SENGLÂH LÜGATİNDE YER ALAN KİŞİ ADLARININ KAVRAM ALANLARI

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 14, 580 - 607, 18.12.2019

Yılmaz Akdemir

Öz

Senglâh, 1758-1760 (h.1172-1173) tarihlerinde
Mirza Mehdi Han Esterabadî tarafından kaleme alınmıştır. Çağatayca yazılmış
sözlükler arasında içerik ve hacim bakımından en kapsamlı sözlüktür.
Kendisinden sonra yazılan çoğu sözlüğe de kaynaklık etmiştir. Üç bölümden
oluşan eserin en önemli bölümü altı binden fazla kelimeyi ihtiva eden sözlük
bölümüdür. Bu çalışmada Senglâh'ın sözlük bölümünde yer alan kişi adlarının
kavram alanları üzerinde durulacaktır. Kişi adları bir dilin sözvarlığını
yansıtması bakımından önemlidir. Bu noktada eser kişi adları bakımından son
derece zengindir. Mevcut kişi adlarının da kavram alanı oldukça geniştir.
Çalışmada lügatte yer alan kişi adlarının Farsça açıklanan anlamları
verildikten sonra tasnif işlemine geçilmiştir. Tasnif işlemi yapılırken hem
kavram alanı dikkate alınmış hem de sözcük oluşumun türü üzerinde durulmuştur.
Bu şekilde Senglâh lügatinde yer alan kişi adlarının anlamsal olarak
kapsadıkları kavram alanı ele alınmış ve eşanlamlılık, eşadlılık ve
çokanlamlılık bağlamında incelenmiştir.     

Anahtar Kelimeler

Çağatay Türkçesi, Sözlük, Adbilimi, Mirza Mehdi Han Esterabadî

Kaynakça

• Akdemir, Y. (2018). Çağatay Türkçesiyle Kasîde-i Bürde Şerhi (İnceleme, Metin, Gramatikal dizin). Ankara: Maya Akademi Yayınları.Aksan, D. (2015). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.Atalay B. (1950). Mirza Mehdî Mehmet Han Seng-Lâh: Lûgat-i Nevaî Tıpkıbasım. İstanbul: TDK yayınları Bürhaneddin Erenler Matbaası. Clauson, S.G. (1960). Sanglax: A Persian Guide to the Turkish Language by Muhammad Mahdí Xān, Facsimile Text. London.Çelik, C. (2006). Kültürel Sembol Sistemleri Olarak İsimler: İsim Sosyolojisine Giriş. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6 (2), 39-61.Eckmann, J. (1942-1947). Mirza Mehdis Darstellung Der Tshagataischen Sprache, Analecte Orientalia Memorie Alexandri Csoma De Körös Dicate, Budapest, 156-222. Hiyavî, R. (1376). Seng-Lâh: Ferheng-i Türkî be Farisî Mirza Mehdi Han Esterabadî. tAHRAN: Neşr-i Merkez.Kurt, Y. (1991). Adana Sancağındaki Kişi Adları. Tarih Araştırmaları Dergisi, 15 (26), 169-252.Menges, K. H. (1956). Das Čagatajische İn Der Persischen Darstellung Von Mirzâ Mehdi Xan, Akademie Der Wissenschaften Und Der Literatur (Mainz), Abhandlungen Der Geistes-Und Sozialwissenschaftlichen Klasse, Jahrgang, 9, Wiesbaden, 627-739.Rahimi, F. (2018). Çağatay Türkçesi Bibliyografyası Sözlükleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7 (1), 69-104.Ross, E. D. (1910). The Mebani'l-Lughat Being a Grammar of The Turki Language By Mirza Mehdi Khan Esterabadi. Calcutta: Bibliotheca İndica.Sıddık, M.H. (1394). Senglâh: Ferheng-i Türkî be Farsî, der Müşkilat-ı Lugat-ı Asâr-ı Türkî Emir Ali Şir Nevâî Mirza Mehdi Han Esterabadî,. tEBRİZ: Neşr-i Ahter, Tebriz. Yazıcı, T. (1955). İslam Ansiklopedisi, VII. İstanbul: TDV Yayınları.