DEMOGRAFİK DEĞİŞİM KURAMININ SAĞLIK, HASTALIK VE SAĞLIK HARCAMALARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNE İLİŞKİN LİTERATÜR DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 15, 102 - 116, 17.06.2020

İzzet Aydemir , Mehmet Emin Yaşar

Öz

Küresel nüfus artışı doğrultusunda meydana gelen sosyo-kültürel değişmeler, ekonomik yapıdaki pozitif iyileşmeler ve sağlık hizmetlerine önemli kaynak aktarımı gibi makro ve mikro gelişmeler, yaşlı popülasyonda belirgin artışlar yaratmıştır. Bu değişimler sonucu yaşam kalitesi ve beklentisinde gözlenen artış, ileri yaş grubundaki bireylerin sağlık hizmeti gereksinimini artırmıştır. Ancak ileri yaş grubunda meydana gelen komorbid ve dejenere hastalık yapıları sağlık ekonomisi üzerinde ağır yansımaları olmuştur. Dolayısıyla sağlık hizmetlerine ayrılan kaynakların artışıyla hedeflenen yaşam kalitesi ve beklentisi diğer taraftan yaşlı bir nüfus olgusunu meydana getirerek daha fazla kaynak tüketimine neden olmaktadır. Bu paradoks, giderek derinleşmektedir. Bu bakımdan ileri yaş gruplarına yönelik sağlık hizmetleri yönetimi; yeni kaynak yaratımlarını ve mevcut kaynakların etkili ve verimli kullanılması gereksinimini ön plana çıkarmıştır. Bu çalışmada, “demografik değişim kuramı” kapsamında küresel ve yerel düzeyde değişen nüfus yapısı irdelenerek yaşlanan nüfusun sağlık ve sağlık harcamalarına etkisi tartışılmıştır. Çalışmayla, sosyal yapıda yaşanan değişmeler ve sağlık bakımı için finansal kaynak ayırımının yaşam beklentisini artıran önemli değişkenler olduğu ortaya konmuştur. Ancak, sağlık statüsünde yaşanan iyileşme ve doğumda beklenen yaşam umudunun artması ileri yaş olgusuna yol açarak maliyeti yüksek hastalıkların meydana gelmesine neden olmuştur. Bu durumun ülkeler için bir sorun alanı olduğu ortaya konmuştur. Sorunlara yönelik çözüm önerileri olarak yine literatür ışığında çözüm üretilerek karar vericilere ve politika yapıcılara önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Demografik Değişim Kuramı, , Yaşlanma, , Komorbid Hastalıklar

