DEMOKRAT PARTİ VE CUMHURİYET HALK PARTİSİ DÖNEMLERİNDE TÜRKİYE’NİN NATO’YA GİRİŞ DENEMELERİ VE TÜRKİYE’NİN NATO’YA GİRİŞİ 1945-1960

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 13, 251 - 276, 28.06.2019

Abbas Balcı

Öz

Dünya
siyasi tarihinde önemli kırılmalara yol açan II. Dünya Savaşı, Türk dış
politikasında da etkisi uzun yıllar devam edecek olan ittifak ve politik
yönelimlere zemin hazırlamıştır. Savaş sonrası dönemde ortaya çıkan bölgesel ve
küresel belirsizlik ortamında Türk devlet adamlarının güvenlik arayışlarının
bir sonucu olan NATO üyeliği, dönemin iktidar ve muhalefet kesimlerinin
ittifakla benimsedikleri bir gelişme olmuştur. 
Soğuk Savaş’ın başlarından itibaren Türkiye’nin dış politikada
yöneleceği temel eksen ve tercihlerin belirlenmesinde en önemli faktör olan
NATO üyeliği, çalışmamızın odak noktasını oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

II. Dünya Savaşı, Amerika, Türkiye, NATO (North Atlantic Treaty Organization), Türk Dış Politikası, Soğuk Savaş

Kaynakça

• KAYNAKÇA RESMİ KAYITLAR Arşiv Belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) Fon No: 030-0-001-000-000-35-216-2-1. Fon No: 030-18-01-02-130-92-17. Fon No: 030-18-01-02-130-73-18. Fon No: 030-18-01-02-130-90-4. Meclis Tutanakları TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: VIII, C:19, 11 Mayıs 1949, Toplantı:3, Birleşim 84, s.304,307-309. TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: IX, C:13,18 Şubat 1952, Toplantı:2 Birleşim 41, s.343. TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: IX, C.13, 18 Şubat 1952, Toplantı:2, 41. Birleşim, s. 313.
• SÜRELİ YAYINLAR Ayın Tarihi, No:215, Ekim 1951. Cumhuriyet Gazetesi,11 Mart 1949. Cumhuriyet Gazetesi, 7 Ağustos 1951. Milliyet Gazetesi, 19 Şubat 1952. Tan Gazetesi, 30 Nisan 1949. Zafer Gazetesi,11 Ocak 1952 Zafer Gazetesi,13 Ocak 1952.
• KİTAPLAR AKALIN, Cüneyt, Soğuk Savaş ABD ve Türkiye-1 Olaylar, Belgeler (19451952), Kaynak Yayınları, İstanbul, 2003. AKIN, Rıdvan, Türk Siyasal Tarihi, 1908-2000, XII Levha Yayınevi, İstanbul, 2010. AKŞİN, Sina, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul,2016. ARMAOĞLU, Fahir; 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980),Cilt:1 Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 1993. ATABEY, Figen, 1939 Türk-İngiliz-Fransız İttifakı, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2014. SABALTA, Nevin, Türkiye’nin Dış Politikası 1950-1980, Lazer Yayınları, Ankara 2005. BAYUR, Yusuf Hikmet, Türkiye Devletinin Dış Siyaseti, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1995. BURÇAK, Rıfkı Salim, On Yılın Anıları 1950-1960, Nurol Matbaacılık, Ankara, 1998. FEROZ, Ahmad, Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), Hil Yayınevi, İstanbul, 2010. FIRAT, Melek, Yunanistan’la İlişkiler, Baskın Oran (Edt.), Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşında Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, C.I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2002, 1919-1980. GÖNLÜBOL, Mehmet vd. Olaylarla Türk Dış Politikası 1919-1965, Sevinç Matbaası, Ankara, 1969. GÜREL, Şükrü