ZONGULDAK SAİNT GENEVİÉVE KIZ VE SAİNT BARBE ERKEK FRANSIZ OKULLARI

Yıl 2021, , 365 - 388, 23.08.2021

Tuğba Çalışkan

https://doi.org/10.21563/sutad.986633

Öz

Sanayi Devrimi’nin gerçekleşmesinin ardından sanayileşen devletlerin en büyük ihtiyaçlarından biri enerjiyi sağlayacak hammadde idi. Osmanlı coğrafyası dünya ticaret yolları üzerindeki stratejik konumu ve sanayi için başta gelen kömür ve diğer yer altı zenginlikleri ile dikkatleri üzerine çekiyordu. Sanayileşmiş devletler Osmanlı Devleti’nin sahip olduğu hammaddelerden ve özellikle kömür madeninden yararlanmak amacıyla aralarında ciddi bir rekabete girişmişlerdi. Fransız sermayedarlar da Zonguldak da ki kömürden yararlanabilmek için 1896 yılında Zonguldak liman ve rıhtımını yapmak amacıyla bu havzaya girdiler.
Zonguldak’ın iktisadi ve idari bakımdan gelişmesiyle birlikte, gayrimüslim ve yabancı unsurları da içerisinde barındıran bölge nüfusunda ciddi bir artış meydana gelmiştir. Şirket çalışanlarının aileleriyle beraber burada yaşamlarını kurmaları da okul ihtiyacını doğurmuştur. Bu nedenle Fransızlar Zonguldak’ta, biri kız biri de erkek olmak üzere iki okul açmışlardır. Bu okullar iktisadi yönden kömür şirketlerine bağlı olup, başlarında birer rahip bulunmaktaydı. Dini eğitim veren ve yerel halk tarafından hoş karşılanmayan bu iki okul, Cumhuriyet döneminde denetim altına alınmaya çalışılmıştır. Ancak hiç de hoş karşılanmayacak olaylar yaşanmıştır. Fakat okul öğrenci azlığı nedeniyle faaliyetlerini sona erdirmiştir. Neticede Fransızlar Zonguldak’ta, başta liman ve kömür işletmeleri daha sonra misyonerlik faaliyetlerini icra edebildikleri okullar gibi kamusal kuruluşlar ile kendilerine bir nüfuz alanı yaratmaya çalışmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Zonguldak, Fransız, Misyoner, Okul.

ZONGULDAK SAINT GENEVIÉV GIRLS AND SAINT BARBE BOYS FRENCH SCHOOLS

Öz

After the realization of the Industrial Revolution, one of the biggest needs of the industrializing States was the raw material to provide energy. Ottoman geography attracted attention for its strategic location on world trade routes and for its coal and other underground riches, which were the main ones for industry. Industrialised states entered into a serious competition between them in order to take advantage of the raw materials owned by the Ottoman state and especially the coal mine. In order to benefit from the coal in Zonguldak, the French capitalists entered this basin in 1896 to build the port and dock in Zonguldak.
With the economic and administrative development of Zonguldak, there has been a significant increase in the population of the region, which also includes non-Muslim and foreign elements. The fact that company employees made their lives here with their families also led to the need for a school. For this reason, the French opened two schools in Zonguldak, one for girls and one for boys. These schools were economically affiliated with coal companies and had a priest at their head. These two schools, which provided religious education and were not welcome by the local people, were tried to be controlled during the Republican period. But there have been events that are not welcome at all. But the school ended its activities due to a lack of students. As a result, the French tried to create a sphere of influence in Zonguldak, mainly with public organizations such as ports and coal enterprises, and then schools where they could conduct missionary activities

Anahtar Kelimeler

Zonguldak, French, Missionary, School.

