ANADOLU’NUN FETHİNİ KOLAYLAŞTIRAN FAKTÖRLER

Yıl 2016, Sayı: 39, 171 - 185, 10.06.2016

Nilay Ağırnaslı

https://doi.org/10.21563/sutad.187006

Öz

Selçuklular sahip oldukları bazı fırsatlar vesilesiyle Anadolu topraklarında daha rahat ilerlemişlerdir. Bu fırsatların başında da Bizans İmparatorluğu’nun zor durumda olması gelmektedir. Çünkü Bizans, Anadolu halkına karşı ayrımcılık yapıyor ve bu topraklardaki orduyu ihmal ediyordu. Bu durum ise savunma sistemini zayıflattı ve Selçukluların Anadolu topraklarındaki fetihlerini kolaylaştırdı. Ayrıca Çağrı Bey’in Anadolu’ya bir keşif seferi düzenleyerek bu sefer vasıtasıyla Anadolu hakkında bilgi edinmesi, Anadolu fetihlerine rehberlik etti. Diğer taraftan Selçukluların sahip oldukları Türkmen gücü de onların Anadolu’da ilerlemelerine yardımcı oldu. Zira Türkmenler çok iyi savaşçılardı. Öte yandan Selçukluların hoşgörü sahibi olmaları da önemli bir husustu. Zira Anadolu halkı Selçukluların hoşgörüye dayalı idarelerini bizzat tanıdılar ve bu idareyi benimsemekte sakınca görmediler. Kısacası Selçuklular Türk hâkimiyetinin Anadolu topraklarında yerleşmesinde önemli bir rol oynadılar.

Anahtar Kelimeler

Selçuklular, Anadolu, Bizans, Türkmenler

THE FACTORS THAT FACILITATE THE CONQUEST OF ANATOLIA

Öz

Seljuks had some opportunities so that they had gone forward more comfortable and easier in the land of Anatolia. At the beginning of these opportunities, the Byzantine Empire was in a difficult situation. Because the Byzantine applied the discrimination against people of Anatolia and neglected the army in the land. This is stiuation weakened the defense system and Seljuks conquest in the land of Anatolia would be easier. Also Cagri Bey organized an expedition to Anatolia and Seljuks took information about Anatolia through this expedition. This information was very important to Anatolia conquest. On the other hand Seljuks had Turkmens power which helped them to go forward in Anatolia. Because Turkmens were good fighters. The other important thing is that the Seljuks had tolerance towards the events. Because the people of Anatolia recognized the tolerant administration of Seljuks and they adopted this administration. Briefly Seljuks played an important role that the settlement of Turkish domination in the land of Anatolia

