KLÂSİK TÜRK ŞİİRİNDEKİ LEYLÂ MAZMUNUNDAN MODERN TÜRK ŞİİRİNDEKİ LEYLÂ İMGESİNE: MEHMET AKİF’İN KALEMİNDEN LEYLÂ ŞİİRİ

Yıl 2017, Sayı: 42, 251 - 271, 19.12.2017

Şevkiye Kazan Nas

https://doi.org/10.21563/sutad.368619

Öz

Bütün zamanların en güzel aşk hikâyesi olarak kabul edilen Leylâ ve Mecnûn hikâyesinin Leylâ’sı klâsik Türk şiirinden modern Türk şiirine pek çok şaire ilham kaynağı olmuş; şiirde mazmun veya imge olarak kullanılagelmiştir. Gelenekten büyük oranda istifade eden modern Türk şairleri, şiirlerinde tasvir ettiği kadının adını Leylâ koyarlarken klâsik Türk şiirindeki Leylâ ve Mecnûn hikâyesinin kadın kahramanı Leylâ’nın güzel kadın imajından faydalanmak ve onu kendi hayatlarıyla özdeşleştirmek istemişlerdir.

Çalışmamızda klâsik Türk şiirinden modern Türk şiirine Leylâ mazmununun nasıl ele alındığı sunulduktan sonra Mehmet Akif Ersoy’un ‚Leylâ‛ şiiri açıklanmış ve Leylâ imgesinin nasıl kullanıldığı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klâsik Türk şiiri, mazmun, imge, Leylâ, Mehmet Akif Ersoy

FROM THE LEYL MAZMUN IN THE CLASSICAL TURKISH POETRY TO THE LEYL IMAGE IN MODERN TURKISH POETRY: MEHMET AKIF’S “LEYL” POEM

Öz

The story of Leylâ vu Mecnûn considered as the most beautiful love story of all time’s Leylâ has been inspired by many poets from classical Turkish poetry to modern Turkish poetry. She has used as mazmun and image in poetry. Turkish poets who benefits from tradition majorly have gived the name Leylâ to woman they describe their poem. Because they have made use of beautiful woman image of female hero Leylâ of the story of Leylâ and Mecnûn in classical Turkish poetry. In this way, they have identified Leylâ with their own life.

In this report, after how to handle Leylâ mazmun from classical Turkish poetry to modern Turkish poetry is offered, Mehmet Akif Ersoy’s ‚Leylâ‛ poem will be explained and how to used Leylâ image in this poem will be viewed.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Poetry, mazmun, image, Leylâ, Mehmet Akif Ersoy

