“Haydi, Hadi, Hayda” Kelimeleri Üzerine

Yıl 2011, Sayı: 30, 55 - 70, 01.12.2011

Mustafa Toker

Öz

Türkçede zaman içerisinde bazı kelimelerin ses, yapı, anlam ve tür bakımından değişikliklereuğradıkları görülür. Bu yazıyla incelediğimiz haydi kelimesi ve fonetik türevleri de bize görefiil iken edata dönüşmüş kelimelerimizdendir. Kelimenin kökeni hakkında dört görüş ileri sürülmüştür:1. Yabancı kökene dayanır. 2.hay+di- yapısından ortaya çıkmıştır.3. hay+di yapısındanoluşmuştur. 4.hayda- fiiline dayanır. Kelime hakkında daha önce ileri sürülen görüşlerdekelimenin diğer Türk topluluklarında kullanılıp kullanılmadığı üzerinde durulmaksızın,Türkiye Türkçesindeki şekli üzerinden sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu araştırmada diğerTürk lehçelerindeki şekilleri de göz önünde bulundurularak kelimenin hayda- fiiline dayandığıispat edilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

haydi-hadi-hayda, köken bilgisi, tür değiştirme, Türkiye Türkçesi, Türk Lehçeleri

About the Words “Haydi, Hadi, Hayda”

Öz

In Turkish some words have changed in time in terms of voice, structure, meaning and kind. In our opinion, the word “haydi” and phonetic derivatives which we analyze in this article is one of our words that turned into adverb from verb. About this word four opinions have been suggested. 1. It is based on a foreign origin. 2. It has emerged from the structure hay+di. 3. It has been formed from the structure hay+di. 4. It is based on the verb hayda. Inpreviously suggested opinions about the word, it has been tried to reach a conclusion on its form in TurkeyTurkish without considering whether the word has been used in other Turkish societies or not. In this research, considering its forms in otherTurkish dialects it is tried to prove that the word is based on the verb hayda.

Anahtar Kelimeler

haydi-hadi-hayda, etimology, conversion, Turkey Turkish, Turkish Dialects