Bugut Yazıtı ve Anıt Mezar Külliyesi Üzerine

Yıl 2003, Sayı: 13, 11 - 21, 01.12.2003

Cengiz Alyılmaz

Öz

Moğolistan Halk Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan eski Türk bengütaşlarından biri de Bugut yazıtıdır. Adını Arhangay Aymag'ın Bayn Tsagaan Gol(Kutsal Beyaz Göl) bölgesindeki Bugut dağından alan yazıt, bu dağın yaklaşık 10 kmdoğusundaki geniş ovaya inşa edilmiş I. Köktürk Kağanlığı dönemine ait anıt mezarkülliyesindeki Türk kültür ve medeniyet eserlerinden biridir. Tarihî olayların anlatıldığıbiyografik ve didaktik bir eser olma özelliğini taşıyan Bugut yazıtı, hem içerik hem deşekil açısından sonraki yıllarda vücuda getirilen Türk bengü taşlarına da örnek teşkiletmiştir. Bugut yazıtı ve bu yazıta ait kaplumbağa kaide, bugün Çeçerleg Müzesi’ninbahçesindeki açık alanda sergilenmektedir.

Anahtar Kelimeler

I. Köktürk Kağanlığı, Bugut anıt mezar külliyesi, Bugut yazıtı, Kurttan süt emen çocuk tasviri, Soğutça ve Sanskritçe yazıtlar.

ABOUT THE BUGUT MEMORIAL AND THE COMPLEX OF MAUSOLEUM

Öz

The Bugut inscription is one of the old Turkic inscriptions found in Mongolia. It drives its name from the Bugut Mountain located in the Bayn Tsagaan Gol (The Sacred White Lake) region within the Arhangay Aymag and is one of the Turkic cultural and civic monuments among others in the mausoleum complex which dates back to the First Köktürk Kaganate and constructed on the walley 10 km away from the Bugut Mountain in the East. This Bugut Inscription is a didactic text and a narrator of the historical events. With these features it also set the example for the later Turkic inscriptions. The Bugut inscription and its turtle-like base are exhibited in the garden of Çeçerleg museum.

Anahtar Kelimeler

Köktürk Kaganate I., Bugut Monumental Grave Complex, Bugut Inscription, Depiction ofachild suckling a she-wolf, Sogdian and sanskrit Inscriptions