Kaynakça

• 1321 yılı Kastamonu vilayeti salnamesi. (1903). Kastamonu: Vilayet Matbaası.
• 1329 senesi İstanbul belediyesi ihsaiyat mecmuası. (1330). (1914-1915), Matbaa-i Arşak Garivyan.
• 1330 senesi İstanbul belediyesi ihsaiyat mecmuası. (1331). (1915-1916), Matbaa-i Arşak Garivyan.
• Çıladır, S. (1941). Zonguldak havzasında emperyalizm, 1848-1940. Aydınlık Yay.
• Düstur. (1953). Ankara: Başvekalet Devlet Matbaası,
• Genç, H. (2010). Cumhuriyet’in ilk yıllarında Zonguldak’ta nüfus, ticaret ve sanayi (1920–1932). Zonguldak Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 137–152.
• İhsaiyat mecmuası 1913-1914, Matbaa-i Arşak Garivyan.
• İhsaiyat mecmuası, 1339-1340 ders senesi. (1925). İstanbul: Devlet Matbaası.
• İhsaiyat Mecmuası, 1340-1341 ders senesi. (1927). İstanbul: Devlet Matbaası.
• İhsaiyat mecmuası, 1925-1926 ders senesi (1928), Devlet Matbaası, İstanbul.
• Kara, M. (2012). Cumhuriyet dönemi’nde Ereğli kömür havzası (1920-1940). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 111-137.
• Maarif istatistiği 1923-1932. (1933). No: 26. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Maarif istatistiği 1932-1933. (1934). No: 31. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Maarif istatistiği 1934-1935. (1936). No: 81. Ankara: Köy Hocası Matbaası.
• Maarif istatistiği 1935-1936. (1937). No: 102. Ankara: Kara Mehmet İhsan Matbaası.
• Maarif istatistiği 1936-1937. (1938). No: 121. İstanbul: Sakarya Matbaası.
• Öğreten, A. (2006). Ereğli Kömür madeni havzasında ilk üretim. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 31, 135-160.
• Ökçün, G. (1969). XX yüzyıl başlarında Osmanlı maden üretiminde Türk, azınlık ve yabancı payları. Abadan'a Armağan, 1969'dan Ayrı Basım. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Quataert, D. (2009). Osmanlı İmparatorluğu’nda madenciler ve devlet, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yay.
• Sâlnâme-i nezâret-i maârif-i umûmiyye 1316. (1898). İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Sâlnâme-i nezâret-i maârif-i umûmiyye 1317. (1899). İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Sâlnâme-i nezâret-i maârif-i umûmiyye 1318. (1900). İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Sâlnâme-i nezâret-i maârif-i umûmiyye 1319. (1901). İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Sâlnâme-i nezâret-i maârif-i umûmiyye 1321. (1903). İstanbul: Asır Matbaası.
• Sarıkoyuncu, A. (1991). Milli Mücadele döneminde Zonguldak kömür havzasında Fransız-İtalyan rekabeti ve İtalya'nın faaliyetleri. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 7(2), 579-590.
• Sarıkoyuncu, A. (1992). Emperyalizm ve Zonguldak kömür havzası. Milli Mücadelede Zonguldak ve Havalisi, Ankara.
• Sezer A. A. (2014). Atatürk dönemi yabancı okullar (1923-1938). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Şaşmaz, M. (2014). Türkiye’nin idari taksimatı (1920-2013). XV. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Şişman, A. (2006). XX. yüzyıl başlarında Osmanlı devletinde yabancı devletlerin kültürel ve sosyal müesseseleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
• Tak, İ. (2001). Osmanlı döneminde Ereğli kömür madenleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi: Erzurum.
• Tanır, E. D. (2015). Lozan barış antlaşması sonrasında Türk basınında Fransız okulları sorunu (1923-1924). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 56, 177-208.
• Türkiye Cumhuriyeti devlet salnamesi 1925-1926. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Türkiye Cumhuriyeti devlet salnamesi 1926-1927. İstanbul: Matbuat-ı Müdüriyet-i Umumiye.
• Türkiye Cumhuriyeti devlet salnamesi 1927-1928. İstanbul: Matbuat-ı Müdüriyet-i Umumiye.
• Türkiye Cumhuriyeti devlet yıllığı 1928-1929 (1929). İstanbul: Devlet Matbaası,
• Vahapoğlu, H. (1997). Osmanlıdan günümüze azınlık ve yabancı okullar. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.
• Yorulmaz, Ş. (2000). Osmanlı-Fransız ilişkileri çerçevesinde Osmanlı topraklarında açılan Fransız kültür kurumları ve bunların meşruiyet kazanması (19. yüzyıl - 20. yüzyıl başları). Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 11, 697-768.
• Zaman, E. M. (2004). Zonguldak kömür havzasının iki yüzyılı, Ankara: TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yay.
• Zonguldak maden kömürü havzası tarihçesi. (1993). Savaşkan, B. (Der.). Zonguldak: İlk adım Matbaası. Tezler
• Tanır, E. D. (2016). Cumhuriyet’in kuruluş sürecinde Türkiye’de Fransız okulları (1919-1925) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Yücel, M. S. (2016). Türkiye’de yabancı okullar ve azınlık okulları (1925-1926) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Bilecik.