Tarihi Yeniden Kurma Kuramı: Veli Baba Üzerine Anlatılan Efsaneler

Yıl 2011, Sayı: 30, 115 - 127, 01.12.2011

Halil Altay Göde

Öz

Bilgi haline gelmiş folklorik malzemenin içerisinde sözlü olarak günümüze taşınan efsaneler, yaşanılan bölgenin tarihiyle, coğrafyasıyla yakından ilgili anlatmalardır. Efsane, “Gerçek veya hayali yer, şahıs ve olay hakkında anlatılan kısa hikâyelerdir” şeklinde tanımlanır. Efsane anlatıcıları efsaneyi üzerine yüklenen olağanüstülüklere rağmen gerçek olarak kabul eder ve bu inançtan hareketle yaşadığı coğrafyada geçtiğine inandığı bir olayı veya o coğrafyadan geçtiğini düşündüğü tarihî bir şahsiyeti, yaşamış olduğu coğrafyadaki bir mekânla birleştirerek anlatıverir. Bir efsaneden hareketle bölge tarihinin yeniden kurulması veya tarihin yeniden yazılması söz konusu değildir ama efsanenin içinde yer alan gerçekler göz önüne alınacak olursa da tarihçilere küçük de olsa ipuçları vereceği ve disiplinler arası bir çalışmayla sonuca ulaşılabileceği bir gerçektir. Çünkü “Sözlü tarih, tarihin kabul edilmiş mitlerini ve baskın yargılarını yeniden değerlendirme, tarihin toplumsal anlamını kökten dönüştürme aracıdır. İnsanlara tarihlerini kendi sözleriyle geri verir. Onlara geçmişi verirken geleceği kurmak için de yol gösterir.

Anahtar Kelimeler

Efsane, Veli Baba, tarihi yeniden kurma, bitmeyen yiyecek

The Theory of Re-Writing History: Legends Told Over Veli Baba

Öz

Of folkloric materials, legends transferred to the present day orally are narrations closely-connected to the geography and history one lives in. Legends are defined as “Short stories about real or imaginary setting, person and event.” Despite supernatural things, legend narrators consider legends real and narrate an event or an historical person combining with setting where he lives. From this, it is out of the question to re-write a district’s history. However, considering some realities in the legend it is possible for historians to get some clues via interdisciplinary work. Oral history is a means to re-assess history’s received myths and dominant judgments. It gives man their history back by their own words, thus giving them the past and showing the way to the future as well.

Anahtar Kelimeler

Legend, Veli Baba, re-write the history, endless food