DOSTLUKTAN KRİZE: İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SÜRECİNDE TÜRK-RUS İLİŞKİLERİ

Yıl 2007, Cilt: 7 Sayı: 14, 239 - 270, 01.12.2007

Yaşar Semiz Birol Akgün

Öz

Tarihsel olarak sorunlu olan Türk Rus siyasi ilişkileri, kurtuluş savaşı yıllarında iyileşmiş ve Atatürk döneminde karşılıklı güvene dayalı kalıcı bir işbirliğine dönüşmüştür. Bu çerçevede, iki ülke 1925’te Dostluk ve Saldırmazlık Antlaşması’m imzalamıştır. Buna karşın, ikinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye’nin savaş dışı kalmaya yönelik denge politikası İzlemesi, bu çerçevede Almanlarla ticari ve diplomatik ilişkilerini kesmemesi ve Rusların savaşın galipler cephesinde yer alması gibi nedenlerle Moskova-Ankara ilişkileri savaşın sonuna doğru giderek kötüleşti. Özellikle Stalin’in Montreux sözleşmesinde tadilat yapılarak Ruslara Türk Boğazlan üzerinde kontrol hakkı tanınması ve Türkiye’nin doğu sınırlarında Ruslar lehine değişiklik yapılması gibi talepleri krizi derinleştirmiştir. Bu çalışmanın amacı, savaşın seyri süresince değişen Türk-Rus ilişkilerini ve bunun iç ve dış politikaya yansımalarım resmi belgeler, dönemin diplomatik yazışma tutanakları, siyasi aktörlerin anıları ve Türk ve Rus basınına dayanarak siyasi tarih yöntemiyle İncelemektir.

Anahtar Kelimeler

Türk-Rus ilişkileri, Türk Dış Politikası, İkinci Dünya Savaşı, Boğazlar sorunu, İnönü Dönemi