Anti-Semitic Approaches and Perception of Jews in Turkey Before the Second World War: The Example of Milli İnkılâp Magazine

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 190 - 211, 30.12.2024

Özlem Seyhan

https://doi.org/10.53586/susbid.1573795

Öz

After the establishment of the Republic of Turkey, it aimed to experience a social transformation in the country by simultaneously adopting a regime and revolutionary principles. This transformation, in the form of Ataturk's principles and reforms, was intended to spread to all segments of the public, starting from the grassroots. Primarily, the group is described as the intellectual group that has entered a race regarding revolutionism. In this context, serious debates took place in the 1930s. İnkılâp magazine started publishing in this environment and adopted a nationalist and revolutionary mission. In this period, when fascism and racism ideology were on the rise in the world, the magazine writers closely followed international developments, especially Hitler's coming to power in Germany, and his policies towards Jews deeply affected the writers of İnkılâp magazine. What kind of work should be done against Zionism was discussed in the magazine, and Jews were described as elements that should be eliminated from society. In the magazine İnkılâp, which contained highly harsh, extreme, and enthusiastic discourses, it was desired that the laws of the Republic of Turkey become anti-Semitic, as in Germany. The readership tried to be convinced that the Jews living in Turkey usurped the rights of the Turkish nation. In this study, the extent to which anti-Semitism, which reached extreme levels under the influence of the racist-fascist ideology accepted throughout the world in the period leading up to the Second World War, affected Turkey was explicitly examined in the context of İnkılâp magazine.

Anahtar Kelimeler

Antisemitism, fascism, nationalism, Zionism, Jewish/Jew

İkinci Dünya Savaşı Öncesinde Türkiye’de Antisemitist Yaklaşımlar ve Yahudi Algısı: Milli İnkılâp Dergisi Örneği

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının ardından ülkede yeni bir rejim ve devrim ilkeleri eş zamanlı benimsenerek toplumsal bir dönüşümün yaşanması hedeflenmiştir. Atatürk ilkeleri ve inkılâpları şeklinde bayraklaşan bu dönüşüm ise dönemin şartlarında halk nezdinde tam olarak anlaşılamasa da aydın kesim olarak nitelendirilen grup, inkılâpçılık konusunda adeta bir yarışa girmiştir. Bu bağlamda 1930’lu yıllarda ciddi fikir münakaşaları yapılmıştır. İnkılâp dergisi bu ortam içerisinde yayın hayatına başlayarak Atatürk’ün önderliğinde, milliyetçi ve inkılâpçı bir misyon benimsemiştir. Dünyada faşizm ve ırkçılık ideolojisinin yükselişe geçtiği bu dönemde dergi yazarları uluslararası gelişmeleri yakından takip etmiş, özellikle Hitler’in Almanya’da iktidara gelmesi ve onun Yahudilere yönelik politikaları İnkılâp dergisi yazarlarını derinden etkilemiştir. Siyonizm’e karşı ne gibi çalışmalar yapılması gerektiği dergide tartışılmış ve Yahudiler toplumdan ayıklanması gereken unsurlar olarak nitelendirilmiştir. Son derece sert, aşırı ve coşkun söylemlerin yer aldığı İnkılâp dergisinde Türkiye Cumhuriyeti kanunlarının Almanya’da olduğu gibi Yahudi aleyhtarı bir hâl alması istenmişti. Nitekim okuyucu kitlesi, Türkiye’de yaşayan Yahudilerin Türk milletinin haklarını gasp ettiğine inandırılmaya çalışılmıştır. Bu çabaların 1934 Trakya olaylarının tetikleyicisi olduğu aşikârdır. Bu çalışmada İkinci Dünya Savaşı’na giden süreçte dünyada kabul gören ırkçı-faşist ideolojinin etkisiyle uç noktalara ulaşan Yahudi aleyhtarlığının Türkiye’yi ne ölçüde etkilediği dönemin kaynakları kullanılarak İnkılâp dergisi özelinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Antisemitizm, faşizm, milliyetçilik, Siyonizm, Yahudi

