KÜLTÜR BAĞININ BİR GÖSTERGESİ: “UÇRAŞKANDA” ŞİİRİ

Yıl 2021, Sayı: 52, 35 - 46, 23.08.2021

Rıdvan Öztürk

https://doi.org/10.21563/sutad.986471

Öz

Modern Uygur Türk edebiyatı ve Türkiye Türk edebiyatı ortak bir kültürel kaynaktan beslenmiştir. Ancak bu iki edebiyat aynı zamanda kendilerine özgü bazı yerel özellikler de göstermektedirler. Bu edebiyatların ürünü olan bazı eserlerde ise, hem ortak kültür öğelerini hem de yerel öğeleri bir arada bulabiliriz. İncelememizin konusu olan “uçraşkanda” şiiri bunun güzel bir örneğidir.
Günümüz Uygur edebiyatının önemli temsilcilerinden Abdurehim Tileşup Ötkür’ün 1947 yılında kaleme aldığı “uçraşkanda” şiiri, ilk örneğini Divanü Lügati’t–Türk’te gördüğümüz “müşaare (deyişme)” tarzındadır. Şiir; yaklaşık bin yıllık bir geleneğin devam etmekte olduğunun ve iki bölge arasındaki kültürel bağın kopmadığının bir göstergesidir.
Abdurehim Tileşup Ötkür’ün “Uçraşkanda” şiirini, Erzurumlu Emrah’ın “yok yok” adlı şiirinden hareketle yazdığı görülmektedir. Bu makalede iki şiir arasındaki ilişki ve benzerlikler tespit edilerek değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Emrah, Ötkür, Çağdaş Uygur Edebiyatı, “uçraşkanda” şiiri

AN INDICATOR OF CULTURAL CONNECTION: THE "UCHRASHKANDA" POEM

Öz

Modern Uighur Turkish literature and Turkey Turkish literature was fed from a common cultural resource. However, these two literatures also show some local characteristics unique to them. In some works that are the product of these literatures, we can find both common cultural elements and local elements together. A good example of this is the poem "in the cheater", which is the subject of our review.
The poem "Uçraşkanda" written by Abdurehim Tinleşup Ötkür, one of the important representatives of contemporary Uyghur literature, is in the style of "müşaare (deyişme)", the first example of which is seen in Divanü Lügati't-Turk. Poem: It is an indication that a tradition of about a thousand years is continuing and the cultural bond between the two regions has not been broken.
It is seen that Abdurehim Tleşup Ötkür wrote the poem "Uçraşkanda" based on the poem "No No" by Emrah from Erzurum. In this article, the relations, and similarities between the two poems were determined and evaluated.

Anahtar Kelimeler

Emrah, Ötkür, Modern Uighur Literature, the poem “uçraşkanda”

Kaynakça

• Çengel-Kasapoğlu, H. (2000). Abdurrahim Ötkür’ün şiirleri, inceleme-metin- aktarma, C. I-II. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Emet, E. (1997). Abdürrahim Ötkür’ün Yeni Uygur Edebiyatındaki yeri. Doğu Türkistan Çağdaş Uygur Edebiyatında Milli Mücadele, Türk Yurdu Yayınları, 38-44.
• Emet, E. (1998). Çağdaş Uygur şiiri antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Eraslan, K. (1983). Ahmed-i Yesevi, Divan-ı Hikmet’ten seçmeler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Güney, E. C. & Güney, Ç. E. (1960). Erzurumlu Emrah, hayatı ve şiirleri. İstanbul: Maarif Kütüphanesi.
• Karaağaç, G. (1997). Lutfi Divanı, giriş metin dizin tıpkıbasım. Ankara: TDK Yayınları.
• Karkıni, M. M. N. H. (2008). Dastan-ı Yusuf u Zeliha, Nur Muhammed Andelib. Afganistan 1386.
• Kaşkarlı, S. M. (2004). Uygur Türkleri kültürü ve Türk dünyası. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Kaya, D. (2010). “Diydim diydi” şiir söyleme geleneği bağlamında Molla Nefes’in şiirleri. 1-13, Erişim adresi: Http://Dogankaya.Com/Fotograf/Molla_Nefesin_Siirlerinde_Diydim_Diydi.Pdf, Erişim tarihi: 24.11.2015.
• Kurnaz, C. (2011). Gazeller arasında. Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Mermer, A. (1997). Karamanlı Ayni ve divanı. Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Ötkür, T. A. (1985). Ömür menzilliri (şéir, dastan, nesirler toplimi). (Haz: Goci Hudaverdi), Ürümçi: Şincang Yaşlar Neşriyati.
• Öztürk, R. (1992). Doğu Anadolu’dan Doğu Türkistan’a. Türk Kültürü, 346, 105-108.
• Öztürk, R. (2013). Türkistan’dan Türkiye’ye kelime göçü örneği “cigi cigi””. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 8/9, 2145-2156.
• Tatçı, M. (1999). Yunus Emre divanı II. tenkitli metin. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tekin, T. (1989), XI. yüzyıl Türk şiiri, Divanu Lugati’t-Türk’teki manzum parçalar. Ankara: TDK Yayınları.