ŞAİRİN ZİHİNSEL RETİNASINDA ÇİÇEKLER: KARANFİL, GÜL VE KRİZANTEM-TEVFİK FİKRET, AHMET HAŞİM, MUSTAFA REŞİD VE AHMET HAMDİ TANPINAR ÖRNEĞİ-

Yıl 2021, , 273 - 284, 30.04.2021

Seval Şahin

https://doi.org/10.21563/sutad.984669

Öz

Bu makalede çiçeklerin hayal edilmesinde kıvrımlar, lokallik, şekil ve boyut açısından imge oluşturmadaki rollerinde Ahmet Haşim’in “Karanfil” ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Bir Gül Bu Karanlıklarda”,Tevfik Fikret’in “Krizantem” şiirleri ve Mustafa Reşit’in “Bir Çiçeğin Lisanından” parçaları esas alınmıştır. Çiçeklerin imge halini almasında, şairin imge oluşumunu başlatan talimatı ve bunun yeri önemli bir unsur olarak ortaya çıkar. Tıpkı hipnoz altındaki hastanın doktorun talimatlarına uyması gibi okurlar da aslında şairin seslendirilmemiş talimatlarına uyarlar. Dışarıdan içeriye doğru verilen talimatta çiçek, sabit ve geçmişi, hatırlamayı imleyen bir zamansallık yaratır. Bu zamansallık, belirli bir kronolojik zaman dizgesini taşıdığından, imge de tablo ya da resim gibi bakan tarafından seyredilen somut bir nesne gibi algılanır. Bu noktada tablo bir his yaratmaz, sadece bir hatırlatma eylemine sebep olur. Şairin bakışının içeriden dışarıya yöneldiği durumlarda, çiçekler, şekillerinin çağrışımlarıyla başka benzer şekilleri, biçimleri davet eder ve böylece çiçeği, bu şekillerin bir arada bulunduğu bir yüzeye dönüştürürler. Benzer şekillerin birlikte ancak ayrı ayrı dökülmesi, değişmesi, saçılması, yayılması ya da devinimiyle içeriden dışarıya doğru yönelen bu hareket, sadece bir çiçek imgesini değil aynı zamanda bir ruh halinin tüm değişkenliklerini de yüklendiğinden gözü bir “zihinsel retina”ya çevirir.

Anahtar Kelimeler

İmge, çiçekler, Tevfik Fikret, Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi Tanpınar

FLOWERS IN POET’S MENTAL RETINA: CARNATION, ROSE AND CHRYSANTHEMUM-INSTANCES OF TEVFIK FIKRET, AHMET HAŞIM, MUSTAFA REŞID VE AHMET HAMDI TANPINAR-

Öz

In this article, Ahmet Haşim's “Karanfil”, Ahmet Hamdi Tanpınar's “Bir Gül Bu Karanlıklarda”, Tevfik Fikret's “Krizantem” poems and Mustafa Reşid's passages from “Bir Çiçeğin Lisanından” have all been grounded on, due to their inclusion of curves, locality, shape, and size angles in imagining flowers. In imagining the flower, the poet’s meticulous instructions take the foreground. As the patient follows the doctor's instructions under hypnosis, the readers follow the poet's unspoken instructions. From the directions given from outside, the flower creates a temporality that alludes to the presence and a recollection of the past. Since this temporality carries a certain chronologica time frame, the imagery is perceived as a concrete object observed by the viewer, like a photograph or a painting. Initially, the painting does not evoke emotion, it simply brings forth an act of recollection. In cases where the poet's gaze inclines from inside to out; flowers, with their reminiscent semblance, connotate other similar shapes and forms to mind, thus turning the flower into a medium where these shapes coexist. This motion, moving from inside to out by shifting, scattering, spreading or pouring in tandem yet respectively not only creates the imagery of flora it also transforms the reader’s eye into a "mental retina," as it also loads all the changes of a psychological state.

Anahtar Kelimeler

Imagination, Flowers, Tevfik Fikret Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi Tanpınar, Imagination, Flowers, Tevfik Fikret Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi Tanpınar,

Kaynakça

• Tanpınar, A. H (2015). Bütün şiirleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Haşim. A (2003). Bütün şiirleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Mustafa Reşit (1887). Cüzdanımdan birkaç yaprak. İstanbul: Cemil Efendi Matbaası.
• Scarry. E (2006). Kitapla hayal etmek. İstanbul: Metis Yayınları.
• Parlatır, İ. & Çetin, N. (2004). Tevfik Fikret-bütün şiirleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Jameson. F. (2018). Gerçekçiliğin çelişkileri. İstanbul: Metis Yayınları.