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Muamelat Genel Müdürlüğü (MGM), 30.10.0.0/231.555.5. (22.02.1933)
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Muamelat Genel Müdürlüğü (MGM), 30.10.0.0/233.574.33. (16.03.1938)
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Muamelat Genel Müdürlüğü (MGM), 30.10.0.0/34.199.15. (17.11.1927)
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Muamelat Genel Müdürlüğü (MGM), 30.10.0.0/32.181.16. (22.12.1926)
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Muamelat Genel Müdürlüğü (MGM), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 490.1.0.0/590.40.1. (14.06.1933)
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Muamelat Genel Müdürlüğü (MGM), Kararlar Daire Başkanlığı (KDB), 30.18.1.2/43.15.7. (18.03.1934)
• Atilhan, C. R. (1933a). Sina Cephesinde Yahudi casuslar. İzmir Meşher Matbaası.
• Atilhan, C. R. (1947). Filistin Cephesinde Yahudi casuslar Suriye’nin Mataharisi Simi Simon. Üstün Eserler Neşriyat Evi.
• Atilhan, C. R. (1966). Türkoğlu düşmanını tanı. Çelikcilt Matbaası.
• Bali, R. N. (200). Cumhuriyet yıllarında Türkiye Yahudileri bir Türkleştirme serüveni (1923-1945). İletişim Yayınları.
• İl, T. (2018). Milli İnkılâp dergisinde Yahudilik, (Tez No. 498709) [Yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi
• Pınar, M. (2016). Tek parti döneminde Trakya'da siyasi hayat ve Yahudiler. Grafiker Yayınları.
• (1933, Mayıs). Yahudiler kıpırdandı. İnkılâp, 2, 3-4.
• (1933, Temmuz). Yahudiler. İnkılâp, 4, 28.
• (1933, Haziran). Yahudilerin feryatları!. İnkılâp, 3, 11.
• (1933, Haziran). Yahudilik âleminde. İnkılâp, 3, 3.
• (1933, Temmuz). Yahudilik dünyasından. İnkılâp, 4, 4.
• (1933, Haziran). Yurttaş Türkçe konuş ve Türkçe konuştur. İnkılâp, 3, 21.
• (1933, Temmuz). Anketlerimiz. İnkılâp, 4, 34.
• (1933, Eylül). Beynelmilel Yahudi düşmanlarının içtimai, İnkılâp, 6, 27.
• (1933, Nisan). Darülfünunlu gençleri alkışlamalıyız. İnkılâp, 1, 12.
• (1933, Nisan). Dünya siyasetinde yeni hadiseler. İnkılâp, 1, 16.
• (1933, Ağustos). Filistin. İnkılâp, 5, 2- 3.
• (1933, Eylül). İsviçre’de Yahudi aleyhtarlığı. İnkılâp, 6, 27.
• (1933, Ağustos). Milli gaye. İnkılâp, 5, 12.
• (1933, Nisan). Saygılı okuyucularımız. İnkılâp, 1, 1.
• (1933, Haziran). Sina Cephesinde Yahudi casusları. İnkılâp, 3, 18.
• (1933, Eylül). Siyonist kongresi. İnkılâp, 6, 28.
• (1933, Haziran). Son Posta gazetesine cevap. İnkılâp, 3, 28-29.
• (1933, Mayıs 13). Taşra mecmualarını karıştırırken. Son Posta, 3.
• (1933, Mayıs). Türk gençliği. İnkılâp, 2, 6.
• (1934, Haziran). Ahlak seferberliği. Milli İnkılâp, 10, 5.
• (1934, Mayıs). Alman müesseseleri ve Yahudiler. Milli İnkılâp, 71, 4-5.
• (1934, Mayıs). Anadolu’dan feryat. Milli İnkılâp, 8, 3.
