Yusuf Yunanî’nin Öldürülmesi ve Osmanlı-İngiliz İlişkilerine Etkisi

Yıl 2014, Sayı: 35, 291 - 308, 02.06.2016

Yahya Yeşilyurt

https://doi.org/10.21563/sutad.187096

Öz

Tanzimat ile birlikte Osmanlı Devleti’nde gayrimüslim halk, Müslüman halkla eşit tutulmayabaşlanılmıştır. Bunun yanı sıra gayrimüslimlere tanınan bazı hak ve özgürlükler de bulunmaktaydı.Ancak bu durum Müslüman halk tarafından tepkiyle karşılanıyordu. Çünkü gayrimüslimler,emperyalist amaç güden devletlerin politikaları doğrultusunda hareket etmeye başlamışlardı.Özellikle de İngiltere, diğer mezheplerdeki Hıristiyanları Protestan yapma amacıylaOsmanlı topraklarında faaliyet göstermeye başlamıştı. Bu faaliyetler yardım dernekleri aracılığıyla,Osmanlı Devleti’ndeki Hıristiyanlar arasında yürütülüyordu. Doğal olarak bu durumMüslüman ve Müslüman olmayan halkın aralarının açılmasına neden oluyordu. Bu çalışmadaSiirt’te yaşanan bir vakʹa örneğinden yola çıkılarak, bu faaliyetlere Müslüman halkın tepkisive Osmanlı Devleti’nin bakış açısı incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti,  İngiltere, Misyonerlik, Siirt, Yusuf Yunanî

Assassination of Yusuf Yunanî and Its Effects on Ottoman-English Relations

Öz

The non-Muslims with The Reforms in The Ottoman Empire received equal rights with the muslim citizens. In addition, some of the rights and privileges were granted to the non‐Muslims. However, this stuation was reacted by the Muslims in the Ottoman Empire because non‐Muslims began to act in accordance with policies of the States pursuing emperialist poli‐cies. In particular, the United Kingdom, which wanted to convert other christians to protes‐tant ones began to operate in the Ottoman’s territore. These activities were conducted among the Christian People of the Ottoman Empire via charity organizations. Naturally, this situa‐tion caused break‐up between the muslims and non‐muslims. In this study, we aim to study the response of muslims to these activities and the views of the Ottoman State based on the example of a case in Siirt.

Anahtar Kelimeler

Missionary, Siirt, The Ottoman Empire, The United Kingdom, Yusuf Yunanî

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA.),
• Dahiliye  Nezareti  Muamelat  Evrakı  (DH.TMIK.M.),  Dosya  No:  29/Gömlek  No:  29;  29/50; 32/85.
• Yıldız  Perakende  Evrakı  Adliye  ve  Mezahib  Nezareti  (Y.PRK.AZN.),  Dosya  No:20/Gömlek: 5.
• Yıldız  Tasnifi  Perakende  Evrakı  Mabeyn  Başkitabeti  (Y.PRK.BŞK.),  Dosya  No:  58/Gömlek No: 80.
• Yıldız Tasnifi Sadaret Resmi Maruzat Evrak (Y.A.RES.), Dosya No: 98/Gömlek No: 33.
• The National Archives (TNA.),
• Forreign Office (FO.), 78/5054.
• AKÇORA,  Erginöz  (1994).  Van  ve  Çevresinde  Ermeni  İsyanları  (1896‐1916),  İstanbul:  Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• AYDIN, Mithat (2006). “Amerikan Protestan Misyonerlerinin Ermeniler Arasındaki  Faaliyetleri  ve  Bunun  Osmanlı‐Amerikan  İlişkilerine  Etkisi”,  OTAM  XIX,  Ankara, s. 79‐122.
• BERKES, Niyazi (2003). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Bitlis Vilayet Salnamesi, 1310.
• BOZKURT,  Gülnihal  (1996).  Gayrimüslim  Osmanlı  Vatandaşlarının  Hukuki  Durumu  (1839‐1914), Ankara: TTK Basımevi.
• DEDE, Mevlüt (2011). “Osmanlı Döneminde Çok Kültürlü Yaşama Bir Örnek: XVI.  Yüzyılʹda  Mardinʹde  Sosyal  Hayat”,  Ulusal  Malatya  Sempozyumları  II.  Sürdürülebilir Kentleşme ve Kentlilik, Malatya.
• HALAÇOĞLU, Ahmet (2007). Bir Ermeninin İtirafları (1895 Maraş ve Zeytun Olayları).  Ankara: Yeni Türkiye Yay.
• İNALCIK,  Halil  (1964).  “Tanzimatʹın  Uygulanması  ve  Sosyal  Tepkiler”,  Belleten,  XXVII/112, Ankara, 624‐690.
• ORTAYLI,  İlber  (2011).  Tanzimat  Devrinde  Osmanlı  Mahallî  İdareleri  (1840‐1880),  Ankara: TTK Basımevi.
• KARADENİZ,  Yılmaz  (2011).  “Bitlisʹte  Ermenilerin  Müslüman  Halka  Yaptıkları  Katliamlar  ve  Batılı  Devletlerin  Katliamlardaki  Rolü  (1913‐1919)”,  Turkish  Studies, 6/1, Erzincan, 1405‐1420.
• KARAL, Enver Ziya (1999). Osmanlı Tarihi, Cilt V, Ankara: TTK Basımevi.
• KARAL, Enver Ziya (2000). Osmanlı Tarihi, Cilt VI, Ankara: TTK Basımevi.
• KAYNAR, Reşat (2010). Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat, Ankara: TTK Basımevi.
• SEVİNÇ,  Necdet  (2002).  Osmanlıdan  Günümüze  Misyoner  Faaliyetleri,  İstanbul:  Milenyum Yay.
• SEZER, Cemal (2010). “Amerikan Misyonerlerinin Ermeni Meselesine Etkileri (1890‐ 1914)”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3/1‐2, Çorum, 57‐69.
• TORUN,  Fatih  Sadık  (2012).  “Osmanlı  Taşra  İdaresinin  Yeniden  Yapılanma  Süreci  (1842‐1876)”, Karadeniz Araştırmaları, 32, Ankara, 81‐97.