RUS ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA 1896 OSMANLI BANKASI BASKINI

Yıl 2020, Sayı: 50, 341 - 355, 21.12.2020

Şahin Doğan

https://doi.org/10.21563/sutad.860965

Öz

Bu makalede 26 Ağustos 1896 tarihinde bir grup Ermeni Komiteci tarafından kendi siyasi isteklerini hayata geçirmek için gerçekleştirilen Osmanlı Bankası Baskını Rus arşiv belgelerinin ışığında ele alınmıştır. Her ne kadar Osmanlı Bankası baskını bütün teferruatıyla literatürde bilinse de olayın gerçekleşmesinden sonra yaşanan olaylar ve İstanbul’daki durum hususunda tartışmalar günümüze kadar taşınmıştır. Baskın sırasında ve sonrasında gerçekleşen olaylar özellikle İstanbul’da Osmanlı toplumunun ayrışmasında da etkili oldu. Osmanlı Bankası Baskını ile ilgili olarak bilimsel literatürde birçok farklı kaynaktan faydalınmışsa da Rus kaynaklarının bir katkısı bulunmamaktaydı. İşte bu makale ile bazı Rus arşiv belgeleri ve kaynakları ile konu irdelenmeye çalışılarak literatüre bir katkı sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Bankası,, Ermeni Komiteleri, Rusya, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• Demirel, M. (2002). Muammer Demirel Ermeniler hakkında İngiliz belgeleri (1896-1918) British Documents on Armenians. Ankara: Yeni Türkiye Yay.
• Hüseyin Nazım Paşa. (1998). Ermeni olayları tarihi (C. I-II). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müd. Yay.
• Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Fransız İlşkileri (1879-1918). (2002). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müd., Osmanlı Arşivi Daire başkanlığı Yay.
• Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Rus İlişkileri (1879-1918). (2006). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müd., Osmanlı Arşivi Daire başkanlığı Yay.
• Osmanlı Belgelerinde Ermeni İsyanları. (2009). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müd., Osmanlı Arşivi Daire başkanlığı Yay.
• Çalık, R. (2000). Alman kaynaklarına göre II. Abdülhamit döneminde Ermeni olayları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Doğan, O. (2008). Ermeni komiteleri Hınçak ve Taşnaksütun (Rus Adalet Bakanı Y. Muravyev'in Ermeni komitelerine ilişkin raporu). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 307-328.
• Doğan, Ş. (2017) Rusya’nın İstanbul’u ele geçirme planında ilginç bir teklif: İdare-İ Mahsusa Vapurlarını satın alma önerisi. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 3, 103- 116.
• Edhem, E. (2007,Bahar), “26 Ağustos 1896 “Banka Vakası” ve 1896 “Ermeni olayları”. Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, 5, 113-146.
• Eraslan, H. (2016). Osmanlı Bankası baskını’nın (1896) Osmanlı Ermeni basınında ele alınışı (Yayımlanmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Garo, A. (2015). Osmanlı Bankası baskını Armen Garo’nun anıları. İstanbul: Belge Yay.
• Gürün, K. (1988). Ermeni dosyası. Ankara: Bilgi Yay.
• Hocaoğlu, M. (1976). Arşiv vesikalarıyla tarihte Ermeni mezalimi ve Ermeniler. İstanbul: Anda Dağıtım Yay.
• Karacakaya, R. (2004). Belgelerle Türk-Fransız-Ermeni ilişkilerine genel bir bakış (1878-1914). Osmanlı Araştırmaları (The Journal of Ottoman Studies), XXIV, 181-212.
• Koçaş, S. (1967). Tarih boyunca Ermeniler ve Selçuklulardan beri Türk-Ermeni ilişkileri. Ankara: Truva Yay.
• Kurat A.N. (2011). Türkiye ve Rusya. Ankara: TTK Yay.
• Nersisyan, M. G. (1980). İstoriya Armänskogo Naroda, Erevan: İzd.: Erevanskiy Univer.
• Nalbandian, L. (1963). The Armenian revolutionary movement. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
• Oganesyan, E. (1991). Vek Bor’bı, T.: I, Münhen-Moskva, İzd.: FENİKS.
• Öke, M.K. (t.y.) Yüzyılın Kan Davası Ermeni Sorunu. (6. bs.), İstanbul: İrfan Yay.
• Sertçelik, S. (2009). Rus ve Ermeni kaynakları ışığında Ermeni sorununun ortaya çıkış süreci 1678-1914, Ankara: TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Yay.
• Uras, E. (1950). Tarihte Ermeniler ve Ermeni meselesi. Ankara: Yeni Matbaa
• Yavuz F. (2015). Osmanlı Devleti’nde Ermeni terörü 1896 Osmanlı Bankası basını. Ankara: TTK Yay.