Öz
Edebiyat ile toplum arasında yakın bir ilişki vardır. Toplumun edebiyatı etkilemesinin yanı sıra edebiyat da toplumu etkilemiştir. Toplumun bir parçası olan yazar, toplumun geleneklerinden, toplumsal olaylardan ve ekonomik, siyasi, kültürel içerikli sorunlardan etkilenir. Yazar, bu etkiyi eserlerine yansıtarak toplumu etkileyen, topluma yön verebilen bir şahsiyet kazanır. Türk edebiyatında Tanzimat döneminden bu yana yazarlar, toplumu eğitmek ve bilinçlendirmek amacıyla toplumsal sorunları eserlerinde ele almışlardır. Bu şekilde edebiyat ve sosyoloji ilişkisine zemin hazırlanmıştır. Sosyoloji, en yalın haliyle toplum bilimi olduğuna göre Edebiyat sosyolojisi eserlerdeki toplumsal boyutun okunması, irdelenmesi demektir. Edebi eserin sosyal sorunları kaleme alması, ‘sosyolojik eleştiri’yi doğurmuştur. Topluma dönük eleştiri kuramları içerisinde yer alan sosyolojik eleştiri, eserin oluşturulduğu ortamı ele alırken sanatçı ile yaşadığı çevre ve dönem ilişkisini ön plana çıkarmayı amaçlar. Sosyolojik eleştiri kuramının temsilcileri arasında Madame de Staël, Hippolyte Taine gibi isimler bulunur. Bu çalışmanın giriş kısmında sosyolojik eleştiri kuramı hakkında bilgi verilmiş ve ardından Sabahattin Ali’nin Sırça Köşk adlı öykü/masal kitabındaki “Koyun Masalı” adlı masalı sosyolojik eleştirinin imkânları doğrultusunda tahlil edilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Sosyoloik Eleştiri, Sabahattin Ali, Koyun Masalı Metin Tahlili Sabahattin Ali
Kaynakça
- Çetinkaya, Ersin (2020). Maksim Gorkiy ve Sabahattin Ali’de Toplumsal Gerçekçilik, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Rus Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Erzurum.
- Duymaz, Ali. (2016). Sabahattin Ali’yi Mayalayan Şehirler: Balıkesir ve Edremit. Akademik Kaynak Dergisi (4), Mayıs-Aralık 2016, 1-11. s.7-8.
- Ener Su, Aydan (2020). Ahmet Şuayip’e Dair Bir Portre Denemesi, Turkish Studies - Language, Sayfa Sayısı: 2013-2024 Yıl-Sayı: 2020-Volume 15 Issue 4.
- GÜRÇAY Serdar (2016). Âşık Veysel’in “Senlik Benlik Nedir Bırak” Şi̇i̇ri̇nin Sosyolojik Eleştiri Edebiyat Kuramı Açısından İncelenmesi, Aydın Toplum ve İnsan Dergisi Yıl 2 Sayı 3 - (1-20).
- Hasdedeoğlu, Mehmet Onur (2008). Toplumcu Gerçekçilik Ve Sabahattin Ali’nin Hikâye Kişileri, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Hasdedeoğlu, Mehmet Onur. (2020). Toplumsal Çatışmalar Bağlamında Sabahattin Ali’nin “Ayran” Hikâyesi. Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), ISSN: 1308-5069 - E-ISSN: 2149-0651, Bahar, 2020; (21) 279-293.
- Kutlu, Mustafa. (1972). Sabahattin Ali. İstanbul: Dergâh Yayınları
- Moran, Berna. (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları
- Sabahattin Ali. (2021). Sırça Köşk. İstanbul: Parodi Yayınları,
- Şenderin, Zübeyde. (1996). Sabahattin Ali Eserlerinde Toplumsal Gerçeklik, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Kırıkkale
- Yiğitoğlu, Mustafa. (2021). Sosyolojik Eleştiri. Eleştiri Kuramları ve Metin Tahlilleri. U. Bingöl ve E. Yılmaz (ed.). Dün Bugün Yarın Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Ağustos 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 10 Sayı: 2 |
Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.