TÜRK SOSYOLOJİSİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET ANLAYIŞLARI

Yıl 2020, Sayı: 48, 313 - 326, 20.04.2020

Gürcan Şevket Avcıoğlu

https://doi.org/10.21563/sutad.856667

Öz

Bu çalışmanın konusu Türk sosyolojisinde kültür ve medeniyet kavramlarının ele alınış biçimidir. Bu çalışmada amacımız, Türk sosyolojisinde kültür ve medeniyet kavramlarının tekliğine ya da ayrılığına dair ileri sürülen düşünceleri analiz etmektir. Amaç sadece Türk sosyolojisinin çeşitli dönemlerinde kültür ve medeniyet kavram çiftinin nasıl değerlendirildiğini ele almaktır. Dolayısıyla çalışma şu iki soru üzerine şekillenmiştir: 1. Türk sosyologları kültür ve medeniyet kavramlarına nasıl açıklık getirmişlerdir? 2. Bu kavramları ayırmak ya da birleştirmek nasıl bir fayda sağlamıştır? Türk düşünürleri ve sosyologları yaygın olan kültür ve medeniyet tanımlarını kullanmışlar, genel olarak kültür tartışmalarındaki kültürün maddi unsurları ve manevi unsurları ayrımını kabul etmişler ve maddi olanı medeniyete, manevi olanı kültüre bağlamışlardır. Bu anlayış pratikte fayda sağlamıştır. Bu ayrımı kullanarak medeniyeti millileştirmeyi, medeniyet unsurlarını kendi kültürümüzle uyumlu hale getirmeyi ve asimilasyona uğramadan uluslararasılaşmayı amaçlamışlardır. Kültür ve medeniyeti ayırmama düşüncesi de milli kültür problemine bir çözüm aramaktan kaynaklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Sosyolojisi, Kültür, Medeniyet.

Kaynakça

• Akçura, Y. (1976). Üç tarz-ı siyaset. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları VII. Dizi.
• Baltacıoğlu, İ. H. (1945). Batıya doğru. İstanbul: Sebat Basımevi.
• Baltacıoğlu, İ. H. (1967). Kültürce kalkınmanın sosyal şartları. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Benedict, R. (2003). Kültür kalıpları. İstanbul: Payel Yayınları.
• Berkes, N. (2002). Türkiye’de çağdaşlaşma. A. Kuyaş (Haz.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dönmezer, S. (1982). Genel sosyoloji. İstanbul: Divan yayınları.
• Eriksen, T. H. (2012). Küçük yerler, büyük meseleler sosyal ve kültürel antropoloji. (A. E. Koca, Çev.). Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Erkal, M. (1999). Sosyoloji. İstanbul: Der Yayınları.
• Eröz, M. (1977a). Türk kültürü araştırmaları. İstanbul: Kutluğ Yayınları.
• Eröz, M. (1977b). Türkiye’de alevilik bektaşilik. İstanbul: Otağ Matbaacılık.
• Eröz, M. (1991). Yörükler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Eröz, M. (2014). İktisat sosyolojisine başlangıç. İstanbul: Ötüken.
• Fichter, J. (1996). Sosyoloji. Ankara: Attila Kitabevi,
• Fichter, J. H. (2015). Sosyoloji nedir? Ankara: Anı Yayıncılık.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yayınları.
• Gökalp, Z. (2011a). Türkçülüğün esasları. İstanbul: Akvaryum Yayınevi.
• Gökalp, Z. (2011b). Türkleşmek, islamlaşmak, muasırlaşmak. İstanbul: Akvaryum Yayınevi.
• Güngör, E. (1999a). Kültür değişmesi ve milliyetçilik. İstanbul: Ötüken.
• Güngör, E. (1999b). Dünden bugünden tarih-kültür ve milliyetçilik. İstanbul: Ötüken.
• Güngör, E. (2002). Türk kültürü ve milliyetçilik. İstanbul: Ötüken.
• Haviland, W. A. (2002). Kültürel antropoloji. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Malinowski, B. (1992). Bilimsel bir kültür teorisi. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Meriç, C. (1979). Umrandan uygarlığa. İstanbul: Ötüken.
• Morgan, L. H. (1994). Eski toplum I. İstanbul: Payel Yayınevi.
• Özakpınar, Y.(1997). Kültür ve medeniyet anlayışları ve bir medeniyet teorisi. İstanbul: Ötüken.
• Rundell, J. & Mennell, S. (1998). Introduction: Civilization, culture and the human self-image. J. Rundell & S. Mennell (Ed.), Classical Readings İn Culture And Civilization içinde (s.1-38). London: Routledge.
• Tolan, B. (1996). Toplum bilimlerine giriş. Ankara: Murat ve Adım.
• Turhan, M. (1997). Kültür değişmeleri. İstanbul: İFAV Yayınları.
• Türkdoğan, O. (1978). Ziya Gökalp sosyolojisinde bazı kavramların değerlendirilmesi. İstanbul: Türk Kültür Yayını.
• Safa, P. (1981). Türk inkılabına bakışlar. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Said Halim Paşa (1998). Buhranlarımız ve son eserleri. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Smith, P. (2001). Cultural theory: An introduction. Malden MA: Blackwell Publishing.
• Ülken, H. Z. (1966). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. İstanbul: Selçuk Yayınları.