ESKİ TÜRK TARİHİ ARAŞTIRMALARININ İKİ ÖNCÜ İSMİ: MUSTAFA CELALEDDİN PAŞA VE DAVID LÉON CAHUN

Yıl 2017, Sayı: 42, 531 - 546, 29.11.2017

Yusuf Akbaba

https://doi.org/10.21563/sutad.377381

Cited By: 1

Öz

Avrupa’da başlayan bir süreç ile ağırlık kazanan Eski Türk tarihçiliği, Türkiye’de iç ve dış etkenlerle çalışılmaya başlanmıştır. Değişen tarihçilik anlayışının bu durumda etkisi büyüktür. Avrupa’da, seküler ve kendi içinde tutarlı tarih anlayışı, 18. yüzyılın sonlarına doğru yaygınlaşmış ve 19. yüzyılda da etkisini devam ettirmiştir. Eski Türk tarihçiliğinin başlangıcında oldukça mühim rol oynayan iki isim, Mustafa Celaleddin Paşa ve Léon Cahun da bu süreçten etkilenmiştir. Dönemin bu iki ismi üzerine Türkiye’de bu bağlamda çok az çalışma yapılmıştır. Ancak çalışmada da ortaya konulacağı üzere, eski Türk tarihçiliğinin tartışma konuları, alanın ilk eserlerinin ortaya konulduğu zamandan bugüne büyük ölçüde Avrupa’da şekillenmiştir. Türkiye’deki eski Türk tarihi eserleri ise büyük oranda Avrupa’da ortaya atılan tezlere antitez olarak yazılmıştır. Bu durumun örnekleri en erken dönemde dahi görülmektedir. Bu nedenle çalışmada eski Türk tarihçiliğinin ilk eserlerini veren iki önemli isim karşılaştırmalı olarak incelenecektir. İki eserdeki farklı ve benzer yönler, eserlerin hassasiyet noktaları, amaçları ve bu durumdan hareketle bu iki eserin Türk tarihinin antik çağının modern anlamda yazımına nasıl etki ettiği ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Celaleddin Paşa, Léon Cahun, Tarihyazımı, Eski Türk Tarihi

Kaynakça

• AÇIKGÖZ, Halil (2005), Cemil Meriç ile Sohbetler, İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• AKÇURA, Yusuf (1978), Türkçülük: Türkçülüğün Tarihî Gelişimi, İstanbul: Türk Kültür Yay.
• BREGEL, Yuri (1988), ‚Barhold Vasili Vladimirovich‛, Encyclopedia Iranica, C III (8): 830-832.
• BURY, J. B. (2015), A History of the Eastern Roman Empire, Londra: Cambridge University Press.
• CAHUN, Léon (2006), Asya Tarihine Giriş Kökenlerden 1405'e Türkler ve Moğollar, İstanbul: Seç Yay.
• CARR, Erward Hallett (2002), Tarih Nedir?, İstanbul: İletişim Yay.
• Copeaux, Etienne (2006), Tarih Ders Kitaplarında (1931-1993) Türk Tarih Tezinden Türk-İslam Sentezine, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÇAPA, Mesut (2002, Mayıs-Kasım), "Cumhuriyetin İlk Yıllarında Tarih Öğretimi", Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (29-30): 39-55.
• ERSANLI, Büşra (2015), İktidar ve Tarih Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1929-1937), İstanbul: İletişim Yay.
• FREİTAG, Ulrike (1997), ‚The Critique of Orientalism‛, Companion to Historiography, Londra: Routledge.
• GİLYAZOV, İskander (2002), Tyurkizm i Stanovlenie i Razvite, Kazan: Kazanskiy Gosudarstvennıy Universitet İnstitut Vostokvedeniya Fakultet Tatarskoy Filologii i İstorii.
• GÜRSOY, Şahin – Çapçıoğlu, İlhan (2006), ‚Bir Türk Düşünürü Olarak Ziya Gökalp: Hayatı, Kişiliği ve Düşünce Yapısı Üzerine Bir İnceleme‛, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C 47 (2): 89-98.
• IGGERS, Georg (2004), ‚20. Yüzyılda Tarih Yazımı‛, Tarihin Kötüye Kullanımı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• KANLIDERE, Ahmet (2004), ‚Sovyet ve Türk Tarih Yazıcılığında Rusya Müslümanlarının Düşünce Tarihi‛, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C II (1): 149-181.
• KONOW, Sten (1927, Ekim), ‚Obituary Notices Vilhelm Thomsen‛, Journal of Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland, C 59(4): 929-934.
• KÖPRÜLÜ, Mehmed Fuad (2008), Türkiye Tarihi: Anadolu İstilasına Kadar Türkler, Ankara: Akçağ Yay.
• LATKA, Jerzy S. (1987), Lehistan’dan Gelen Şehit Mustafa Celaleddin Paşa/Konstanty Borzecki, İstanbul: Boyut Yay.
• LAUFER, B. (1918), ‚ Edouard Chavannes‛, Journal of the American Oriental Society, C. 38: 202-205.
• Mustafa Celaleddin Paşa (2014), Eski ve Modern Türkler, İstanbul: Kaynak Yay.
• ORTAYLI, İlber (2011), Tarih Yazıcılık Üzerine, Ankara: Cedit Neşriyat.
• PALA, Ayhan (2012), ‚Türkiye’de Orta Asya Türk Tarihi Araştırmaları‛, Tarih ve Medeniyetler Tarihi Bildiriler V, Ankara, ss. 2457-2464.
• PLİNİUS (1855), The Natural History of Pliny Vol.II, (çev. John Bostock, H. T. Riley), Londra: H. G. Bohn.
• Pomponius Mela (1843), Géographie de Pomponius Mela, (çev. Louis Baudet), Paris: C. L. F. Panckoucke.
• SİNGER, Isidore - KAHN, Zadoc (1902), ‚Cahun, David Léon‛, The Jewish Encyclopedia, C.3, Londra: Funk and Wagnalls.
• ÜSTEL Füsun (2004), İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931), İstanbul: İletişim Yay.
• WOOLF, Daniel (2005), ‚Historiography‛, New Dictionary of the History of Ideas Vol. 1, (ed. Marianne Horowitz), Gale: Thomson Gale.
• YÜCE, Nuri (1979, ‚Gyula Nemeth Hayatı ve Eserleri‛, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. 23: 229-264.