TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCE TARİHİNDE DEVLET KAVRAMI

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 88 - 99, 26.10.2021

Fırat Demirkol

https://doi.org/10.30976/susead.915026

Öz

Devlet kavramı geçmişten günümüze sosyal bilimlerin konusu olarak tartışılmaktadır. İdeal tipi ya da uygulanışına yönelik özelliklerin tamamının Batı kökenli olduğuna dair bir algı ortaya çıkmaktadır. Ancak Türk-İslam medeniyeti içerisinde birçok bilim dalında olduğu gibi sosyal bilimler alanında da önemli ve zengin bir tarihi miras bulunmaktadır. Bu çalışma devlet kavramı üzerinden Batı merkezli bir literatür bakış açısı anlayışının tersine Türk-İslam düşünce sisteminin devlet kavramına yönelik bakış açısını ortaya koymaya çalışmıştır. Bu konuda özellikle Türk-İslam düşünce tarihi içerisinde önemli eserler ortaya koymuş ve felsefi anlamda Türk-İslam medeniyetine katkı sunmuş düşünürlerin eserlerinden yararlanılmış ve uygulamada ortaya çıkan durumlar üzerinden devlet kavramı açıklanmaya çalışılmıştır. Devlet; dava kavramı, toplumsal yapı ve yöneten sınıf, devletin ömrü, ekonomi yaklaşımı ve hukuk ve devletin teşkilat yapısı olmak üzere 5 başlık altında incelenmiştir. Padişahın yetkilerine hukuki anlamda bir sınır ya da denge mekanizması bulunmuyor olsa da manevi anlamda Allah’a hesap ve vicdan kavramları dengelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Devlet, Türk-İslam, Düşünce Tarihi, Türklerde Devlet

Kaynakça

• Abdulsamet Yaman, E. A. (2018). Selçuklu Devleti'nin Yönetim Yapısı. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi(40), 157-171. doi:10.17498/kdeniz.436355
• Açıl, O. (tarih yok). İlk Türk Devletlerinde Kadın Algısı ve Kadın Hakları. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, s. 63-72.
• Ağçoban, S. (2016). Kadın Olgusunun Kültürel Gelişimi ve İslam’da Kadının Yeri Üzerine Tartışmalar. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), (s. 14-24). Mart 24, 2021 tarihinde https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/253507 adresinden alındı
• Alper, Ö. M. (2006). Himi Ziya Ülken'in İslam Felsefesi Yorumu: İslam Felsefesi Tarih Yazımına Bir Örnek. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(14), s. 124-146.
• Altındal, A. (1991). Türkiye'de Kadın. İstanbul: Anahtar Kitapları.
• Bayraktar, M. (1997). İslam Felsefesine Giriş. Ankara: TDV Yayınları.
• Çay, A. M. (2009). Türkiye Tarihi Osmanlı Devri Osmanlı Devlet Teşkilatı. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Türkiye Kültür Portalı Projesi.
• Daiber, H. (2004). İslam Felsefesi Tarihinin Anlamı ve İslam Felsefesi Tarihi Çalışmamızın Amacı Nedir? İhmal Edilmiş Bir Disiplin Tarihi. (M. İskenderoğlu, Dü.) Usul, I(1), s. 161-183.
• Donuk, A. (2011). Çeşitli Topluluklarda ve Eski Türklerde Aile. Tarih Dergisi(33), s. 147-168.
• Gannuşi, R. E. (2010). Laiklik ve Sivil Toplum. (G. Topçu, Çev.) İstanbul: Mana Yayınları.
• Gibbons, R. A. (1916). The Foundation of Ottoman Empire, A History of the Osmanlis up to the Death of Bayezid I (1300-1403). Oxford: Clarendon Press.
• Güngör, H. (2002). Eski Türklerde Din ve Düşünce (Cilt Türkler Ansiklopedisi). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Haldun, İ. (2011). Devlet (4. Baskı b.). İstanbul: İlke Yayıncılık.
• İzgi, Ö. (2014). Orta Asya Türk Tarihi Araştırmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kafesoğlu, İ. (1977). "Nizamülmük" İslam Ansiklopedisi. Ankara.
• Keklik, N. (1986). Türkler ve Felsefe - Türk-İslam Felsefesi. İstanbul: Fatih Matbaası.
• Keklik, N. (1986). Türkler ve Felsefe Türk İslam Felsefesi. İstanbul: Fatih Yayınevi Matbaası.
• Koyuncu, A. A. (2018). İslamcılık ve Demokrasi. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Kutlu, S. (2018). Türkistan'da Türk Düşüncesi Maturidi. Ö. Bozkurt içinde, Türk İslam Düşüncesi Tarihi (s. 97-119). İstanbul: Divan Kitap.
• Kutub, S. (2014). İstikbal İslam'ındır. (H. F. ULUS, Çev.) İstanbul: Hikmet Neşriyat.
• Nafi, B. M. (2012). İslamcılık. (B. ALDİYAİ, Çev.) İstanbul: Yarın Yayınları.
• Nizamü'l-Mülk. (2020). Siyasetname (15. Baskı b.). (M. T. Ayar, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özkan, A. A. (2018). Türk İslam Coğrafyasında Dil, Edebiyat ve Kültür. Ö. Bozkurt içinde, Türk İslam Düşüncesi Tarihi (s. 63-81). İstanbul: Divan Kitap.
• Öztürk, E. (2018). Türk İslam Düşüncesinin Tarihsel Arka Planı. Ö. Bozkurt içinde, Türk İslam Düşüncesi Tarihi. 39-61: Divan Kitap.
• Özyetgin, M. (2006). Tarihten Bugüne Türk Dil Alanı. Chinese Academy of Social Science, 1-28.
• Roux, J. P. (2013). Türklerin Tarihi (10. Baskı b.). İstanbul: Kabalcı.
• Sayılı, Ö. B. (2018). Türk İslam Düşüncesi Tarihine Giriş. Ö. Bozkurt içinde, Türk İslam Düşüncesi Tarihi (s. 13-39). İstanbul: Divan Kitap.
• Taş, İ. (2018). İslam Öncesi Türk Düşüncesine Bakış. Ö. Bozkurt içinde, Türk İslam Düşüncesi Tarihi (s. 81-94). İstanbul: Divan Kitap.
• Togan, N. (1964). Peygamber Zamanında Şarki ve Garbi Türkistanı Ziyaret Eden Budist Rahip Hüen-Çang'ın Bu Ülkelerin Dini ve Siyasi Vaziyetlerine Ait Yazıları. İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, IV, s. 20-64.
• Ülken, H. Z. (2016). Türk Tefekkürü Tarihi (2. Baskı b.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2020). İslam Düşüncesi "Türk Düşüncesi Tarihi Araştırmalarına Giriş" (6. b.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Yavuz, K. (2002). Hacib Böyle Dedi. İstanbul: Mostar.