Anahtar Kelimeler

Seljuks, Anatolia, Byzantine, Turkmens

Kaynakça

• ABÛ’L-FARAC, Gregory (Bar Hebraeus) (1999). Abû’l-Farac Tarihi, C. II, (çev. Ömer Rıza Doğrul), Ankara: TTK Yay.
• AGACANOV, Sergey Grigoreviç (2006). Selçuklular, (çev. Ekber N. Necef / Ahmet R. Annaberdiyev), İstanbul: Ötüken Yay.
• AHMED B. MAHMUD (1977). Selçuknâme C. I, (haz. Erdoğan Merçil), İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
• AKSARAYÎ, Kerîmüddin Mahmud-i (2000). Müsâmeretü’l-ahbâr, (çev. Mürsel Öztürk), Ankara: TTK Yay.
• ATTALEİATES, Mikhael (2008). Tarih, (çev. Bilge Umar), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay..
• AVCI, Casim (2009). “Sugûr”, DİA, C. 37: İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.: 473-474.
• BARTHOLD, V.V. (2006). Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, (yay. haz. Kâzım Yaşar Kopraman- İsmail Aka), Ankara: TTK Yay.
• BAŞTAV, Şerif (1971). “Malazgirt Meydan Muharebesi ve Romen Diojen”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, S. 47: 28-41.
• BRYENNİOS, Nikephoros (2008). Tarihlerin Özü, (çev. Bilge Umar), İstanbul.
• ÇAMİÇYAN (1941). Ermeniler Tarihi Selçukîler (1021-1224), (çev. H. Andreasyan), İstanbul, Basılmamış.
• ÇAY, Abdülhaluk-İlhami Durmuş (2002). “İskitler”, Türkler, C. 1, Ankara: Yeni Türkiye Yay.: 575-596.
• DEMİRKENT, Işın (1982). “1071 Malazgirt Savaşına Kadar Bizans’ın Askerî ve Siyasî Durumu”, Tarih Dergisi, S. 33: 133-146
• DEMİRKENT, Işın (1992). “Bizans”, DİA, C. 6: İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.: 230-244.
• DİVİTÇİOĞLU, Sencer (1994). Oğuzdan Selçuklu’ya, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• DURMUŞ, İlhami (2002). “İskitlerin Kimliği”, Türkler, C. 1, Ankara: Yeni Türkiye Yay.: 620-627.
• ERSAN, Mehmet (2007). Selçuklular Zamanında Anadolu’da Ermeniler, Ankara: TTK Yay.
• GORDLEVSKİ, V (1988). Anadolu Selçuklu Devleti, (çev. Azer Yaran), Ankara: Onur Yay.
• GREGORY, Timothy E. (2011). Bizans Tarihi, (çev, Esra Ermert), İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• GROUSSET, René (2006a). Başlangıcından 1071’e Ermenilerin Tarihi, (çev. Sosi Dolanoğlu), İstanbul: Aras Yayıncılık.
• GROUSSET, René (2006b). Bozkır İmparatorluğu, (çev. M. Reşat Uzman), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• GÜNDÜZ, Tufan (2009). Bozkırın Efendileri Türkmenler Üzerine Makaleler, İstanbul: Yeditepe Yay.
• HONİGMANN, Ernest (1970). Bizans Devleti’nin Doğu Sınırı, (çev. Fikret Işıltan), İstanbul: İÜEF Yay.
• HONİGMANN, Ernest (1997). “Sugûr”, İA, C. 11, Eskişehir: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.: 2.
• İBNÜ’L-ADÎM (1989). Bugyetü’t-taleb fî tarihi Haleb, Biyografilerle Selçuklu Tarihi, (çev, Ali Sevim), Ankara: TTK Yay.
• İBNÜ’L-ESÎR (1987). el-Kâmil fi’t târîh (İslâm Tarihi), C. 9-10, (çev. Abdülkerim Özaydın), İstanbul: Çağrı Yay..
• KAFESOĞLU, İbrahim (1953a). “Doğu Anadolu’ya İlk Selçuklu Akını (1015-1021) ve Tarihi Ehemmiyeti”, Fuad Köprülü Armağanı, İstanbul: TTK Yay.: 259-274.
• KAFESOĞLU, İbrahim (1953b). Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu, İstanbul: Osman Yalçın Matbaası.
• KAFESOĞLU, İbrahim(1997a). “Selçuklular”, İA, C. 10, Eskişehir: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.: 353-416.
• KAFESOĞLU, İbrahim (1997b). “Türkler”, İA, C. 12/2, Eskişehir: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.: 142-280.
• KÂŞGARLI MAHMUD (2013). Divanü lûgat-it Türk, C. I-III, (çev. Besim Atalay), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, Birleştirilmiş 1. bs.
• KOCA, Salim (1997). Dandanakandan Malazgirte, Giresun.
• KOCA, Salim (2005). Selçuklularda Ordu ve Askerî Kültür, Ankara: Berikan Yay.
• KOCA, Salim (2010). Türk Kültürünün Temelleri, C. 2, Ankara: Kültür Yayınları.
• KOCA, Salim (2011) “Büyük Selçuklu Sultanı Melikşâh’ın Suriye, Filistin, Mısır Politikası ve Türkmen Beyi Atsız” Selçuklu Devri Türk Tarihinin Temel Meseleleri, Ankara: Berikan Yay.: 105-145.
• KÖYMEN, Mehmet Altay (1953). “Selçuklu Devri Türk Tarihi Araştırmaları I, Büyük Selçuklu İmparatoru Melikşah Devrine Dair Bir Eser Münasebetiyle”, Belleten, XVII /68, Ankara: 557-604
