ZİVANİYA’DAN KAHVEYE KIBRIS TÜRK KÜLTÜRÜNDE İÇECEKLER VE SOSYO-KÜLTÜREL İŞLEVLERİ

Yıl 2020, Sayı: 49, 197 - 209, 21.08.2020

Mustafa Yeniasır Burak Gökbulut

https://doi.org/10.21563/sutad.857445

Öz

Gerek Kıbrıs’ta gerekse dünyada içecek tüketiminin, insan hayatında önemli bir yer tuttuğu yadsınamaz bir gerçektir. Yiyeceklerin ayrılmaz bir parçası konumunda bulunan içecekler, aynı zamanda yemeklerden sonra da tüketilmektedir. Her ne kadar zorunluluk gibi gözükse de gerek yiyecekler gerekse içecekler, içinde bulunulan toplum ve o topluma ait olan kültür tarafından şekillendirilmektedir. Her toplum farklı nedenlerle bazı içecekleri kendilerine adapte ederken, bazı içecekleri de zaman içinde unutmuştur. 1571 yılında adanın Türkler tarafından fethedilmesiyle birlikte Anadolu’nun değişik bölgelerinden adaya iskân edilen insanlar, diğer kültürel öğeleriyle birlikte yeme-içme kültürlerini de birlikte getirmişler, aynı zamanda burada bulunan çeşitli malzemelerle farklı yiyecekler ve içecekler de icat etmişlerdir. Bununla birlikte günümüzde adada bulunan Rum toplumuyla da kültürel etkileşim sayesinde Türklere ait olan bazı içecekler Rumlar tarafından tüketilirken, Rum toplumuna has bazı içecekler de Türkler tarafından kabul görülmüştür. Çalışmada Kıbrıs Türklerinin hayatında önemli bir işleve sahip olan içecekler ortaya konularak, bunların kullanımı ile sosyal işlevleri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kuzey Kıbrıs, İçecek, Kültür, Anadolu, Osmanlı

Kaynakça

• Altaş, A. (2017). Ülke tanıtım çalışmaları kapsamında kullanılan gastronomik ögeler: “Home of Turkey” Kampanyası Afişleri Üzerine Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 81 – 102.
• Bozkurt, İ. (2011). Evliya Çelebi’nin izinde Kuzey Kıbrıs seyahatnamesi. Ankara: Bengü Yayınları.
• Bozkurtoğlu, Ö. (2020). Lusignanlar Döneminde Türklerin Kıbrıs’taki varlığına dair bulgular. Zeki Akçam (Ed.), Kıbrıs’ta Osmanlı Öncesi Türkler Sempozyumu I. Uluslararası Bildiri Tam Metin Kitabı içinde (213-225). İstanbul: Hiperyayın.
• Bozkuş, M. A. (2020). Kıbrıs’ta Türk-Memlük yönetimi (1426-1517). Zeki Akçam (Ed.), Kıbrıs’ta Osmanlı Öncesi Türkler Sempozyumu I. Uluslararası Bildiri Tam Metin Kitabı içinde (199-212). İstanbul: Hiperyayın.
• Cahit, N. (2001). Eski Lefkoşa kahveleri ve kahve kültürü. Girne: Şadi Kültür Sanat Yayınları.
• Dilek, İ. (2007). Sibirya Türklerinde ateşle ilgili inançlar, törenler ve bazı efsaneler. Bilig Dergisi, 43, 33-54.
• Gökçe, T. (1998). 1571 yılında İç-il sancağından sürülüp Kıbrıs’ta iskân edilen aileler. Ege Üniversitesi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 2, 1-78.
• Gökçe, T. (1999). 1572-73 yıllarında Kıbrıs’ta iskân edilmek üzere Karaman ve Rûm vilâyetlerinden sürülen aileler. Ege Üniversitesi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 3, 9- 74.
• Güler, S. (2010). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 24-30.
• Güneş, S. (2012). Türk çay kültürü ve ürünleri. Millî Folklor, 24(93), 234-251.
• Hassan, Ü. (2000). Eski Türk toplumu üzerine incelemeler. Ankara: Alan Yayınları.
• Hatay, M. (2003). Kıbrıs yemek kültürü üzerindeki Arap ve Sami etkiler. Halkbilimi-Halk Sanatları Vakfı, 17(51), 56-75.
• İslamoğlu, M. (1994). Dipkarpaz Rum folklorunda Türk folklor unsurları. Kıbrıs Türk Kültür ve Sanatı, Araştırma-İnceleme ve Tebliğler, Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Yayınları.
• Karatepe, P. & Yalçın, H. (2014). Kefirli sağlık. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 23-30.
• Kızıldemir, Ö., Öztürk, E. & Sarıışık, M. (2014). Türk mutfak kültürünün tarihsel gelişiminde yaşanan değişimler. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 191-210.
• Özkanlı, O. & Uçuk, C. (2018). Türk mutfak kültüründe şerbetler. III. Uluslararası Mesleki ve Teknik Bilimler Kongresi, 2123 – 2128.
• Peler, G. Y. (2020). Kıbrıs’ta Osmanlı öncesi Türk askerî varlığı. Zeki Akçam (Ed.), Kıbrıs’ta Osmanlı Öncesi Türkler Sempozyumu I. Uluslararası Bildiri Tam Metin Kitabı içinde (129-158). İstanbul: Hiperyayın.
• Sadrazam, E., & Öznur, Ş. (2013). Özgürlüğün yudumu: Commandaria. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 6(11), 94-100.
• Sarıoğlan, M. & Cevizkaya, G. (2016). Türk mutfak kültürü: Şerbetler. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (SOBİAD), 6(24), 237-250.
• Şah, M. (2017). Kıbrıs’ın tatları-Kıbrıslı gastronomik öğün. Lefkoşa: Zoom Yayınevi.
• Şahbaz, S. (2007). Geçmişten günümüze kahvehaneler, kahvehanelerin sosyal yaşamdaki yeri ve önemi: Aydın merkez örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Şen, M. A. (2017). Topraktan külaha yasak hazine salep. Gıda Mühendisliği Dergisi, 42, 65 – 69.
• Türkmen, F. & Yeniasır, M. (2008). Kıbrıs Türk edebiyatında yer alan mizahi şiirler üzerine bir değerlendirme. Ege Üniversitesi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 1(VIII), 179- 187.
• Yılmaz, P. (2012). Menengiçten şuruba Gaziantep’te içecek kültürü. Folklor/Edebiyat, 18(69), 25-39.
• Yorgancıoğlu, O. (1980). Kıbrıs Türk folkloru. Mağusa: Canbulat Basımevi.