16.YÜZYIL DİVAN ŞİİRİNDE “ŞİİR, SÖZ ve ŞAİR”LE İLGİLİ ANLAM ALANLARI (KELİMELER ve TERKİPLER)

Yıl 2004, Sayı: 15, 53 - 64, 01.12.2004

Yavuz Bayram

Öz

Bu yazıda, öncelikle, 16.yüzyıl divan şairlerine ait on bir Türkçe divanda geçen veşiirle doğrudan ya da dolaylı olarak ilgisi bulunan kelimeler tespit edilmiştir. Böylece “şiir,söz ve şair”le ilgili, altmış civarında kelimeden oluşan, üç temel poetik anlam alanı eldeedilmiştir. Bu anlam alanları, divan şairlerinin şiir dünyalarıyla ilgili çalışmalar içinoldukça önemli işlevlere sahiptirler. Çünkü sözü geçen anlam alanlarında yer alankelimeler, divan şairlerinin şiirle ilgili görüşlerinin özeti niteliğindedirler.Yazıda daha sonra, bu poetik kelimeler üzerine kurulmuş olan terkipler ele alınmıştır.Teşbih, tenasüp, teşhis, telmih ve istiâreyle yakından ilgili olan bu terkipler, divan şairlerininşiirle ilgili benzetmeler dünyasını ortaya koymakta ve onların poetikalarınıyansıtmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

16.yüzyıl, şiir, poetika, terkip, anlam alanı

SEMANTIC FIELDS (WORDS AND TERKİPS) RELATED TO POEM, SPEECH AND POET IN DİVAN POETRY OF THE SIXTEENTH CENTURY

Öz

In this article, words directly or indirectly related to poem and mentioned in the eleven Turkish divans belonging to 16th century classical poets have been established. In this way, established nearly sixty words, three basic poetic semantic fields related to “poem, speech and poet” have been obtained. These semantic fields have been an extremely important function for studies related to poem world of the classical Turkish poets. Because, the words mentioned in the semantic fields are the summary of the 16th century classical Turkish poets’ thoughts. Shortly afterwards, compound words established by these poetic words have been evaluated. These compound words related to comparison, symmetry, identification and metaphore reflect the comparison worlds on poem of classical poets and their poetic thoughts.

Anahtar Kelimeler

16th century, poem, poetical, compound words, significant field