Türkiye Selçuklularında Bazı Sünnî Tasavvuf Hareketleri

Yıl 2010, Sayı: 28, 295 - 328, 01.12.2010

Ali Üremiş

Öz

Bu makalede, özellikle XIII. yy.ın başlarından itibaren Moğol istilâsı önünden kaçan şeyh vedervişlerin, siyasî ve iktisadî bakımdan tek huzurlu ve sığınılacak ülke konumundaki Anadolu’yagelip yerleşerek, dinî-tasavvufî faaliyetlerini hızla yaymaya başlamaları, ağırlıklı olarakda Mevlevî, Rifâî ve Kâzerûnî tarikatları üzerinde durulmuştur. Bilhassa o dönemin Anadolu’suna,hatta sonraki asırlara, her yönüyle damgasını vuran Mevlâna ve Mevlevîlik konusunadaha fazla önem verilmiştir. Çünkü o dönemde Selçuklu sultanları ve diğer devlet adamlarınınekserisiyle, henüz adlarına kurulmuş birer tarikatları olmasa da Konya’da bulunan veya burayagelip giden Sadreddin Konevî, Fahreddin Irâkî, Yunus Emre vb. pek çok mutasavvıf ileçeşitli münasebetleri görülen Mevlâna; her bakımdan devrinin mihverini teşkil etmiştir. Bunabağlı olarak, Türkiye Selçukluları zamanındaki Sünnî Tasavvuf hareketlerinin genel görüntüsünütamamlamak üzere, Mevlâna ve Mevlevîliğin; Rifâîlerden Kâzerûnîlere ve zaman zamannüfuz mücadelesine girişmek durumunda kaldığı Ahilere varıncaya kadar birçok tasavvufîzümreyle münasebetleri, bu ilişkilerin neticeleri ve birbirleriyle etkileşimleri ana hatlarıylaortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

The Some Sunni Mystical Activities In The Era Of Turkey Seljuks

The Some Sunni Mystical Activities In The Era Of Turkey Seljuks

Öz

In this article, especially it have been studied that from beginning of XIII. century, sheik and dervish escaping from Mongol invasion had lived in Anatolia where only country refuge for them in peace as political and economic that they spreaded religion-mystical activities fastly, heavly on Mevlevi, Rifai and Kazeruni sects. Particularly, to Anatolia of this era, even subsequent era, Mevlana and Mevlevilik that all aspect had marked has been underlined. Because Mevlana interacting with Seljuk sultans and most other politicians of his era such as Sadreddin Konevi, Fahreddin Iraki, Yunus Emre etc. although not been established in the names of sects many sufi, in Konya or going in or going out had marked his era from all aspects. Accordingly, in order to complet the general aspect of activity of sunni mystical in the period of Turkey Seljuks from Rifais to Kazerunis to Ahis they had to sometime struggle for influence, we have tried to put forth briefly the relations with a lot of mystical groups, the results of these relations and in teractions with each other

Anahtar Kelimeler

Anatolia, Mysticism, Mevlâna, Mevlevîlik, Ahilik, Rifâîlik, Kâzerûnîlik