• KÖYMEN, Mehmet Altay (1962). “Anadolu’nun Fethi”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, S. 1: 89-122.
• KÖYMEN, Mehmet Altay 1986). Tuğrul Bey, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• KÖYMEN, Mehmet Altay (1998) Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara: TTK Yay.
• KÖYMEN, Mehmet Altay (2000). Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi C. I, Ankara: TTK Yay.
• KÖYMEN, Mehmet Altay 2001). Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, C. III, Ankara: TTK Yay.
• LEVTCHENKO, M. V (1999). Kuruluşundan Yıkılışına Kadar Bizans Tarihi, (çev. Maide Selen), İstanbul: Özne Yay.
• MANGO, Cyrıl, (2011). Bizans Yeni Roma İmparatorluğu, (çev, Gül Çağalı Güven), İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• MERÇİL, Erdoğan (2002). “Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi”, Türkler, C. 4, Ankara: Yeni Türkiye Yay.: 597-633.
• MİRHOND, Mir Muhammed bin Seyyid Burhâneddîn Hândşâh (1339). Tarih-i Ravzatu’s-Safa, C. IV, Tahran.
• MÜNECCİMBAŞI, Ahmed b. Lüffullah (2000). Câmiu’d-Düvel Selçuklular Tarihi C. I, (yay. Ali Öngül), İzmir: Akademi Kitabevi.
• OSTROGORSKY, Georg (1999). Bizans Devleti Tarihi, (çev, Fikret Işıltan), Ankara: TTK Yay..
• ÖZGÜDENLİ, Osman G. (2013). Selçuklular Büyük Selçuklu Devleti Tarihi (1040-1157), C. I, İstanbul: İsam Yay.
• PRİTSAK, Omeljan (1996). “Oğuz-Yabgu Devletinin Yıkılışı”, (trc. Eşref Bengi Erbilen), Türk Dünyası Araştırmaları, S. 104: 93-102.
• PSELLOS, Mihail (1992). Mihail Psellos’un Khronographia’sı, (çev. Işın Demirkent), Ankara: TTK Yay.
• REŞÎDÜDDÎN, Fazlullâh (1999). Câ’mi’üt-Tevârih, C. II, Cüz 5, (yay. Ahmet Ateş), Ankara: TTK Yay.
• REŞÎDÜDDÎN, Fazlullâh (2010). Câ’mi’üt-Tevârih (Selçuklu Devleti), (çev, Erkan Göksu-H. Hüseyin Güneş), İstanbul: Selenge Yay.
• SADRUDDÎN Ebu’l-Hasan Ali İbn Nâsır İbn Ali el-Hüseynî (1999). Ahbâr’üd-devlet’is-Selçukiyye, (çev. Necati Lûgal), Ankara: TTK Yay.
• SEVİM, Ali (1998). “Sıbt İbnü’l Cevzî’nin Mir’âtü’z-Zaman fî Tarihi’l-Âyan Adlı Eserindeki Selçuklularla İlgili Bilgiler II. Sultan Alp Arslan Dönemi”, Belgeler, C. XIV (23), Ankara: 1-53.
• SEVİM Ali-MERÇİL Erdoğan (1995). Selçuklu Devletleri Tarihi, Ankara: TTK Yay.
• SEVİM, Ali (2000). Anadolu’nun Fethi Selçuklular Dönemi, Ankara: TTK Yay.
• SEVİM, Ali (2002). Genel Çizgileriyle Selçuklu-Ermeni İlişkileri, Ankara: TTK Yay.
• SEVİM, Ali (2005). “İbnü’l Cevzî’nin el-Muntazam Fî Târih el-Ümem Adlı Eserindeki Selçuklularla İlgili Bilgiler (H. 430-485/1038-1092)”, Makaleler, C. II, Ankara: Berikan Yay.: 437-565.
• STRECK (1997). “Avâsım”, İA, C.2, Eskişehir: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.: 20.
• SÜMER, Faruk (1999). Oğuzlar (Türkmenler), İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay.
• SÜRYANÎ Mihail (1944). Süryanî Mihail’in Vekayinâmesi (1042-1195) (çev. H. Andreasyan), Ankara, Basılmamış.
• TANERİ, Aydın (1975). Türk Devlet Geleneği, Ankara: AÜDTCF Yay.
• TARHAN, Taner (2002). “Ön Asya Dünyasında İlk Türkler”, Türkler, C. 1, Ankara: Yeni Türkiye Yay.: 597-610.
• TOGAN, Zeki Velidi (1981). Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• TURAN, Osman (1965). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay.
• TURAN, Osman (2005). Selçuklular ve İslâmiyet, İstanbul: Ötüken Yay..
• TURAN, Osman (2008). Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• UÇAR, Şahin (1990). Anadolu’da İslam-Bizans Mücadelesi, İstanbul: İşaret Yay.
• URFALI MATEOS (2000). Urfalı Mateos Vekayi-nâmesi ve Papaz Grigor’un Zeyli, (çev. Hırant D. Andreasyan), Ankara: TTK Yay.
• VARDAN, (1937). Türk Fütuhatı Tarihi (889-1269), (çev. Hrant D. Andreasyan), Tarih Semineri Dergisi, C. I (1): 153-255.
• YILDIZ, Hakkı Dursun (1980). İslâmiyet ve Türkler, İstanbul: Çağrı Yay.
• YILDIZ, Hakkı Dursun (1991). “Avâsım”, DİA, C. 4: İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.: 111-112.
• YİNANÇ, Mükrimin Halil (2013). Türkiye Tarihi Selçuklular Devri, C. I, Ankara: TTK Yay.
• YÜCEL Yaşar-SEVİM Ali (t.y). Türkiye Tarihi, C. I, Ankara.
• ZONARAS, Ioannes (2008). Tarihlerin Özeti, (çev, Bilge Umar), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.