HÜDÂVENDİGÂR VİLÂYETİ’NİN 1914 YILI HUSÛSÎ BÜTÇESİ

Yıl 2018, , 385 - 407, 23.07.2018

Kerim Sarıçelik

https://doi.org/10.21563/sutad.510536

Cited By: 1

Öz

Osmanlı Devleti’nde 26 Mart 1913 tarihinde çıkarılan İdâre-i Umûmiye-i Vilâyât Kanûn-ı Muvakkatı vilâyet yönetimini yeniden düzenledi. Bir taraftan yerel yönetim organlarının yetkileri genişletilirken öte yandan yerinden yönetim ilkesi çerçevesinde vilâyetlerde husûsî idareler teşkil edildi. Husûsî idarenin bir organı olarak meclis-i umûmîler artık yıllık vilâyet bütçelerini belirleyebileceklerdi. Bütçe gereğince toplanacak gelirlerle vilâyet masrafları karşılanacaktı. 1913 yılı itibariyle hazırlanmaya başlanan vilâyet bütçeleri; vilâyetlerin ekonomik durumu, teşkilat yapısı, kurumları, görevlileri hakkında dikkate değer bilgiler sunmaktadır.

Hüdavendigar Vilâyeti’nin 1914 yılı husûsî bütçesi 16.728.000 kuruş gelir ve aynı miktar giderden oluşan denk bir bütçe olarak hazırlanmıştı. Merkezi hükümetin vilâyetlere bıraktığı bazı vergi gelirlerinden ayrı olarak Hüdavendigar Vilâyeti’nde çeşitli kalemlerden oluşan gelir kaynakları bulunmaktaydı. Buna karşın memur maaşı, harcırah, kırtasiye, alet edevat alımı, aydınlatma, ısıtma, donatma, tamir, kira ve inşa gibi kurum giderleri, yol ve köprü inşa, tamir ve keşfiyat masrafları gibi yekûn tutan giderler de bütçenin harcama kalemlerini oluşturmaktaydı.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, mahallî idareler, vilâyet meclis-i umumisi, kent tarihi.

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi
• Bâb-ı Âlî Sadaret Divan Kalemi Nizamât Defterleri (A.(DVNSNZAM. d): No: 24.
• Bâb-ı Âlî Evrak Odası Belgeleri (BEO): 4244/318244; 4262/319617; 4278/320842; 4280/320932; 4284/321279; 4296/322174; 4299/322423; 4301/322517; 4301/322575; 4308/323045; 4311/323271.
• Dâhiliye Nezâreti Umûr-ı Mahalliye-i Vilâyât Müdiriyeti Belgeleri (DH. UMVM): 24/3.
• Dosya Usulü İradeler Tasnifi (İ. DUİT): 129/1.
• II. Resmi Yayınlar
• Dâhiliye Nezâreti (1330). Umûr-ı Mahalliye-i Vilâyât Mecmuası. C. II. İstanbul: Hilal Matbaası
• Dâhiliye Nezâreti (1330). Umûr-ı Mahalliye-i Vilâyât Mecmuası. C. III. İstanbul: Hilal Matbaası
• Düstûr (1282). I. Tertib, C.I. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Düstûr (1289). I. Tertib, C.I. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Düstur (1329). II. Tertib. C. I. İstanbul: Matbaa-i Osmanî.
• Düstûr (1332). II. Tertib, C.V. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Hüdâvendigâr Vilâyeti 1329 Senesi Meclis-i Umûmî Zabıtnâme ve Mukarrerâtı (1330). Bursa: Vilâyet Matbaası
• Hüdâvendigâr Vilâyeti Meclis-i Umûmî Zabıtnâmesi (1326). Bursa: Vilâyet Matbaası.
• Konya Meclis-i Umûmîsinin Üçüncü Devre-i İctimaiyesi Zabıtnâme-i Resmîsidir (1329). Konya: Vilâyet Matbaası.
• Salnâme-i Vilâyet-i Hüdâvendigâr (1287), Def’a: 1. Bursa: Vilâyet Matbaası.
• Salnâme-i Vilâyet-i Hüdâvendigâr (1305), Def’a: 15. Bursa: Vilâyet Matbaası.
• Takvîm-i Vekâyi, numro: 773, 1414.
• III. Kitap ve Makaleler
• BULUT, Fatma (2009). “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tehlikeli Bir Miras ‘Frengi’”. Tarih Okulu Dergisi, S. III: 109-123.
• ÇADIRCI, Musa (1991). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapıları. Ankara: TTK Yayınları.
• EMECEN, Feridun (1998). “Hüdâvendigâr”. İslâm Ansiklopedisi. C.18. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 285-286.
• İLGÜREL, Mücteba (1996). “Balıkesir”. İslâm Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 12-14.
• KARPAT, Kemal H (2003). Osmanlı Nüfusu (1830-1914). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• KAŞTAN, Yüksel (2016). “Osmanlı Devleti’nde ‘1913 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayat Kanun-i Muvakkati’ İle Vilayet Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması”. Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 2/C.II: 78-98.
• ORTAYLI, İlber (2000). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri. Ankara: TTK Yayınları.
• ÖZTAHTALI, İbrahim İmran (2012-Bahar). “Bursa’nın İlk Gazetecisi Murad Emrî Efendi ve ‘Bursa’ Gazetesi”. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi. S. XXXI: 223-237.
• SENCER, Muzaffer (1984). “Osmanlı İmparatorluğunda Tanzimat Sonrası Siyasal ve Yönetsel Gelişmeler”. Amme İdaresi Dergisi 3/C. XVII: 46-71.
• TÖNÜK, Vecihi (1945). Türkiye’de İdare Teşkilâtı. Ankara.