Öz
Petrol 19. yüzyılda endüstriyel bir ürün olarak işlenip kullanılmasıyla birlikte insanlık açısından vazgeçilmez bir enerji kaynağına dönüşmüştür. Özellikle motorlu taşıtlarda petrolün kullanılmasıyla birlikte bu yer altı kaynağına duyulan ihtiyaç günden güne artmıştır. Bu durum 19. yüzyılın sonlarına doğru dünyada petrol alanında önemli şirketlerin kurulmasına neden olmuştur. Bu asırda Osmanlı Devleti’nde ise petrol arama faaliyetlerine yönelik ciddi bir girişim olmasa da genellikle petrol arama faaliyetleri Batılı devletlerin ilgisi doğrultusunda sürdürülmüştür. Cumhuriyet’in ilk yıllarında da petrol aramaları genellikle kamu eliyle gerçekleştirilmiştir. Ancak 1948 yılına kadar Türkiye’de ticari amaçlı bir kuyu keşfedilememiştir. Özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında Türkiye ile ABD arasında yaşanan yakınlaşmanın bir sonucu olarak birçok alanda ABD’li uzman Türkiye’de incelemelerde bulunarak raporlar hazırlamıştır. Ülkede artan ihtiyaca bağlı olarak inceleme yapılan alanlardan birisi de petrol sahaları olmuştur. Nitekim bu dönemde birçok ABD menşeli şirketin jeoloğuna Türkiye’de araştırma yapılması için izin verilmiştir. Bu bağlamda Türkiye’de inceleme yapan uzmanlardan birisi de Socony-Vacuum Oil Şirketi personeli ABD’li Jeolog Alvin Theodore Schwennesen’dir. Schwennesen 1948 yılının başlarında Türkiye’ye gelerek ülkenin petrol olanaklarına yönelik bir rapor hazırlamıştır. Türkiye’nin petrol olanaklarının teknik bir dille anlatıldığı raporda, ülkenin iktisadi kalkınmasında oldukça etkili olacak petrol sahalarının açıklaması bakımından oldukça önemli bilgilere yer verilmiştir. ABD arşivinde yer alan Dışişleri Bakanlığı koleksiyonundan elde edilen raporun değerlendirilmesi bu çalışma kapsamında ele alınmıştır.
Öz
After being processed and used as an industrial product in the 19th century, petroleum has become an indispensable energy source for humanity. Especially with the use of oil in motor vehicles, the need for this underground resource has increased day by day. This situation led to the establishment of important companies in the oil field in the world towards the end of the 19th century. In this century, although there was no serious attempt towards oil exploration activities in the Ottoman Empire, oil exploration activities were generally carried out in relevance of Western states. In the first years of the Republic, oil exploration was generally carried out by the public. However, until 1948, a commercial well could not be discovered in Turkey. As a result of the rapprochement between Turkey and the USA, especially after the World War II, experts from the USA made investigations in Turkey and prepared reports in many fields. One of the areas examined due to the increasing need in the country has been the oil fields. As a matter of fact, during this period, many US companies' geologists were given permission to conduct research in Turkey. In this context, one of the experts investigating in Turkey is the US geologist Alvin Theodore Schwennesen, a staff member of the Socony-Vacuum Oil Company. Schwennesen came to Turkey at the beginning of 1948 and prepared a report on the country’s oil possibilities. In the report, in which Turkey's oil possibilities are explained in a technical language, very important information is included in terms of the explanation of oil fields that later would be very effective in the economic development of the country. Evaluation of the report obtained from the State Department collection in the USA archive is discussed in this study.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.