S. Türk Dış Politikası (1919-1945), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 2, İletişim Yayınları, s. 534. HALİL, Ali, Atatürkçü Dış Politika ve NATO ve Türkiye, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1968. KARAKAŞ, Nuri, Türk Amerikan Siyasi İlişkiler, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2013.LİEBMANN, George W. Diplomacy Between the Wars, Five Diplomats and the Shaping of the Modern World, I.B. Tauris, London&New York, 2008. NATO El Kitabı, Office of Information and Press, Brussels, Belgium,2011. ÖKE, Mim Kemal, Unutulan Savaş’ın Kronolojisi Kore, 1950-1953, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1990. SANDER, Oral; Türk-Amerikan İlişkileri 1947-1964, Sevinç Matbaası, Ankara, 1979. SARAY, Mehmet; Sovyet Tehdidi Karşısında Türkiye’nin NATO’ya Girişi, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara,2000.SARINAY, Yusuf; Türkiye’nin Batı İttifakına Yönelişi ve NATO’ya Girişi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, 1988. ŞEMSUTDİNOV, A. – BAGİROV, Y.A. Bir Karagün Dostluğu Kurtuluş Savaşı Yıllarında Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri, Bilim Yayınları, İstanbul, (t.y.). ÜLMAN, A. Haluk; NATO ve Türkiye, Sevinç Matbaası, Ankara, 1968. WİLLİAM, Hale, Türk dış Politikası 1774-2000, Mozaik Yayınları, İstanbul, 2003. MAKALELER ACUN, Fatma, “Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne: Değişme ve Süreklilik”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Osmanlı Devleti'nin Kuruluşunun 700. Yılı Özel Sayısı, (Ekim 1999), ss.155-167. Armaoğlu, Fahir, “Sovyet Amerikan Münasebetlerinin Üç Yılı (1945-1948)”, A. Ü.S.B.F.D. C. 4, Ankara, 1949, s.417-418.
• ATABEY, Figen, Türk-İngiliz Siyasi İlişkileri (1936-1939), H i s t o r y S t u d i e s, ISSN: 1309 4173 (Online) 1309 - 4688 (Print) Volume 7 Issue 1, A Tribute to Prof. Dr. İbrahim GÜLER, p. 25-45, March 2015. DERİNGİL, Selim, “The Preservation of Turkey's Neutrality During the Second World War: 1940”, Middle Eastern Studies, Vol. 18, No. 1 (Jan. 1982).MELEK ___________, “Aspects of Contiunity in Turkish Foreign Policy: Abdülhamid II and İsmet İnönü” International Journal of Turkish Studies, Vol.4, (1987). SARAÇOĞLU, Cenk, “Türk Dış Politikasının Tarih Yazımında Soğuk Savaş ve Türkiye-SSCB İlişkileri”, Praksis, S.17, (Kış 2007), ss.57-68. ŞENER, Bülent, “Sevr Fobisi/Sendromu: Türkiye’nin Güvenlik Endişesini anlamak üzerine Düşünceler”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/5(Spring 2014). P. 1835-1837.
• ÜLMAN, A. Haluk - Sander, Oral, “Türk Dış Politikasına Yön Veren Temel Etkenler II (1923-1968)”, A.Ü. SBF Dergisi, C. 23, No. 3, Eylül 1968, s.s. 241-273. ÜNSAL, Pelin, “Türk Tarih Yazımında Çok Partili Hayata Geçiş (1945-1950)” Cumhuriyet döneminde Türkiye’de Tarihçilik ve Tarih Yayıncılığı Sempozyumu, TTK, Ankara, 2011, ss.893-909.
• İNTERNET KAYNAKLARI DİNÇ, Sait, “Atatürk Sonrası Türkiye’de İç ve Dış Politikada Gelişmelere Genel Bir Bakış(1938-1965)”,ERT:30.01.2017. http://turkoloji.cu.edu.tr/ATATURK/arastirmalar/sait_dinc_ataturk_sonrasi_ic_ve_di s_gelismelere_bakis.pdf ERT: 15.05.2016.