Kaynakça

• Akalın, E. (2010). Yaşlanan Nüfus ve Sağlık Sorunları, Önce Kalite Dergisi, 18(138), 34-36.
• Akın, A. (2014). Toplumsal Cinsiyet ve Yaşlılık: Türkiye ile İlgili Değerlendirmeler, Türkiye Sağlık Raporu 2014, Ed. Ertem, M., Çan, G.
• Can, N., Özer, M. (2012). Demografik Geçiş Süreci ve Türkiye, Atılım Üniversitesi Siyasi ve Ekonomik Araştırmalar Laboratuvarı, http://seal.atilim.edu.tr/demografik-gecis-sureci-ve-turkiye, (Erişim Tarihi: 31.07.20159).
• Choi, H. G., Han, J. H., Jung, Y. H., Kim, D. W., Sung, M. W. (2014). Influences of Demographic Changes and MedicalIİnsurance Status on Tonsillectomy and Adenoidectomy Rates in Korea, Eur Arch Otorhinolaryngol, 271: 2293-2298.
• Dhak, B. (2015). Demographic Change and Catastrophic Health Expenditure in India, Soc Indic Res, 122, 723-733. Gray, A. (2005). Population Ageing and Health Care Expenditure, Ageing Horizons, 2, 15-20.
• Gregersen, F. A. (2014). The Impact of Ageing on Health Care Expenditures: A Study of Steepening, Eur J Health Econ, 15, 979–989.
• Grossman, M. (1972). On the Concept of Health Capital and the Demand for Health, Journal of Political Economy, 80(2), 223-255.
• Ha, N. T., Hendrie, D., Moorin, R. (2014). Impact of Population Ageing on the Costs of Hospitalizations for Cardiovascular Disease: A Population-Based Data Linkage Study, BMC Health Services Research, 14: 554, http://www.biomedcentral.com/1472-6963/14/554, (Erişim Tarihi: 21.07.2015).
• Johnson, J. A., Stoskopf, C. H. (2010). Comparative Health Systems- Global Perspectives, Jones and Bartlett Publishers. Laidlaw, K. (2009). Aging, Mental Health, and Demographic Change: Challenges for Psychotherapists, Professional Psychology Research and Practice , 40 (6), 601-608.
• Layte, R. (2009). Coping with Population Change in Ireland: The Implications for Healthcare, ESRI Research Bulletin Series No. 13, Dublin: Economic and Social Research Institute.
• Levy, J. (2007). Demographic Changes in Europe: Opportunity or Threat?, Journal of Medical Marketing, 7, 287-293.
• Mandıracıoğlu, A. (2014). Araştırma Sonuçları Üzerinden Yaşlılık Döneminde Öne Çıkan Davranışsal Riskler, Türkiye Sağlık Raporu 2014, Ed. Ertem, M., Çan, G.
• Mcnamee, P., Stearns, S. C. (2003). Ageing, Disability and Long-Term Care Expenditure, Ed.: A. Scott, A. Maynard, R. Elliott, Advances in Health Economics, John Wiley & Sons Ltd. England, s: 167-185.
• Olgun, N., Aslan, F.E., Yücel, N., Öntürk, Z. K., Laçin, Z. (2013). Yaşlıların Sağlık Durumlarının Değerlendirilmesi, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 72-78.
• Sağlık Bakanlığı (2010) Sağlık Bakanlığı’nca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge. (http://www.sb.gov.tr/TR,11271/saglik-bakanliginca-sunulan-evde-saglik-hizmetlerinin-uygulama-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge.html Erişim Tarihi: 14.11.2017).
• Sağlık Bakanlığı (2015). Türkiye Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Programı 2015-2020, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Ankara.
• Schulz, E., R. Leidl and H.-H. König. (2004). The Impact of Ageing on Hospital Care and Long-Term Care-The example of Germany, Health Policy, 67, 57-74.
• Schmidt, S., Hendricks, V., Griebenow, R., Riedel, R. (2013). Demographic Change and Its Impact on The Health-Care Budget for Heart Failure Inpatients in Germany During 1995-2025, Herz, 38, 862-867.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2013). Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı Uygulama Programı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• TÜİK Nüfus Projeksiyonları 2010-2050, www.tuik.gov.tr, (Erişim Tarihi: 03.08.2015).
• TÜİK Nüfus Projeksiyonları, 2013-2075, www.tuik.gov.tr, (Erişim Tarihi: 30.07.2015).
• The Economist Intelligence Unit. (2009). Healthcare Strategies for An Ageing Society, Commissioned by Philips.
• U. N. Department of Economic and Social Affairs Population Division. (2015). Population Dynamics and Sustainable Development, http://www.un.org/en/development/desa/population/, (Erişim Tarihi: 31.07.2015).
• World Health Organization. (2011). Global Health and Aging, Department of Health and Human Services, NIH Publication no. 11-7737. WHO Regional Office for Europe. (2009). How Can Health Systems Respond To Population Ageing?, WHO Regional Office for Europe and European Observatory on Health Systems and Policies, No: 10, ISSN 1997-8073.
• Zweifel, P., Steinmann, L. (2002). The Sisyphus Syndrome in Health Revisited, http://www.zora.uzh.ch, (Erişim Tarihi: 29.07.2015). Dünya Sağlık Örgütü’nden Sağlıklı Yaşlanma Uyarısı, http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/saglik/27526175.asp, (Erişim Tarihi: 31.07.2015).
• http://sencerecer.net/hm_pp/wpcontent/uploads/2015/01/Demans_Ecer_Camas_Dastan.pdf (Erişim Tarihi: 29.07.2015).
• http://www.healthknowledge.org.uk/public-health-textbook/health-information/3a-populations/demographic-changes (Erişim Tarihi: 04.08.2015).
• http://www.memurlar.net/haber/532522/ (Erişim Tarihi: 22.08.2015).