Tiyatro Eserlerinde Halide Edip Adıvar

Yıl 2005, Sayı: 17, 163 - 185, 01.12.2005

Mustafa Özcan

Öz

Son yıllarda Kurtuluş Savaşını konu edinen birçok oyun yazılmıştır. Oyun yazarlarımız bu büyük mücadeleyi çeşitli yönlerden ele almışlardır. Bu sırada da Kurtuluş Savaşına katılan gerçek kahramanların hayatlarından kesitler vermişlerdir. Halide Edip Adıvar, Kurtuluş Savaşına katılmış bir yazarımızdır. Dolayısıyla kimi oyunlarda ondan da bahsedilmiştir. Halide Edip Adıvar, kadın romancılarımızın en ünlülerinden birisidir. Bu yüzden onun hayatı birçok oyun yazarımızın dikkatini çekmiştir Özellikle çocukluğu, okul yılları, evlilikleri, yazarlığa başlayışı, vatan savunmasına katılmış olması, oyun yazarlarına ilgi çekici gelmiş ve bunları oyunlarına yansıtmışlardır. Bilhassa ülkemizin düşman istilâsından kurtarılması yolundaki gayretlerinden hep övgüyle söz edilmiştir. Halide Edip, Orhan Asenanın ilk oyunu olan 16 Mart1920'de, daha çok Kurtuluş Savaşına katılma aşamasından itibaren yer almıştır. Selim İlerinin Allaha Ismarladık Cumhuriyetinde ise dönemin en ünlü üç kadının hayatından kesitler aktarılmıştır. Bu ünlü üç kadının ilki, Atatürkün eşi Latife Hanım, ikincisi Halide Edip Adıvar, birdiğeri de tiyatro tarihimizde sahneye ilk çıkan Müslüman Türk kadını Afife Jaledir. Güngör Dilmen de Hâkimiyet-i Milliye Aşevinde, Halide Edipi, Ankaraya gelişinden itibaren anlatır ve onu pek çok olayın tanığı olarak gösterir. Recep Bilginer ise Savaştan Barışa, Aşktan Kavgaya adlı oyununda, savaşın hemen ertesindeki gelişmelere ışık tutar. Bilgesu Erenus onu, Halidede çocukluğundan başlayarak bütün korkularıyla birlikte verir. Çelişkilerini, zaaflarını, meziyet ve gayretlerini anlatmaya çalışır. Sonuç olarak Halide Edip en detaylı ve canlı bir şekilde Halidedekarşımıza çıkar. Halide Edipten bahseden oyunların bütünü elden geçtiği zaman, onun hayatının bütün güzellikleri ve kırgınlıklarıyla işlendiği görülür. Eserlerde birçok yönüyle yaşatıldığı anlaşılır. Sadece yurtdışındaki yaşayışı ile yurda döndükten sonraki hayatı hakkında yeterli bilgi sahibi olamayız. Bunun da oyun yazarlarımıza teatral gelmediği kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler

Halide Edip Adıvar, tiyatro eseri, oyun kişisi olarak Halide Edip

Halide Edip Adıvar In Dramatıc Works

Öz

Recently there are a lot of works which concern the Independence War. Playwrights focus on this subject with different aspects by giving the real life of heroes in the war. Halide Edip Adıvar is one of our writers who took role in the war. Halide Edip Adıvar is one of the most popular woman novelist. Therefore her life is the subject of many playwrights. Especially her childhood, school days, marriage, being a writer, participating to war are interesting themes for them.In Orhan Asena’s first play 16 Mart 1920 Halide Edip is seen when she struggles actively in the war. Selim İleri deals with three important woman of the day in his work, Allaha Ismarladık Cumhuriyet. The first one is the wife of Atatürk, Latife Hanım, the second woman is Halide Edip Adıvar, and the third one is the first Muslim artists Afife Jale. Güngör Dilmen, in Hâkimiyet-i Milliye Aşevi, begins to tell the life of Halide Edip when she came to Ankara and portray her as a witness of every event in the war. In Savaştan Barışa, Aşktan Kavgaya Recep Bilginer focus on the events after the war. Bilgesu Erenus studies her childhood with her fears in Halide. She tries to give Halide Edip’s conflicts, abilities and ambition. It is clear that she presents her completely in Halide. When it is analysed every work which deals with Halide Edip it is easy to see her life completely. Most of her aspects are given in the plays. Her life in the foreign countries and the period after she returned to our country are not studied. The reason can be that these events do not seem theatrical to playwrights

Anahtar Kelimeler

Halide Edip Adıvar, Dramatic Plays, Halide Edip as a character in the plays