Kaynakça

• AKAY, Hasan (2006), ‚Âkif’in ‘Gece’sini Gündüz Eden Sır: Sözde ‘Şiir’ Gözde’ Leylâ‛, Yedi İklim, (201):57-60.
• AKSAN, Doğan (2004), ‚İmge‛, Cumhuriyet Döneminden Bugüne Örneklerle Şiir Çözümlemeleri, Ankara: Bilgi Yay.
• AKSAN, Doğan (2013), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Ankara: Bilgi Yay.
• AKTAŞ, Şerif (2008), ‚Mehmet Âkif ve İnsan‛, Hece, Mehmet Akif Özel Sayısı, Ankara.
• AKÜN, Ömer Faruk (1994), ‚Divan Edebiyatı‛ Mad. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.9: 389-424.
• ALİYEV, Sabir (1996), ‚Leylî ile Mecnûn‛da Şairin Tanrı ve İnsan Sevgisi‛, Fuzûlî Kitabı 500. Yılında Fuzûlî Sempozyumu Bildirileri, 24-26 Ekim 1996, İstanbul: Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yay.: 245-247.
• ASYA, Arif Nihat (2008), Duâlar ve Âminler, İstanbul: Ötüken.
• AY, Arif (2006), Güne Doğan Koşu-Toplu Şiirler- (1974-2006), Ankara:, Hece Yay.
• AYDEMİR, Yaşar (2000), Behiştî Divanı, Ankara: MEB Yay.
• BEYATLI, Yahya Kemal (1983), Kendi Gök Kubbemiz, İstanbul: Fetih Cemiyeti.
• BEZİRCİ, Asım (hzl.) (1983), Ahmet Haşim Bütün Şiirleri, İstanbul: Can Yay.
• BOZDOĞAN, Ahmet (2008), Modern Edebî Metinleri Besleyen gelenek Unsurlarının Hicvinde Kişisel Husumetin ve Siyasal Düşüncenin Rolü (veya) ‚Yahya Kemal’in Leylâ’sı‛na Bir Nazar, 38. ICANAS Edebiyat Bilimi Sorunları ve Çözümleri Bildiriler, C.1 (s.339-351), Ankara: AKM Yay.
• COŞKUN, Menderes (2007), Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar, İstanbul: Dergâh Yay.
• ÇANTAY, Hasan Basri (1996), Âkifnâme (Mehmet Akif), İstanbul: Ahmet Sait Matbaası.
• ÇİFTÇİ, Sinan (2008), ‚Mehmet Akif’in Şiirinde Kavlî Dua‛ Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (1/4):114-128.
• DEMİREL, Şener (2007), ‚Mazmundan İmgeye Bir Yolculuk‛, A.Ü. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, C.2, S.2:138-151.
• DENİZ, Sebahat (2008), ‚Şairlerin Gizli Dili: Mazmun‛, Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve Şifreler, (Ed. Emine Gürsoy Naskali, Erdal Şahin), İstanbul: Picus Yayıncılık.
• DOĞAN, Muhammed Nur (2010), Fuzûlî - Leylâ ve Mecnûn, İstanbul: Yelkenli Kitabevi.
• DURMUŞ, Mithat (2014), ‚Gölgeden Aydınlığa: Bir Bilinç sağaltımı Olarak Mehmet Akif Ersoy‛, Mehmet Âkif ve Gölgeler, Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yay.
• DÜZDAĞ, M.Ertuğrul (1984), Mehmet Akif, Safahat, İstanbul: İnkılap Yay.
• ENGİNÜN, İnci (hzl.) (2012) Ahmet Hamdi Tanpınar Bütün Şiirleri, İstanbul: Dergâh Yay.
• ERBAY, Nazire (2015), Klasik Türk Şiiri Gazellerinde Leyla, İstanbul: Fenomen Yay.
• ERCİLASUN, Bilge (1988), ‚Bülbül ve Leylâ‛, Türk Kültürü, S.88, Ankara.
• ERSOYLU, İ.Halil (1989), Cem Sultan’ın Türkçe Divanı, Ankara: AKM Yay.
• FEDAİ, Özlem (2014), ‚Mehmet Akif’in Mısır’daki Mağarasından Yansıyan: Gölgeler‛, Mehmet Âkif ve Gölgeler, Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yay.
• FİKRET, Tevfik (2005), Şermin (Çev. Abdullah Uçman, Şerife Ünlü Kurt) Ankara: Çağrı Yay.
• GENÇ, İlhan (2006), Leylâ ile Mecnûn’un İki Şairi Fuzuli ve Sezai Karakoç, İstanbul: Şule Yay.
• HANÇERLİOĞLU, Orhan (1992), Türk Dili Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İPEKTEN, Haluk (1997), Nâilî Hayatı, Edebî Kişiliği ve Bazı Şiirlerinin Açıklamaları, Ankara: Akçağ Yay.
• KARACA, Şeyma (2014), ‚İslâm Medeniyetinin Çöküşü Karşısında Mehmet Akif’in Şiirlerinde Umut ve Umutsuzluk‛, Mehmet Âkif ve Gölgeler, Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yay.
• KARAKOÇ, Sezai (2002), Çıkış Yolu II, Medeniyetimizin Dirilişi Dört Konferans, İstanbul: Diriliş Yay.
• KAZAN NAS, Şevkiye (2011), Celîlî Divanı, Isparta: Fakülte Kitabevi.
• KILIÇ, Filiz (1996), ‚Osmanlı Hanedanından Bir Şair: Şehzade Korkut‛, Bilig, S.2, Ankara.
• LEVEND, Agâh Sırrı (1959), Arap, Fars ve Türk Edebiyatlarında Leylâ ve Mecnûn Hikâyesi, Ankara: Türkiye İş Bankası Yay.
• MENGİ, Mine (2000), ‚Divan Şiir Dilindeki Mana, Mazmun, Nükte Kelimeleri Üzerine Bir Değerlendirme‛,‚Mazmun Üzerine Düşünceler‛ Divan Şiiri Yazıları, Ankara: Akçağ Yay.
• Muallim Naci (1995), Lugat-ı Naci, İstanbul: Çağrı Yay.
• ÖZCAN, Nezahat (2010), Türk Şiirinde Leyla, Ankara: Birleşik Yay.
• ÖZER, Kemal (2009), Yaralı Karanfil, İstanbul: Kırmızı Yay.
• PALA, İskender (1993), ‚Mazmunun Mazmunu‛, ODŞÜM (Hzl. Mehmet Kalpaklı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• PARLATIR, İsmail (2006), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yay.
• RAN, Nazım Hikmet (2002), 835 Satır, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• SARIÇİÇEK, Mümtaz (2014), ‚Gölgeler’de ‚Gölge‛ Arketipi, Mehmet Âkif ve Gölgeler, Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yay.
• TANYERİ, Ali-YAVUZ, Hilmi (hzl.) (2009), Behçet Necatigil Şiirler İstanbul: Yapı Kredi Yay.,
• TÖKEL, Dursun Ali (2008),‚Mehmet Akif’in Divan Şiirine Bakışı‛, Hece (Mehmet Akif Özel Sayısı), S.133.
• TUNÇ, Semra (2010), ‚Klâsik Türk Şiirinde Kadın Şahsiyetler‛ Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/15 Klâsik Türk Edebiyatının Kaynakları Özel Sayısı, -Prof. Dr. Turgut KARABEY Armağanı- (s.225-259).
• TURİNAY, Necmettin (2009), ‚Âkif’in Leylâ-yı Vicdan’ı‛, Mehmet Akif Milli Mücadele ve İstiklal Marşı, Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği.