Büyük Selçuklu Sultanı Melikşâh’ın Suriye, Filistin, Mısır Politikası ve Türkmen Beyi Atsız

Yıl 2007, Sayı: 22, 1 - 37, 01.12.2007

Salim Koca

Öz

1040 yılında Horasan’da kendi devletlerini (Büyük Selçuklu Devleti) kurup, kısa süredeİran ve Irak topraklarına hükmeden Selçuklu beylerinin önünde, iki önemli dış politikahedefi olmuştur. Bunlardan biri Anadolu’yu fethederek, Türklüğe ve İslâmiyete yeni biryurt kazandırmak, diğeri ise Suriye, Filistin ve Mısır’ı fethederek, İslâm dünyasınınsiyasî birliğini sağlamaktı. Suriye, Filistin ve Mısır’ın fethi meselesi hem Sultan Tuğrul Beyhem de Sultan Alp Arslan tarafından ele alınmıştır. Fakat, her iki sultan da önlerineçıkan engeller yüzünden bu teşebbüslerini ertelemek zorunda kalmışlardır. Bu ülkelerdenGüney Suriye ve Filistin, ancak Sultan Melikşâh zamanında, Türkmen Beyi Atsız tarafındanfethedilebilmiştir. “Melikü’l-Mu’azzam” (Büyük hükümdar) unvanını alan Atsız, buülkelerde Büyük Selçuklu Devletine bağlı bir Türkmen Beyliği oluşturmuştur. Atsız,Mısır’ı da alarak faaliyetini tamamlamak istediyse de, bu teşebbüsünde başarılı olamamıştır.Dolayısıyla, Büyük Selçuklu sultanlarının Suriye, Filistin ve Mısır politikalarındaancak kısmen başarı sağlanabilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tuğrul Bey, Alp Arslan, Melikşâh, Büyük Selçuklu Devleti, Suriye, Filistin, Mısır, Türkmen Beyi Atsız, Kudüs, Şam.

The Great Seljuqid Sultan Melikshâh’s Policies on Syria, Palestine, Egypt and the Turkmen Chieftain Atsız

Öz

There have been two important foreign policies of Seljuqid chieftains, who had founded their own state (The Greater Seljuqid State) at Khorasan in the year 1040, and had conquered Iran and Iraq in a short time. One of these was to conquer Anatolia and make it a new homeland for Turks and Islam, while the other one was to establish unity in the Islamic world by conquering Syria, Palestine and Egypt. The question of the conquest of Syria, Palestine and Egypt had been handled by both Sultan Tughrul Bey and by Sultan Alp Arslan. However, both sultans had to postpone their plans because of some obstacles on their way. Among these lands, Southern Syria and Palestine had been conquered by the Turkmen chieftain Atsız during the reign of Sultan Melikshâh. Atsız, who acquired the title “Maliku’l-Mu’azzam” (Great Ruler), founded a Turkmen principality on these lands, being dependent on the Greater Seljuqid State. Atsız wanted to complete his quest by conquering Egypt too, but he was unsuccessful in his attempt. Thus, only partial achievement has been acquired in the Greater Seljuqid sultans’ policies on Syria, Palestine and Egypt

Anahtar Kelimeler

Tughrul Bey, Alp Arslan, Melikshâh, The Great Seljuqid, Syria, Palestine, Egypt, Turkmen chieftain Atsız, Jerusalem, Damascus