TÜRK DİLİNİN BALKAN SLAVLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 132 - 139, 31.12.2022

Çevirmen: İsmail Ulutaş Çevirmen: Dilan Tapar

https://doi.org/10.53586/susbid.1181794

Öz

Bu çalışma Kanada Slavistler Derneği Dergisinin 1962 yılında yayımlamış oldukları “Türk Dilinin Balkan Slavları Üzerindeki Etkisi” adlı çalışmanın Türkçe tercümesidir. Miklosiç, Türk ve Slavlar arasında bulunan dil bağlantılarına dair farkındalığı ile Slav dilleri üzerindeki Türkçe unsurların etkisini incelemiş ve bu etkinin üç tarihsel dönemde gelişerek oluştuğunu belirtmiştir. İlk dönem, Slavların yurtlarından ayrılıp yayılmaya başladıkları zaman öncesini kapsayan dönemdir. Bu dönemde bazı Türk topluluklarının Slav topraklarını işgal etmesi sonucu Slav dillerinde görülen farklı sözcüklerin varlığı söz konusudur. İkinci dönem, Bulgar Türkçesinin konuşma dili aracılığıyla Balkan Slavlarının çeşitli diyalektlerine yansıyan etkisi ve üçüncü dönem, Balkanlardaki Osmanlı hâkimiyeti döneminin yani on beşinci ve on dokuzuncu asırlar arasındaki dönemidir. Halbuki bu dönem Türk dilinin Balkan Slavları üzerindeki etkisinin dördüncü dönemi olarak adlandırılmalı çünkü aslında üçüncü dönem dediğimiz dönem bu dönem, on birinci ve on ikinci yüzyıldaki Bulgar Türkçesi etkisinin sonundan Osmanlı hâkimiyetinin başlangıcına dek olan Türkçenin etkisinin hâlâ devam ettiği dönemi kapsayarak gelişim gösteren dönemdir. Tüm bu dönemler incelendiğinde; Türklerin Balkan Slavları üzerindeki en belirgin etkisinin dördüncü dönem olduğu görülür. Türk dilinin Balkan Slavları üzerindeki etkilerine bakıldığında siyasi politika, din, ticari ilişkiler, coğrafya vb. unsurların olduğu bu etkinin her (Bulgaristan, Bosna Hersek, Makedonya, Romanya, Sırbistan, Slovenya, Hırvatistan, Macaristan, Polonya vb.) yerde farklı oranda olduğu görülür.

Anahtar Kelimeler

Türk dili, Balkan Slavları, Franz Miklosiç, Alıntı kelimeler, Etki

Kaynakça

• MİKLOSİÇ, Die türkischen Elemente in den südost- und osteuropäischen Sprachen. Wiener Akademie, Phil.-Hist. Cl., Denkschriften,, Ed. 34 (1884), p. 239.
• ST. MLADENOV, Geshichte der bulgarischen Sprache (Berlin-Leipzig,1929), p. 14.
• In his history of the Serbo-Croation language (Istorija srpkohrvatskog jezika, Novi Sad, 1955, p. 153) I. Popovic does not even pose the guestion of the periodisation.
• E. Bernecker, Slavisckes etymologisches Wörterbuch (Heidelberg, 1924), I, p. 474.
• F. SISIC, Povijest Hrvata u vrijeme narodnih vladara (Zagreb, 1925), p. 678 sq.
• ST. MLADENOV, op. cit., p. 17.
• GREGORAS, Historiæ Byzantinæ, ed. Bonn, V, 5.
• O. TAFRALI, Thessalonique an quatorzième siècle (Paris, 1913), p. 43; F. KOUKOULE, Buzantinon Bios kai-Polytismos, IV, p. 54. K. H. MENGES, The Oriental Elements in the Vocabulary of the Older Russian Epos, Igor Tale ("Suppl. to Word, Monograph I," New York, 1951), pp. 51 and 59.
• Rjecnik hrvatskoga ili srpskoga jezika (Zagreb, 1880 —), vol. V, p. 767.,
• H. F. WENDT, Die türkischen Elemente im Rumänischen (Berlin, 1960), p. 134. — For the Cuman language influence upon the Slavs see the excellent study by A. Zajaczkowski, Zwiazki jezykowe polowiecko-slowiańskie, Wroclaw, 1949.
• M. MLADENOVIC, " The Osmanli Conquest and Islamization of Bosnia, " Etudes Slaves et est-européennes — Slavic and East European Studies, IV (1959), p. 210 sq.
• M. MLADENOVIC, " Die Herrschaft der Osmanen in Serbien im Lichte der Sprache, " Siidost-Forschungen, XX (1961), pp. 159-203.
• See the map of Turkish settlements in the 16th cent, in: O. L. BARKAN, " Les déportations comme méthode de peuplement et de colonisation dans l'Empire Ottoman", Revue de la jaculté des Sciences Economiques de l'Université d'Istanbul, XI (1949-50).
• A. SKALJIC, Turcizmi u narodnom govoru i narodnoj knjizevnosti Bosne i Herzegovine (Sarajevo, 1957), I, p. 212 sq.
• Great help for understanding the situation is offered by the map: " Zones de civilisation, "in: J. CVIJIC, La Péninsule Balkanique (Paris, 1918).
• A. MILEV-I. BRATKOV-B. NİKOLOV, Recnik na cuzdite dumi v bulgarskiia ezik (Sofia, 1958), p. 324.
• The opinion of P. SKOK, "Les restes de la langue turque dans les Balkans," Revue Internationale des Etudes Balkaniques I (1935), pp. 247-260, that the influence was rather impetuous than lasting, is not tenable. For Bulgaria cf. K. MİRCEV, " Za sudbata na turcizmite v bulgarski ezik," Izvestiia na Institut za bulgarskii ezik, II (1952), p. 126.