HALİD SAİD’E GÖRE OSMANLI, ÖZBEK, KAZAK LEHÇELERİNDE ŞEKİL/ZAMAN EKLERİ VE BU EKLERİN ŞU ANDAKİ DURUMU

Yıl 2004, Sayı: 15, 1 - 39, 01.12.2004

Mustafa Toker

Öz

Bu makalede, Halid Said tarafından 1926 yılında yazılan Osmanlı, Özbek, KazakDillerinin Mukayeseli Sarfı adlı eserde verilen Görülen Geçmiş Zaman, DuyulanGeçmiş Zaman, Şimdiki Zaman, Geniş Zaman, Gelecek Zaman ile Şart, İstek, Gereklilikve Emir çekimlerinin bugünkü Türkiye Türkçesi, Özbek Türkçesi ve Kazak Türkçesindekidurumlarını karşılaştırmalı olarak inceledik. Bu inceleme sonucunda, Halid Said’inverdiği şekillerin büyük bir kısmının bugün de kullanıldığını; ancak, bu lehçelerdebugün kullanılmakta olan pek çok şekilden yazarın söz etmediğini tespit ettik. Yazıldığıdönem ve şartlar göz önünde bulundurularak eserdeki eksiklikler mazur görülmelidir.Sovyet Türkolojisinin ilk karşılaştırmalı gramer kitabı olmakla birlikte; yazar, imkânlardahilinde elinden gelenin en iyisini yapmaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Halid Said, Osmanlı Türkçesi, Türkiye Türkçesi, Özbek Türkçesi, Kazak Türkçesi, Bildirme ve Tasarlama Kipleri

MODAL/TENSE SUFFIXES IN OTTOMAN, UZBEK, KAZAK DIALECTS ACCORDING TO HALİD SAİD AND THE CURRENT SITUATION OF THESE SUFFIXES

Öz

In this article, we studied the stuation of tenses and modals in current Turkey Turkish, Uzbek Turkish and Kazak Turkish comparatively-given in Osmanlı, Özbek, Kazak Dillerinin Mukayeseli Sarfı written by Halid Said in 1926. We have determined that a major part of the forms, that Halid Said had given, are being presently used; nevertheless, the author did not mention many forms being presently used in these dialects. The insufficiencies in the book should be excused considering the date in which the book was written and the conditions. Although it is the first comparative grammar book of Soviet Turcology, the author had tried everything possible to do his best

Anahtar Kelimeler

Halid Said, Ottoman Turkish, Turkey Turkish, Uzbek Turkish, Kazak Turkish, Tenses and Modals