Selçuklu İktidarının Belirlenmesinde Rol Oynayan Güçler ve Alâeddîn Keykubâd'ın Türkiye Selçuklu Tahtına Çıkışı

Yıl 2009, Sayı: 25, 1 - 38, 01.12.2009

Salim Koca

Öz

Türkiye Selçuklu Devletinde hanedan üyelerinin iktidara gelişlerinde, yani tahtaçıkışlarında çeşitli yöntemler uygulanmıştır. Bunlardan biri de hanedan üyelerinden birinindevlet adamları ve komutanlar tarafından yapılan seçim ve tercihle iş başına getirilmesidir.Sultan Alâeddîn Keykubâd da Türkiye Selçuklu tahtına devlet adamları ve komutanların ortakkararı ile çıkarılmıştır. Bu seçim ve tercihte zamanın ordu komutanı (Beylerbeyi) SeyfeddînAyaba başlıca rol oynamıştır. Fakat, Seyfeddîn Ayaba’nın Türkiye Selçuklu idaresi üzerindekirolü ve etkisi bununla sınırlı kalmamıştır. O, devlet adamlarının ve komutanların büyükkısmını etkisi ve kontrolü altına alarak, bütün Selçuklu idaresi üzerinde de hâkimiyet kurmakistemiştir. Fakat Seyfeddîn Ayaba, Alâeddîn Keykubâd’ın şahsında, uysal ve her şeye boyuneğen bir hükümdar bulamamıştır. Böylece, Sultan ile Beylerbeyi ve ekibi arasında başlayaniktidar mücadelesi, gittikçe şiddetlenerek, sonunda tarafların birbirini bertaraf etme gibi tehlikelibir safhaya ulaşmıştır. Bu hususta elini daha çabuk tutan Sultan Alâeddîn Keykubâd,iktidarı önünde oluşmuş olan bu tehdit edici gücü tasfiye ederek, hem hayatını ve iktidarınıkurtarmış hem de idareyi daha emniyetli ve sağlıklı bir yapıya kavuşturmuştur

Anahtar Kelimeler

Türkiye Selçuklularında tahta çıkış, Sultan I. Alâeddîn Keykubâd, Beylerbeyi Seyfeddîn Ayaba İktidar mücadelesi, Toplu ümerâ tasfiyesi (Siyaseten katl), Emîr-i Dâd, Müsadere.

(The Nature of the Forces Determining Political Power in the Seljuk State and the Accession of ‘Alâ al-dîn Kayqubâd to the Throne of Anatolian Seljuk)

Öz

During the ascensions of royal family members to power at the Anatolian Seljuk State, various methods were used. One of these was the crowning of one of royal family members by dignitaries and commanders with election and selection. Sultan ‘Alâ al-dîn Kayqubâd was also brought on the Anatolian Seljuk throne by the common decision of dignitaries and commanders. At this election, the army commander (Beglerbegi) of that time, Sayf al-dîn Ayaba, had the primary role. However, Sayf al-dîn Ayaba’s role and influence on Anatolian Seljuk rule was not limited only with this. After getting most of the dignitaries and army commanders under his influence and control, he also desired to establish his hegemony on the entire Anatolian Seljuk administration. However, Sayf al-dîn Ayaba could not find an easygoing and obedient character on the personage of ‘Alâ al-dîn Kayqubâd. Thus, the struggle of hegemony that had started between the Sultan and the Beglerbegi and his team got increasingly violent and in the end, came to a dangerous phase in which both sides tried to get rid of each other. Sultan ‘Ala al-dîn Kayqubâd, acting faster on that matter, purged this power that had formed in front of his hegemony and while saving his life and rulership, also secured his administration in a safer and healthier structure

Anahtar Kelimeler

Ascension among the Anatolian Seljuks, Sultan ‘Alâ al-dîn Kayqubâd I, Beglerbegi Sayf al-dîn Ayaba, Struggle for rulership, collective purge of commanders (umarâ), (Political murder), Amîr-i Dâd, Confiscation