• (1934, Temmuz). Beni İsrail Hükemasının protokollerine dair ifşaat. Milli İnkılâp, 11, 11-12.
• (1934, Mayıs). Beni İsrail’in Levha-ı Şerifi. Milli İnkılâp, 8, 8.
• (1934, Mayıs). Bilinmelidir. Milli İnkılâp, 7, 5.
• (1934, Temmuz 10). Bir Yahudi meselesi mi. Milliyet, 3.
• (1934, Mayıs). Biraz da kendi ağızlarından işitelim. Milli İnkılâp, 8, 5-6.
• (1934, Mayıs). Boykot – boykot – boykot. Milli İnkılâp, 7, 6-7.
• (1934, Mayıs). Bravo Afganlılara. Milli İnkılâp, 8, 8.
• (1934, Haziran). Dikkat. Milli İnkılâp, 9, 14-15.
• (1934, Haziran). Düşman saflarında. Milli İnkılâp, 10, 1.
• (1934, Haziran). Gençlik teşkilatı. Milli İnkılâp, 10, 1-3.
• (1934, Temmuz). Haber yazıyor. Milli İnkılâp, 12, 2.
• (1934, Haziran). Hakikat ilerliyor. Milli İnkılâp, 10, 6-8.
• (1934, Temmuz). Her şeyden evvel Türklük. Milli İnkılâp, 11, 1.
• (1934, Haziran). İçtimai bünyemiz hastadır. Milli İnkılâp, 10, 4.
• (1934, Mayıs). İnkılap hükümetinden cezri bir himmet ve fedakârlık bekliyoruz. Milli İnkılâp,8, 2
• 1934, Temmuz). İsveç’te Yahudi düşmanlığı. Milli İnkılâp, 11, 15-16.
• (1934, Mayıs). İsveç’ten akisler. Milli İnkılâp, 8, 20.
• (1934, Mayıs). Kanada’dan ses. Milli İnkılâp, 7, 6.
• (1934, Mayıs). Köylüyü bugünkü vaziyetinden kurtarmalıyız. Milli İnkılâp, 8, 4.
• (1934, Haziran). Maskeler aşağı. Milli İnkılâp, 9, 4-6.
• (1934, Haziran). Notlar. Milli İnkılâp, 10, 6-7.
• (1934, Mayıs). Romanya’da Yahudi düşmanlığı. Milli İnkılâp, 8, 9.
• (1934, Mayıs). Selanik’te Yahudi aleyhtarlığı. Milli İnkılâp, 8, 8-9.
• (1934, Mayıs). Talmut. Milli İnkılâp, 7, 17.
• (1934, Haziran). The Jewish Chronicle. Milli İnkılâp, 10, 14.
• (1934, Mayıs). Türk muhacirleri. Milli İnkılâp, 7, 3.
• (1934, Temmuz). Yahudi sporcuları İstanbul’da. Milli İnkılâp, 11, 13.
• (1934, Temmuz). Yahudi tehlikesinin memleketimizdeki tecellilerinden. Milli İnkılâp, 11, 7-8.
• (1934, Mayıs). Yahudi, bu müstekreh mahlûk dünyaya hükmetmeyi tahayyül ediyor. Milliİnkılâp, 7, 6.
• (1934, Temmuz). Yahudiler isimlerimize dokunmayın. Milli İnkılâp, 11, 1.
• (1934, Mayıs). Yahudiler ve silahsızlanma. Milli İnkılâp, 8, 9.
• (1934, Temmuz). Yahudilere hitabe. Milli İnkılâp, 12, 5.
• (1934, Temmuz). Yahudilerle bir mücadele. Milli İnkılâp, 11, 9.
• (1934, Mayıs). Yahudiliğin ırk mahiyeti. Milli İnkılâp, 7, 13-14.
• (1934, Mayıs). Yalan. Milli İnkılâp, 8, 14.
• (1934, Temmuz). Yine o yaygaralar yine o maskara gürültüler. Milli İnkılâp, 12, 1.
• (1934, Mayıs). Yolumuz. Milli İnkılâp, 7, 1-2.
• Akif, N. (1933, Haziran). Mimar Sinan. İnkılâp, 3, 16.
• Asım, M. (1934, Mayıs 20). Türkiye’de Yahudi düşmanlığı var mı. Vakit, 4.
• Atilhan, C. R. (1933b, Haziran). Antisemitizm. İnkılâp, 3, 1-2.
• Atilhan, C. R. (1933c, Temmuz). L’antisemitisme (Yahudi Aleyhtarlığı). İnkılâp, 4, 1-2.
