GÖYNÜKLÜ AHMED EFENDİ'NİN MECMUASI

Yıl 2020, Sayı: 48, 243 - 272, 20.04.2020

Hakan Yıldız

https://doi.org/10.21563/sutad.856619

Cited By: 1

Öz

Bazı Osmanlı ulemâsı ve devlet adamları, çeşitli konulara dair dinî ve din dışı yazıları bir araya getirmek suretiyle “Mecmua” adı verilen eserler kaleme almıştır. Bu bağlamda çalışmamızda, bir XVIII. yüzyıl Osmanlı maliye bürokratı olan Göynüklü Ahmed Efendi’nin bazı notları ile dinî ve din dışı çeşitli eserlerdeki yazılardan derlediği "Mecmua"sı incelenmiştir. Araştırmada, öncelikle Mecmua'nın bilinen iki nüshası olan Berlin ve Rado nüshaları tanıtılmış, daha sonra her iki nüshanın şeklî/fizikî özellikleri ve muhtevaları ortaya konulmak suretiyle mecmua tüm yönleriyle ele alınmıştır. Eserde müellif Ahmed Efendi’nin bizzat katıldığı ve şahsî tanıklıklarına dayanarak kaleme aldığı Prut, Mora, Avusturya ve İran seferlerine ait tarihî kayıtlar ise mecmuayı emsallerinden ayıran önemli bir özellik olarak ön plana çıkmaktadır. Bu kayıtlar, sözkonusu dönemler için birincil kaynak olmanın yanı sıra, çağdaş kaynaklarda bulunmayan bazı bilgileri ihtiva etmesi sebebiyle eşsiz mahiyettedir.

Anahtar Kelimeler

Mecmua, Göynüklü Ahmed Efendi, Berlin Nüshası,, Rado Nüshası, sefer

Kaynakça

• Abdulkadiroğlu, A. (1997). Edebiyatta metodoloji açısından elyazmaları ve nâdir eserler üzerine notlar I. Kültürümüzden Esintiler. 527-556.
• Ahmed Vâsıf Efendi (1219). Mehâsinü'l-âsâr ve hakâiyu'l-ahbâr. (C. 1). İstanbul.
• Aksoyak, İ. H. (2002). Nâbî'nin tuhfetü'l-harameyn'inin Edirneli Nâtık'ın tuhfetü'l-harameyn'ine etkisi: hikâyeler, gelenekler, inanışlar. Millî Folklor. 24(95). 9-22.
• Algül, H. (2004). El-mevâhibü'l-ledünniyye". İslâm Ansiklopedisi (C. 29, s. 421). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Ateş, İ. (1978). Şam Ümeyye camii ve vakfiyesi", Vakıflar Dergisi, 12, 27-90.
• Atıl, E. (1999). Levni ve surname-bir Osmanlı şenliğinin öyküsü. İstanbul: Koçbank.
• Aydemir, Y. (2007). Metin neşrinde mecmuaların rolü ve karşılaşılan problemler. Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları, 2(3). 122-137.
• Babinger, F. (2000). Osmanlı tarih yazarları ve eserleri, (C. Üçok, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Bilgin, O. (2013). Yazma. İslâm Ansiklopedisi (C. 43, s. 369-373). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Binark, İ. (1987). Türk kitapçılık târihinde cilt sanatı. T. Gülensoy (Ed.), Fırat Üniversitesi Yazma Eserler Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 91-108). Elazığ: Fırat Üniversitesi Yay.
• Cumbur, M. (1987). Yazma eserlerde kullanılan kâğıt ve özellikleri. T. Gülensoy (Ed.), Fırat Üniversitesi Yazma Eserler Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 83-90). Elazığ: Fırat Üniversitesi Yay.
• Çetin, A. (1992). Bir bâbıâlî kâtibinin not defterinden I. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Türk Dünyası Tarih Dergisi. 72. 41-47.
• Çetin, A. (1993). Bir bâbıâlî kâtibinin not defterinden II. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Türk Dünyası Tarih Dergisi. 73. 33-39.
• Çolak, S. (1985). Aziz efendi'nin risalesine göre, 17. yüzyılda Osmanlı merkez ordusunun durumu. History Studies-İnternational Journal of History. 2(2). 101-112.
• Çolak, S. (1999). Die bedeutung des geschichtsschreibers Ahmed b. Mahmud und seines werkes târih-i Göynüklü als quelle für die geschichte des Osmanischen reiches im 18. Jahrhundert. Berlin: Mensch&Busch.
• Çolak, S. (2003). XVIII. yüzyıl Osmanlı tarih yazıcılarından hazine-i birûn kâtibi Ahmed bin Mahmud'un hayatı. Belleten. 68(250). 853-865.
• Derman, Ç. F. (1987). Yazma eserlerde tezhib sanatı. T. Gülensoy (Ed.), Fırat Üniversitesi Yazma Eserler Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 63-68). Elazığ: Fırat Üniversitesi Yay.
• Derman, U. M. (1987). Yazma eserlerde kullanılan alet ve malzemeye dair. Fırat Üniversitesi Yazma Eserler Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 15-32). Elazığ: Fırat Üniversitesi Yay.
• Erdoğan, K. (2004). Bosnalı Hasan Kâimî ve divanı'nın Manisa nüshası. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. 31. 257-269.
• Ertaş, Y. M. (2007). Sultanın ordusu. İstanbul: Yeditepe Yay.
• Fayda, M. (1988). Abdullah b. Selâm. İslâm Ansiklopedisi (C. 1: 134-135). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Flemming, B. (1968). Verzeichnis der orientalischen handschriften in Deutschland-Türkische handschriften (Band XIIL 1). Weisbaden: Franz Steiner Verlag GMHB.
• Gıynaş, K. A. (2011). Şiir mecmuaları hakkında yapılan çalışmalar bibliyografyası. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, 245-260.
• Hazîne-i Bîrûn Kâtibi Ahmed bin Mahmûd Efendi. Mecmūʿa. Staatsbibliothek zu Berlin. Preußischer Kulturbesitz, Orientabteilung, Ms. or. quart. 1209, 1a-371b.
• Hazîne-İ Bîrûn Kâtibi Ahmed Bin Mahmûd Efendi. Mecmūʿa. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yazma Eserler Kütüphanesi, Şevket Rado Yazmaları, ŞR000614, 1b-138a.
• İpşirli, M. (1991). Ayn Ali Efendi. İslâm ansiklopedisi (C. 4, s. 258-259). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• İpşirli, M. (2006). Bolevî Mustafa Efendi. İslâm ansiklopedisi (C. 31, s. 295-296). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• İpşirli, M. (2006). Naîmâ. İslâm ansiklopedisi (C. 32, s. 316-318). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• İstanbul Araştırmaları Enstitüsü (2014). İstanbul araştırmaları enstitüsü yazma eserler kataloğu, 2. G. Kut, Z. Toska, F. Büyükkarcı Yılmaz, T. Gençtürk Demircioğlu & A. Atik (Haz.), İstanbul.