BULGAR KOMİTECİ MİHAİL GERCİKOV’UN EDİRNE VİLAYETİNDE ASAYİŞİ BOZMA GİRİŞİMLERİ (1903-1908)

Yıl 2022, Sayı: 56, 115 - 141, 21.12.2022

Abdülkadir Erçin

https://doi.org/10.21563/sutad.1222231

Öz

19. yüzyılda milliyetçilik akımlarının etkisiyle Balkanlarda etnik ayaklanmalar baş gösterdi ve 1830 yılında Yunanistan bağımsızlığını kazandı. Sırplar başta olmak üzere diğer Balkan ulusları Osmanlı Devleti’nden ayrılmak için çeteler meydana getirerek bağımsızlıkları için mücadeleye giriştiler. 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı sonucunda imzalanan Ayastefanos Anlaşması ile önce Trakya’nın ve Makedonya’nın bir kısmını içine alan Büyük Bulgaristan kuruldu. Ancak Avrupalı devletlerin duruma müdahalesi ile Ayastefanos yerine bu kez Berlin Anlaşması imzalandı. Bu anlaşma ile Bulgaristan’ın sınırları daraltıldı ve Bulgaristan özerk bir prenslik olarak Osmanlı Devleti’ne bağlandı. Berlin Anlaşması’ndan memnun olmayan Bulgarlar büyük komite ve çeteler meydana getirerek yeniden Büyük Bulgaristan’ı kurmak için harekete geçtiler. Birçok komite kuruldu. Özellikle Makedonya İç Örgütü ve Bulgaristan’daki Yüksek Komite bünyesinde barındırdığı komiteciler ile diğerlerinden ayrıldı. Komiteciler isyan bölgelerine taksim edildi. Edirne vilayeti sorumluluğu Mihail Gercikov’a verildi. 1877 yılında Filibe’de dünyaya gelen Mihail Gercikov genç yaşlarından itibaren komitecilik deneyimi yaşamış biriydi. Cenevre’de okuduğu dönemlerde Rus etkisi ile arkadaşlarıyla beraber anarşist bir cemiyet bile kurmuştu. Cemiyet kısa ömürlü olmasına rağmen başarısı Bulgar komiteciler arasında yayılmış ve kendisi Makedonya İç Örgütüne katılmıştı. Örgütün kendine verdiği talimat gereği 1901-1903 yılları arasında Edirne vilayetinde gizli keşifler yapan Gercikov 1903 yılında İlinden İsyanı’nın devamı olarak Edirne vilayetinde çıkarılan Preobrajen İsyanı’nın baş aktörlerinden biri oldu. İsyan sırasında kurduğu çeteler ile özellikle vilayete bağlı Kırkkilise (Kırklareli) ve Tırnova’da Osmanlı Devleti’ne büyük kayıplar yaşattı. İsyandan sonra vilayette faaliyetlerine devam eden Gercikov Bulgaristan Komiserliği vasıtasıyla Osmanlı Devleti tarafından yakın takibe alındı. Yakalanması için uzun uğraşlar verildi. Fakat Gercikov sürekli kılık değiştirerek Edirne vilayetine sızma girişimlerini sürdürdü. Vilayetin asayişini bozmak için irili ufaklı çeteler kurarak saldırı faaliyetlerinde bulundu. Gercikov’un Edirne vilayetindeki faaliyetleri 1908 yılında II. Meşrutiyet ilan edilene kadar sürdü. II. Meşrutiyet’in getirdiği kısa süreli sükûnet ortamı ile Mihail Gercikov Edirne’ye yönelik saldırılarına son verdi.

Anahtar Kelimeler

Mihail Gercikov, Edirne vilayeti, Bulgar Komiteleri, Preobrajen İsyanı, Osmanlı Devleti, Mihail Gerdzhikov, Adrianople Province, Bulgarians Committees, Preobrazhenie Uprising, Ottoman State

BULGARIAN COMMITEE MEMBER MIHAIL GERDZHIKOV'S ATTEMPTS TO DISRUPT PUBLIC ORDER IN THE PROVINCE OF ADRIANOPLE (1903-1908)

Öz

In the 19th century, ethnic uprisings began in the Balkans due to the influence of nationalism movements; thus, Greece gained independence in 1830. Other Balkan nations, especially Serbians, started fighting for their independence from the Ottoman Empire by forming gangs. With the Treaty of San Stefano signed after the Russo-Turkish War of 1877-1878, the Great Bulgaria which included part of Thrace and Macedonia was established. However, with the intervention of European states, the Treaty of Berlin was signed instead of San Stefano. With this treaty, the borders of Bulgaria were restricted; also, Bulgaria was annexed to the Ottoman Empire as an autonomous principality. Dissatisfied with the Berlin Treaty, the Bulgarians formed large committees and gangs, and took action to re-establish the Great Bulgaria. Many committees were created. In particular, the Internal Macedonian Revolutionary Organization was distinguished from others by its committee members from the supreme committee in Bulgaria. The committee members were spread to uprising zones. The responsibility for Adrianople Province was given to Mihail Gerdzhikov. Mihail Gerdzhikov was born in Plovdiv in 1877 and had experience as a committee member since he was young. As a student in Geneva, he even established an anarchist society with his friends under Russian influence. Although the society was short-lived, its success spread among the Bulgarian committees and he joined the Internal Macedonian Revolutionary Organization. According to the instructions given by the organization, Gerdzhikov, who made secret discoveries in Adrianople Province between 1901 and 1903, became one of the main actors of the Preobrazhenie Uprising, which was carried out in Adrianople Province in 1903 as a continuation of the Ilinden Uprising. During the uprising, he caused great losses to the Ottoman Empire with the gangs he founded, especially in Kirk Kilise (Kırklareli) and Veliko Tarnovo, which were connected to the Province. After the uprising, Gerdzhikov continued his activities in the Province and was closely monitored by the Ottoman State through the Bulgarian commissariat. Long efforts were made to capture him. But Gerdzhikov constantly continued his attempts to infiltrate Adrianople Province in disguise. He engaged in attacks by forming large and small gangs to disrupt the public order of the Province. Gerdzhikov's activities in Adrianople Province continued until the Second Constitutional Era in 1908. With the short-term calm brought by the Second Constitutional Era, Mihail Gerdzhikov put an end to his attacks on Adrianople Province.

Anahtar Kelimeler

Mihail Gerdzhikov, Adrianople Province, Bulgarians Committees, Preobrazhenie Uprising, Ottoman State