DOĞUMUNUN 147. YILINDA MEHMET AKİF ERSOY VE TÜRKÇE

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 15, 94 - 101, 17.06.2020

Melike Somuncu

Öz

Döneminde de tanınan ve sevilen bir şahsiyet olan Mehmet Akif, öldüğünde altmış üç yaşındaydı. Bu yıl Mehmet Akif doğalı tam yüz kırk yedi yıl olmuştur. Büyük usta Türkçe anlayışı ile kendi dönemine damga vuran isimlerden olmuştur. Bu çalışmada aradan geçen bir aşırı geçkin süreye rağmen hâlâ kendisinden bir Türkçe sevdalısı olarak bahsettiren Mehmet Akif’i anmak ve şiirlerinde, nesirlerinde bu sevdasını nasıl yansıttığını göstermek amaçlanmıştır. Büyük usta Mehmet Akif’in yazı hayatına başladığı döneme bakıldığında hem sadeleşmeye yönelişi hem de ağır ve ağdalı bir dili görmek mümkündür. Dil birliği için esas ve kesin yolun Türkiye Türkçesi temelinde olması gerektiğini savunan Mehmet Akif, dilin toplum hayatındaki önemini Fatih Kürsüsü’nden seslendirmiştir. Millileşmenin ve sadeleşmenin milli bir dil bilinci ile gerçekleşeceğini yaşadığı dönemde sürekli ifade etmiştir. Türkçenin bütün imkânlarından en üst düzeyde yararlanan Mehmet Akif, sözlüklerde yer almayan Türkçe birçok yeni kelime türetmiştir. Bu durum büyük ustanın gramer bilgisinin çok sağlam olduğunu gösteren bir kanıt niteliğindedir. Dilinde konuşma üslûbu da çokça yer almakta ve halk deyimlerini de sıkça kullandığı görülmektedir. Duygularını ve düşüncelerini canlı bir İstanbul Türkçesi ile yansıtmıştır. Dilde yeniliğe hiçbir zaman karşı çıkmamıştır. Batı kökenli kelimelerin Türkçeleştirilerek alınması ve kullanılması taraftarı olmuştur. Kullandığı cümle yapısı, dil bilgisi kurallarına olan aşinalığı büyük ustanın her zaman rahatlıkla okunmasına olanak sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Akif

Kaynakça

• Ersoy, M. A. (1987). Safahat. İstanbul: Akpınar Yayınevi.
• Hacıeminoğlu, N. (1970). “Safahât’ın Dil ve Üslûbu”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1976). "Mehmet Akif Ersoy ve Türkçe". Mehmet Akif Ersoy, Fikirleri ve Tesirleri Sempozyumu (27-28 Aralık 1976), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, ss.255-264.
• Korkmaz, Z. (1986). “Mehmet Akif’te Dil ve Üslûp Özellikleri”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 420, 554-564.
• Korkmaz, Z. (1995). Türk Dili Üzerine Araştırmalar-II. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kuntay, M. C. (1986). Ölümünün 50. Yılında Mehmed Akif. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Levend, A. S. (1972). Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Mazıoğlu, H. (1986). Ölümünün 50. Yılında Mehmet Akif Ersoy’u Anma Kitabı. Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, 7-28.
• Parlatır, İ. (1986). Ölümünün 50. Yılında Mehmet Akif Ersoy’u Anma Kitabı. Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, 97-127.
• Topçu, N. (2011). Mehmet Akif. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Uluçay, M. (2014). Mehmet Akif Ersoy’un Eserleri Üzerinde Dil ve Üslûp İncelemesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yeni Türk Dili Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Yetiş, K. (1992). Mehmet Akif’in Sanat - Edebiyat ve Fikir Dünyasından Çizgiler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Zülfikar, H. (1986). “Mehmet Akif’in Şiirinde Söz Varlığı”. Ölümünün 50. Yılında Mehmet Akif Ersoy’u Anma Kitabı, Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, ss.75-82.