• Atilhan, C. R. (1933d, Ağustos). Asla bu vatan yeni bir Yahudi kafilesini kabul edemez. İnkılâp, 5, 1-2.
• Atilhan, R. C. (1933e, Eylül). L’antisemitisme (Yahudi Aleyhtarlığı) III. İnkılâp, 6, 1-3.
• Atilhan, C. R. (1934, Mayıs). Gazi. Milli İnkılâp, 8, 1-2.
• Atsız, N. (1934, Haziran). Musa’nın necip evlatları bilsinler ki. Milli İnkılâp, 10, 9.
• Aydoğan, E. (2018). Yeni belgeler ışığında 1934 Trakya Yahudi olayları. Belgi, 16, 878-894.
• Bahar, İ. İ. (2014). 1933’te Nazi Almanya’sından gelenler hükümetin Yahudi asıllı akademisyenler sorunu. Toplumsal Tarih, 241, 50-55.
• Bekir, A. (1933a, Mayıs). Yahudiler ve Türkler. İnkılâp, 2, 2.
• Bekir, A. (1933b, Temmuz). Gençleri müfrit milliyetperver yetiştirmeliyiz. İnkılâp, 4, 3.
• Bozkurt, C. (2012). Yahudi aleyhtarı bir derginin değerlendirilmesi: Milli İnkılâp ve kamuoyundaki yankıları. Tarih Dergisi, 53, 175-210.
• Bozkurt, C. (2018). Bir Yahudi aleyhtarının anatomisi: Cevat Rifat Atilhan, İsrailiyat: İsrail ve Yahudi Çalışmaları Dergisi, 2, 102-119.
• Creutz, W. (1934a, Mayıs). Beni İsrail hükemasının protokollarına ait ifşaat. Milli İnkılâp, 8, 12-14.
• Creutz, W. (1934, Haziran). Beni İsrail hükemasının protokollarına ait ifşaat II. Milli İnkılâp, 9, 1.
• Creutz, W. (1934, Haziran). Beni İsrail hükemasının protokollarına ait ifşaat III. Milli İnkılâp, 10, 12-14.
• Creutz, W. (1934, Temmuz). Beni İsrail hükemasının protokollarına ait ifşaat IV. Milli İnkılâp, 12, 1.
• Çakı, C. & Avcı, Ö. (2022). İkinci Dünya Savaşı’nda Fransa’da antisemitist medya: Je Suis Partout gazetesi üzerine bir inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 9(1), 337-360.
• Çankaya, İ. (1933, Haziran). Aşk korsanları. İnkılâp, 3, 8.
• Çetin, İ. (1933, Mayıs). İkinci devrede faal mektep tecrübesi. İnkılâp, 2, 22-23.
• Dausse, C. (1933, Nisan). Yahudi meselesi. İnkılâp, 1, 16-19.
• Düzgün, M. (2000). Cumhuriyetin ilanından İsrail’in kuruluşuna kadar Türkiye’deki Yahudiler. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3(10), 65-83.
• Ertem, B. (2013). Resmi belgeler ve basında Menemen Olayı. History Studies, 5(1), 157-179.
• Ford, H. (1934a, Mayıs). Beynelmilel Yahudi. Milli İnkılâp, 7, 8-9.
• Ford, H. (1934b, Mayıs). Beynelmilel Yahudi II. Milli İnkılâp, 8, 10-11.
• Ford, H. (1934c, Haziran). Beynelmilel Yahudi III. Milli İnkılâp, 10, 15.
• Friç, T. (1934a, Mayıs). Yahudiliğin hakiki mahiyeti. Milli İnkılâp, 7, 10-13.
• Friç, T. (1934b, Mayıs). Yahudiliği hakiki mahiyeti II. Milli İnkılâp, 8, 6-8.
• Friç, T. (1934c, Haziran). Yahudiliğin hakiki mahiyeti III. Milli İnkılâp, 9, 8-9.
• Friç, T. (1934d, Haziran). Yahudiliğin hakiki mahiyeti IV. Milli İnkılâp, 10, 10-11.
• Grothusen, K. D. (1981). 1933 yılından sonra Alman bilim adamlarının Türkiye’ye göçü. Belleten, 45(180), 537-550.
