BİR MEDENİYET SALINCAĞINDA FAHİM BEY VE BİZ

Yıl 2020, Sayı: 48, 105 - 119, 20.04.2020

Bedia Koçakoğlu

https://doi.org/10.21563/sutad.856445

Öz

Modernleşme, kavram olarak Aydınlanma ile başlayan evre olarak tanımlanabilir. Aklın önünü açan, her alanda yeni bir düzeni öngören sistem, Batı’da doğal olarak yaşanan bir evreyken, diğer toplumlarda bir “modernleştirme” sürecine dönüşmüştür. Avrupa kaynaklı bu evre, özellikle Türk modernleşmesi yaşanırken, geleneğin yok sayılması üzerinden ikame edilmiştir. Bu da toplumda derin bir bilinç yarılmasını beraberinde getirmiştir. “Modernleştiricilik” devlet eliyle topluma dikey bir biçimde giydirildiği için birey, zihnen geçmişe bağlı, şeklen yeniye uyum sağlama telaşında, bir kimlik bunalımı ve yabancılaşma içine girmiştir.
Söz konusu süreç sıklıkla sanatçılar tarafından eserlere konu edilmiştir. Bu açıdan hem Türk modernleşmesine tanıklık eden bir aydın olması hem de estetik üslubu ile Türk romanının öncü denilebilecek eserlerini yazmasıyla dikkati çeken Abdülhak Şinasi Hisar (1887-1963) da metinlerinde bu konuya yer vermiştir. Sanatçının ilk romanı olan Fahim Bey ve Biz (1941), modernleşme eksenindeki toplumun sosyal, siyasal, sanatsal ve bireysel dönüşümlerini, yaşanan krizleri gösteren önemli bir eserdir.
Çalışmamızda öncelikli olarak modernlik, modernleşme ve modernleştirme bağlamında Türk toplumundaki değişim kısaca ele alınacak ardından bunun romana yansıyan en belirgin örneklerinden biri olan Fahim Bey tiplemesi üzerinden bir kimlik bunalımı ve yabancılaşma okuması yapılmaya çalışılacaktı

Anahtar Kelimeler

Fahim Bey ve Biz, Batı, Modernleştirme, Doğu, Gelenek

Kaynakça

• Berman, M. (1994). Katı olan her şey buharlaşıyor. İstanbul: İletişim Yay.
• Black, C. E. (1989). Çağdaşlaşmanın itici güçleri. (M. F. Gümüş, Çev.). Ankara: V/Teori Yay.
• Çetin, H. (2003/04, Kasım-Aralık-Ocak). Gelenek ve değişim arasında kriz: türk modernleşmesi. Doğu Batı, 25, 11-40.
• Çetin, H. (2005, Kış). Ezelden ebede kadim bilgeliğin kutsal yolculuğu: gelenek. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, Kadim Bilgeliğin Kutsal Yolculuğu Gelenek, 1(3), 153-171.
• Hisar, A. Ş. (1941). Fahim Bey ve biz. İstanbul: Hilmi Kitabevi.
• İnsel, A. (1990). Türkiye toplumunun bunalımı. İstanbul: Birikim Yay.
• Jusdanis, G. (1998). Gecikmiş modernlik ve estetik kültür. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yay.
• Karaca, N. T. (1998). Abdülhak Şinasi Hisar’ın eserlerinde geçmiş zaman ve İstanbul. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınbay & D. Kömürcü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yay.
• Oktay, A. (1966, Aralık). Tekniksiz bir yazar. Papirüs, 7, 12-14.
• Sezal, İ. (1981). Sosyal bilimlerde temel kavramlar. Ankara: Birlik Yay.
• Shayegan, D. (1991). Yaralı bilinç geleneksel toplumlarda kültürel şizofreni. (H. Bayrı, Çev.). İstanbul: Metis Yay.
• Shils, E. (2003). Gelenek. (H. Arslan, Çev.). Doğu Batı, 25, 101-131.
• Türinay, N. (1993). Abdülhak Şinasi Hisar. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Weber, M. (1993). Sosyoloji yazıları. (T. Parla, Çev.). İstanbul: Hürriyet Vakfı Yay.