Firdevsî-i Rûmî ve Tarihçiliği

Yıl 2005, Sayı: 18, 245 - 261, 01.12.2005

Bekir Biçer

Öz

Firdevsî-i Rûmî, XV. ve XVI. yüzyılda yaşayan klasik bir Osmanlı tarihçisidir. Yazar Türktarihine, Türk tarihçiliğine ve Türk kültürüne önemli katkılar sağlamıştır. Türk tarihinin üçayrı dönemine ait eserler yazmıştır.Dâsitân-ı Ceng-i Aheng-i Efrâsiyâb-ı Türk adlı eser İslam Öncesi Türk Tarihi’ne ait bir destandır.Bu destanın varlığı sözlü olarak uzun süredir biliniyorsa da yazılı olarak kayda geçirilmemişti.Firdevsî-i Rûmî bu eseri derledi ve yazılı kayda geçirdi. Bu şekilde kıymetli bir eserkültür hazinemize eklenmiş oldu. Bu menâkıb-nâme eski Türklerin tarihine, sosyal yapısına,edebiyatına ve askeri faaliyetlerine dair önemli bilgiler içermektedir.Firdevsî-i Rûmî, Türk kültür tarihinin en değerli eserlerinden birisi kabul edilen Hacı BektaşMenâkıb-nâmesinin yazarıdır. Yazar, halk arasındaki tarihsel rivayetleri derlemiş ve Velâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Veli adıyla bilinen eser ortaya çıkmıştır. Menâkıb-nâme bir edebiyat vefolklor kitabı olduğu kadar aynı zamanda tarih kitabıdır. Yazar bu eserine Ahmed Yesevî geleneğineait rivayetleri ve kendi çağına ait bilgileri de eklemiştir. Bu destansı eserde SelçukluTarihi, Anadolu’nun Türkler tarafından fethi, Anadolu’daki Türkmen Dervişler ve onlarınfaaliyetleri hakkında kayda değer bilgiler verilmiştir. Bir Osmanlı tarihçisi olan yazarımız,Osmanlı Tarihi’ne de bazı önemli bilimsel katkılar sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Efrâsiyâb, Menâkıb-nâme, Velâyet-nâme, Selçuklular, Fetih

Firdevsî-i Rûmî And His Historiograpy

Öz

Firdevsi-i Rûmi who lived in XV th. and XVI th. century was a classic Ottoman Historian. The author made some important contributions to Turkish History, Turkish Historiography and Culture of Turkish . He wrote a lot of work belonging to three different periods of our history. Dasitân-ı Ceng-i Aheng-i Efrâsiyâb-ı Turk which belong to pre-Islamic religion is a Turkish epic, the existence of which is known orally but not in written form. Firdevsi-i Rûmi complied and wrote it. İn this way a precious work was added to our cultural treasure. This epic convey important knowledge about the history of ancient Turkish society, literature and military activities. Firdevsi-i Rumi is also an author of Hacı Bektaş Menâkıb-nâmesi which is regard as the most valuable work of Turkish cultural history. He composed some historical experiences from folk and made up a book known as Velâyet-nâme-i Hunkâr Hacı Bektâş-ı Veli. Menâkıb-nâme is a literary and folklore book but at the same time it is a history book. İn this work, the author collected all accounts concernig Ahmed Yesevi’s tradition and he included the knowledge relating to his age. He mentioned the history of the Seljuk, the conquest of Anatolia by the Turks and Türkmen the Dervishes and their important activities in this epic book. Our author as an Ottoman Historian made some significant scientific contributions to the Ottoman History.

Anahtar Kelimeler

Efrâsiyâb, Menâkıb-nâme, Velâyet-nâme, Seljukids, Conquest