• Gülsoy, S. (2018). Türk Yahudi kimliğinin üç temel taşı: aidiyet, vatandaşlık ve asabiyet. İbn Haldun Çalışmaları Dergisi, 3(1), 133-140.
• Hasan, F. (1934, Haziran). Bir bezirgân. Milli İnkılâp, 9, 7.
• Hilmi, C. (1934, Mayıs). Varda efendiler. Milli İnkılâp, 8, 1.
• Kamacıhan, E. B. (2023). Atilhan’ın gözünden Yahudilerin Sina Cephesinde casusluk faaliyetleri. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 12(1), 91-94.
• Karaca, A.& Haboubi, F. (2018). Avrupa basınında ve Türkiye’de bazı yazarlara göre antisemitizm (1933-1946), Türklük Araştırmaları Dergisi, 1(1), 39-52.
• Koç, M. B. (2012). Atatürk’ün vatandaşlık anlayışı ve günümüzde Yahudiler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 28(84), 1 - 40.
• Lemi, O. (1933a, Mayıs). Almanya’dan alınacak dersler. İnkılâp, 2, 1-3.
• Lemi, O. (1933b, Mayıs). Cihan iktisadi buhranının sebepleri ve neticeleri. İnkılâp, 2, 18.
• Lemi, O. (1933c, Haziran). Yahudilikte kabile hayatı. İnkılâp, 3, 13-14.
• Mert, Ö. (2018). Cumhuriyet döneminde azınlık ve Türkleştirme politikaları bağlamında 1934 Trakya Yahudilerinin göç olayına ilişkin iddialar ve cevaplar. Gazi Akademik Bakış, 11(22), 143-169.
• Muhtar, C. (1933, Eylül). Milli vahdet ve gençlik. İnkılâp, 6, 29-30.
• Naili, A. (1933, Nisan). Tasarruf. İnkılâp, 1, 21.
• Öz, E. (2015). Yasak bir hafızayla yüzleşmek: Menemen Olayı irtica mı, komplo mu?. Fatih Sultan Mehmet İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5, 409-440.
• Özdemir, A. (2019). Yahudilerin Osmanlı İmparatorluğuna gelişi ile Türkiye Cumhuriyeti’nin ilan edildiği tarihsel sürece kadar sosyo-kültürel ve ekonomik durumların araştırılmasına yönelik tarihsel bir yaklaşım. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14, 55-85.
• Pınar, M. (2019). Cevat Dursunoğlu’nun azınlık ve millet tanımlarıyla ilgili raporu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 45, 357-374.
• Pınar, M. (2015). Tek Parti döneminde Trakya’da Yahudi politikası (1923-1934). The Journal of Academic Social Science Studies, 41, 267-292.
• Rıfat, S. (1933a, Mayıs). Çin masalı. İnkılâp, 2, 8.
• Rıfat, S. (1933b, Haziran). Hint masalı. İnkılâp, 3, 5.
• Ruşen, M. (1933, Nisan). İktisadi buhran. İnkılâp, 1, 10-11.
• Şahin, K. (1933, Eylül). Milas Yahudileri. İnkılâp, 6, 42-43.
• Şemsi. (1933, Ağustos). Alçıklar. İnkılâp, 5, 9.
• Şimşek, H. (2009). Çanakkale bağlamında 1934 Trakya Olayları. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 9, 137- 150.
• Uskent, İ. (1934, Temmuz). İçtimai yaralarımız. Milli İnkılâp, 11, 2-3.
• Vahap. (1933, Nisan). Avrupa’ya spor seyahati. İnkılâp, 1, 14.
• Vedat, R. (1933a, Ağustos). Yarım kan. İnkılâp, 5, 7.
• Vedat, R. (1933b, Ağustos). Bu vatan bizim amma. İnkılâp, 5, 13.
• Yalçın, Ö. (1933, Mayıs). Biz aşkımızı yaşayalım. İnkılâp, 2, 26.