HASAN RIZÂYÎ’NİN CÛY-I RAHMET ADLI MANZUM GÜLİSTÂN ŞERHİNDE AYET VE HADİS İKTİBASLARI

Yıl 2017, Sayı: 42, 303 - 323, 26.12.2017

Aysun Çelik

https://doi.org/10.21563/sutad.371092

Cited By: 4

Öz

Klasik Türk edebiyatı; ‚Kur’ân, hadis, peygamber kıssaları, evliya menkıbeleri, tasavvuf, mitolojik unsurlar, yerli malzeme‛ gibi temeller üzerine inşa olunmuş, ‚telif, tercüme, şerh ve nazire‛ geleneğinin sayısız mahsulü ile tezyin edilmiştir. Kur’ân-ı Kerîm’in temel kaynak olarak benimsendiği bu edebiyatta hemen her eserde ayet ve hadis iktibaslarına yer verilmiş, bu vesileyle mana veciz şekilde ifadeye çalışılmış ve konu kuvvetlendirilmiştir.

Bu çalışmada; Hasan Rızâyî tarafından kaleme alınan ve Sa’dî’nin Gülistân’ına yazılan tek manzum şerh olarak bilinen Cûy-ı Rahmet adlı eserdeki lafzi ‚ayet ve hadis‛ iktibasları ile bunların nazmen çevirisi incelenmiş, mezkûr ‚ayet ve hadislerin‛ şerh yönteminde kullanımları değerlendirilerek nasihatname kültürüne tesirleri ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sa’dî, Gülistân, Hasan Rızâyî, Cûy-ı Rahmet, ayet, hadis

QURAN AND HADITH QUOTATIONS IN HASAN RIZÂYÎ’S POETIC WORK GULISTAN’S COMMENTARY CALLED CÛY-I RAHMET

Öz

Classical Turkish Literature was established on such bases as hadith, tales of Mohamad, saints’ anecdotes, religion, mythological elements as well as local materials and was enriched with numerous works of ‘copyright, translation, comment and parallel. In this literature in which Quran is acknowledged as the basic source, almost any Quran and hadith quotation is provided and thereby the point is succinctly made clear and reinforced.

In this study, ‘Quran and hadith’ quotations in Cûy-ı Rahmet written by Hasan Rızâyî and known to be the only poetic exposition as well as their poetic exposition style have been analysed, appraising the contribution of these ‘verses and hadiths’ to the exposition style and revealing their impacts on sermon culture.

Anahtar Kelimeler

Sa’dî, Gülistân, Hasan Rızâyî, Cûy-ı Rahmet, Quran Verse, hadith

Kaynakça

• Aclunî, İsmail b. Muhammed (1351-1352), Keşfü’l-hafâ, C. I-II, Beyrut.
• AKOT, Bülent (2013),‚Mevlânâ İdris-i Bitlisî ve Manzum Kırk Hadîs Tercümesi: Hadîs-i Çihil‛, Journal of Islamic Research, S. 24 (2): 71-84.
• AVCI, İsmail (2016), ‚16. Asır Şairlerinden Lutfî’nin Manzum Kırk Hadisi‛, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 16: 1-32.
• BAŞARAN, Selman(1994), Hadislerin Türk Atasözlerine Tesiri, Bursa: Uludağ Üniversitesi Yay.
• BÜYÜKKÖRÜKÇÜ, Tahir (1959), Mevlânâ ve Mesnevî, Konya: Bedir Yay.
• CANKURT, Hasan (2014), Seyyid Hasan Rızâyî El-Aksarâyî Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Miftâhu’s- Sa‘âde Adlı Manzûm Kasîde-i Bürde Şerhi, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmış yüksek lisans tezi).
• CANKURT, Hasan, (2015), Seyyid Hasan Rızâyî El-Aksarâyî Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Miftâhu’s- Sa‘âde Adlı Manzûm Kasîde-i Bürde Şerhi, Aksaray: Aksaray Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kültür Yayınları-11.
• ÇAĞIRICI, Mustafa, (2006), Hasan Rızâyî ve Tezkiretü’s-Sâlikîn ile Mahmûdiyye Adlı Eserleri Tahkîk ve Değerlendirilmesi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
• ÇELİK, Aysun, (2017), Türk Edebiyatında ‘Gülistan’ ve Hasan Rızâyî’nin ‘Cûy-ı Rahmet’ Adlı Manzum Gülistan Şerhi, Konya, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış doktora tezi).
• ÇİÇEKLER, Mustafa (2008), ‚Sa’dî‛, İslam Ansiklopedisi, C. 35, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• ECE, Selami (2002), ‚İktibas‛, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 9: 39-53.
• İLAYDIN, Hikmet (1946), Gülistân, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• KANAR, Mehmet (2013), Sâdi-i Şirâzî, Gülistan, İstanbul: Şule Yay.
• KAPLAN, Yunus (2017, Bahar), ‚Kur’an Surelerine Dair Yazılmış Manzum Bir Örnek Daha: Senâ’î ve Suverü’l-Kur’an’ı‛, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (SUTAD), S. 41: 1-12.
• KARAHAN, Abdülkadir (1954), İslam-Türk Edebiyatında Kırk Hadis, İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
• KARTAL, Ahmet (2001, Kış), ‚Sa’dî-i Şîrâzî’nin Gülistân İsimli Eserinin Türkçe Tercümeleri‛, Bilig, S. 16: 99-126.
• KUZUBAŞ, Muhammet (2003, Yaz), ‚Divan Şiirine Kaynaklık Ermesi Bakımından Kur’ân,‛ Diyanet İlmi Dergi, Yaz: 101-116.
• PALA, İskender (2006), ‚Nasihatname‛, İslam Ansiklopedisi, C. 32, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• SEVGİ, Ahmet (1993), Merdümî, Tuhfetü’l-İslâm (Manzûm Kırk Âyet ve Kırk Hadîs Tercümesi), Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya.
• SEVGİ, Ahmet (2000), Molla Câmî’nin Erba’în’i ve Manzûm Türkçe Tercümeleri, Konya: Alp Ofset.
• UZUN, Mustafa (2002), ‚Kur’ân‛, İslam Ansiklopedisi, C. 26, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• YAVUZ, A. Fikri (2002), Kur’ân-ı Kerim ve Meâl-i Âlisi, İstanbul: Sönmez Yay.
• YILMAZ, Mehmet (2013), Kültürümüzde Ayet ve Hadisler (Ansiklopedik Sözlük), İstanbul: Kesit Yay.