durumda insan özgürlük duygusundan uzaklaşarak kendini özgürlükten
yoksun bırakır.

Modern insanın özgür iradesiyle kendini
kurma isteği, içinde yaşadığı dünyada varoluş olarak güvensiz, yalnız, terk
edilmiş ve “öteki” hissetmesine neden olur. Uyar’a göre özgürlük, varoluşunun
belirlenmemiş bilinci ve bilgisine varmaktır. İnsanın kendisini belirleyen
varoluşunun bilincine varamaması, şairin de kendi “ben”i ve “öteki ben”ini bir
varoluş olarak ortaya çıkarmasını sağlar.

Uyar’ın “ben” ve “öteki ben”in” in içinde
yaşadığı mekânın buradalığını şimdide yaşayamaması, onun ötelere, bilinçaltına
ve düşlere yönelmesine neden olur. Şairin kaçış durumunu varoluşsal bir
sorunsal olarak ele aldığı şiirlerinde “ben” kendini ve içtenlik değerlerini
keşfetmek için bilinçaltına sığınır.

Anahtar Kelimeler

Turgut Uyar, ben, öteki, özgürlük, varoluş, kaçış

Kaynakça

• ADUGİT, Yavuz (2013), “Özgürlüğün Kısa Tarihi”, Felsefe Sosyal Bilimler Dergisi, S. 16, s. 63-93.
• BESNİER, Jean Micheal (2016), “Bilimlerin İlerlemesi Özgürlük ve Eşitliği Uzlaştırabilir Mi?, Özgürlük, Eşitlik ve Kardeşlik, Liberty Equality and Fraterny (Edt. İsmail Serin), Asa Kitap, Bursa, s.49-56
• BUMİN, Tülin (2001), HEGEL, Bilinç Problemi, Köle-Efendi Diyalektiği, Praksis Felsefesi, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• FOULGUİE, Paul (1998), Varoluşçunun Varoluşu, (Çev. Yakup Şahan), Toplumsal Dönüşüm Yay., İstanbul.
• FROMM, Erich (1994), Erdem Mutluluk, Ahlak Psikolojisi Üzerine Bir İnceleme, (Çev. Ayda Yörükan), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• FROMM, Erich (2012), Özgürlük Olgusu,( Çev. Sedat Erdemli), Altınpost Yay., Balıkesir.
• GENÇTAN, Engin (1997), Psikodinamik Psikiyatri ve Normal Davranışlar, Remzi Kitapevi, İstanbul.
• JUNG, Carl Gustav (1997), Bilinç ve Bilinçaltının İşlevi, (Çev. Engin Büyükinal), Say Yay., İstanbul.
• KARAKAYA, Talip (2016), “Varoluşçu Felsefede “Başkası ve Özgürlüğün Sınırı Problemi”, Özgürlük, Eşitlik ve Kardeşlik, Liberty Equality and Fraterny, (Edt. İsmail Serin), Asa Kitap, Bursa, s. 89-91.
• KİERKEGAARD, Søren (2003), Kaygı Kavramı, (Çev. Türker Armaner), Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul.
• MOUNİER, Emmanuel (2007), Varoluş Felsefesine Giriş, Say Yay., İstanbul.
• SARTRE, Jean Paul (2010), Varlık Hiçlik, Fenomonolojik Ontoloji Denemesi, (Çev. Turhan Ilgaz-Gaye Çankaya Eksen), İttaki Yay., İstanbul.
• ULUTAŞ, Nurullah- SÜPHANDAĞI, İsmail, (2013), “Çocuk İmgesinin Cahit Zarifoğlu ve Paul Edward’ın Şiirlerinde Kullanımı”, Turkisch Studies, Vol. 8/4, s. 1395-1406.